Đề xuất xây dựng trung tâm tái chế pin 3.000 tấn/năm để chuyển đổi xe xăng sang điện

Chiều 24/7, tại buổi họp báo về tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn TP.HCM, ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đã có những thông tin liên quan giải pháp xử lý pin thải của xe điện khi triển khai đề án chuyển đổi xe xăng sang điện.

Ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM.

Ông Hải cho biết, quá trình nghiên cứu, đề xuất giải pháp cho đề án, đơn vị nhận được nhiều thông tin liên quan đến pin xe điện. Đây cũng là vấn đề rất quan trọng, cần có giải pháp kiểm soát và xử lý hiệu quả.

Hiện nay, Việt Nam đã có nhà máy sản xuất pin xe điện đặt tại Hà Tĩnh với quy mô đầu tư hơn 6.000 tỷ đồng. Nhà máy này cũng đã ký kết hợp tác với doanh nghiệp hàng đầu thế giới về tái chế pin xe điện là Li-Cycle.

Nội dung ký kết gồm các giải pháp cung ứng, tái chế pin và nghiên cứu, đầu tư hệ thống tái chế tại Việt Nam trong khi lượng pin hết vòng đời sử dụng tăng cao. Ngoài ra, nếu không đầu tư tại Việt Nam, Li-Cycle sẽ sử dụng công nghệ của họ tại Đông Nam A và trên thế giới để xử lý pin xe điện sản xuất tại Hà Tĩnh.

Ông Hải cho biết thêm, trong pin xe điện chứa nhiều kim loại quý như niken, coban, mangan... nên việc thu hồi, tái chế những nguyên liệu này là vô cùng cần thiết. Công nghệ tái chế pin đã được phát triển cao, khả năng thu hồi lên đến 90 - 95% vật liệu trong pin xe điện.

Bên cạnh đó, khi có nhiều xe điện, nhu cầu về vật liệu pin xe điện cũng sẽ cao, khiến công nghệ tái chế được nhiều doanh nghiệp và nhà nước quan tâm.

TP.HCM đề xuất xây dựng trung tâm tái chế pin với công suất 3.000 tấn/năm.

"Hiện nay, giải pháp kéo dài tuổi thọ pin xe điện đang được doanh nghiệp quan tâm, nghiên cứu, đầu tư. Một số giải pháp sáng tạo kéo dài tuổi thọ và duy trì vòng đời thứ hai của pin điện cũng đang được chú trọng. Pin khi bị giảm hiệu suất trong xe điện có thể đưa qua sử dụng bởi công năng khác như bộ phận dự trữ cho nhà máy điện, năng lượng mặt trời, tái chế để sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời...", ông Hải nói.

Cũng theo ông Hải, trong đề án chuyển đổi 400.000 xe máy sang điện, Viện cũng khuyến khích và đặt mục tiêu xây dựng trung tâm tái chế pin với công suất khoảng 3.000 tấn/năm, có khả năng thu hồi đến 95% kim loại quý.

Nếu nhà máy đáp ứng tiêu chuẩn, TP.HCM sẽ có cơ chế hỗ trợ như cho vay ưu đãi hoặc sử dụng quỹ bảo vệ môi trường để tài trợ.

Theo quy định của luật Bảo vệ môi trường năm 2020, từ ngày 1/1/2024, các đơn vị sản xuất pin phải đóng phí tái chế. Tuy nhiên, nếu có nhà máy tái chế, doanh nghiệp có thể được nợ lại khoản phí này, đồng thời chịu trách nhiệm thu hồi, xử lý pin sau sử dụng.

Ngược lại, các đơn vị không tự sản xuất sẽ phải đóng phí môi trường để nhà nước dùng nguồn này hỗ trợ cho các cơ sở tái chế đạt chuẩn.

"Chúng tôi kỳ vọng trong 10 năm tới, TP sẽ hình thành được trung tâm tái chế pin hiện đại, góp phần giảm thiểu rủi ro ô nhiễm và phát triển môi trường xanh", ông Hải nói thêm.

Ngoài ra, để giảm rủi ro tái chế pin, ông Hải đề xuất Sở Khoa học - Công nghệ TP.HCM phối hợp Sở Công thương TP.HCM sớm xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc thu gom, xử lý pin cũ, áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật ngay từ đầu để đảm bảo quy trình minh bạch, rõ ràng và giám sát chặt chẽ.

Theo đề án, TP.HCM có khoảng 400.000 shipper, tài xế công nghệ hoạt động sẽ được chuyển đổi sang xe điện theo từng giai đoạn. Nguyên nhân tài xế công nghệ vì đây là nhóm đối tượng phát thải cao nhất, trung bình mỗi ngày một tài xế di chuyển 80 - 120km, gấp 3-4 lần người dân thường (số liệu khảo sát).

Cũng theo đề án, dự kiến từ tháng 1/2026, TP.HCM bắt đầu áp dụng những chính sách ưu đãi, đồng thời ngừng cho phép đăng ký mới phù hiệu (ngừng ký hợp đồng mới) đối với tài xế xe máy xăng có nhu cầu tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

Các tài xế sử dụng xe xăng đăng ký và được chấp nhận trước ngày 1/1/2026 vẫn hoạt động bình thường và cần có kế hoạch chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Đề án đặt mục tiêu đến năm 2029 sẽ chuyển đổi toàn bộ xe 2 bánh từ xăng sang điện cho tất cả shipper và tài xế công nghệ, giảm 100% lượng khí thải gây ô nhiễm và khí nhà kính từ nhóm xe này.

Mỹ Quỳnh