Đề xuất thành lập cơ quan giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế

Nhiều chi phí tuân thủ không được nhận diện

TS Phan Đức Hiếu cho biết: Trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước đang thay đổi, cải cách thể chế không chỉ hướng đến yêu cầu cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh như những giai đoạn trước mà cần tạo những đột phá mạnh mẽ.

Ông Hiếu cho biết, hiện tại doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, bao gồm khó khăn từ thể chế và phi thể chế.

TS Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính. (Ảnh: Định Trần)

“Thể chế là công cụ duy nhất và cần thiết thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Tuy nhiên, nếu thể chế không tốt có nguy cơ tạo những rào cản tác động đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp”, ông Hiếu cho biết.

Ngoài thủ tục hành chính, TS Phan Đức Hiếu cho rằng vẫn có các loại phí, lệ phí; chi phí tuân thủ lớn nhưng đôi khi không được nhận diện; chi phí cơ hội và những chi phí không chính thức cho doanh nghiệp.

Ví dụ, trước đây Hà Nội yêu cầu các hãng taxi sơn một màu, theo kiểu “đồng phục” của thành phố. Ông Hiếu giả sử chi phí sơn lại của một chiếc xe taxi là 10 triệu đồng, nếu một hãng taxi có 1.000 xe, chi phí sơn lại vô cùng lớn và áp lực tài chính cho doanh nghiệp. Đây được gọi là phí tuân thủ không được nhận diện.

“Vì vậy, cải cách thể chế không chỉ là cắt giảm thủ tục hành chính mà còn là cắt giảm chi phí tuân thủ”, ông Hiếu cho biết.

Ông Phan Đức Hiếu nhấn mạnh đến có 3 việc cần làm ngay. Đó là nâng cao chất lượng quy định hiện hành - yêu cầu cấp thiết và quan trọng; nâng cao hiệu quả thực thi quy định pháp luật theo đúng tinh thần của các bộ luật và đảm bảo tính thống nhất và chất lượng các quy định pháp luật được ban hành mới.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu và trong nước thay đổi, ông Phan Đức Hiếu cho rằng, cải cách thể chế không chỉ hướng đến cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh mà cần tạo đột phá mạnh mẽ.

Nhắc lại những kết quả tích cực từ việc thực thi Luật Doanh nghiệp năm 2020, ông Phan Đức Hiếu nhấn mạnh việc cần thiết có những cải cách mang tính chất đột phá cả từ tư duy và biện pháp thực thi.

Giai đoạn sau đó, thực thi Luật Doanh nghiệp 2020 với nhiều thay đổi tư duy khi doanh nghiệp được phép làm những gì mà pháp luật không cấm cùng với việc bãi bỏ 161 giấy phép, thời gian thành lập doanh nghiệp từ 15-30 ngày đã thổi bùng khí thế kinh doanh trong cộng đồng doanh nghiệp.

“Chỉ trong 5 năm, từ năm 2020 - 2025 số lượng doanh nghiệp thành lập gấp 10 lần so với trước đó, tạo nền tảng để có lực lượng doanh nghiệp đông đảo như hiện nay”, ông Hiếu nói.

Đề xuất thành lập cơ quan giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế

Trước những đòi hỏi về cải cách thể chế, TS Phan Đức Hiếu cho rằng, trên cơ sở rà soát các quy định pháp luật cho cải cách thể chế, thay vì sửa chữa nên ưu tiên bãi bỏ các quy định, văn bản, nghị định không phù hợp.

TS Phan Đức Hiếu nhấn mạnh về sự cần thiết của cải cách thể chế. (Ảnh: Định Trần)

Ông Hiếu cũng đề nghị cần có cơ chế bền vững cho cải cách thể chế. Trong đó, ông Hiếu đề xuất thành lập cơ quan chuyên trách về cải cách thể chế, có thể gọi là Ủy ban giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế. Cơ quan này phải được tồn tại ít nhất từ 5 - 10 năm, cho tới khi cải cách thể chế trở thành văn hóa làm việc của các Bộ, ngành, địa phương và cả của cán bộ công chức, thì cơ quan này có thể giải tán.

Dẫn kinh nghiệm từ nhiều nước trên thế giới như Hàn Quốc, Úc, Anh, Mỹ…, ông Phan Đức Hiếu thông tin: các quốc gia này đều thành lập cơ quan giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế (ROB). Cơ quan này tại Anh có quyền bác đề xuất chính sách nếu không đạt chất lượng; tại Mỹ gửi lại đề xuất chính sách nếu không đạt chất lượng, kèm theo yêu cầu sửa đổi, bổ sung.

“Chính phủ nên thành lập cơ quan chuyên môn giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế có thẩm quyền. Cơ quan này có các chức năng chính như kiểm soát chất lượng quy trình soạn thảo; xác định các lĩnh vực trọng tâm để nâng cao chất lượng quy định; nâng cao chất lượng quy định một cách có hệ thống; đầu mối, phối hợp trong soạn thảo, ban hành; xây dựng bộ công cụ, hướng dẫn, hỗ trợ, đào tạo, thực tiễn mới”, ông Hiếu nói.

Định Trần