Đề xuất tăng mức phạt, công khai vi phạm bảo vệ môi trường

Chiều 28/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về Báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”.

Thảo luận tại hội trường, các ý kiến bày tỏ đồng tình cao với Báo cáo giám sát tối cao của Quốc hội, đồng thời ghi nhận, đánh giá cao những nỗ lực rất lớn của Chính phủ, chính quyền địa phương trong việc thực thi chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Cần phát huy hiệu quả của Quỹ bảo vệ môi trường

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách thành phố Hải Phòng chỉ ra điểm nghẽn các quy định liên quan đến nguồn lực tài chính, khiến các Quỹ bảo vệ môi trường chưa phát huy hiệu quả.

Đại biểu cho hay, hiện nay cả nước đã có Quỹ bảo vệ môi trường ở Trung ương và nhiều Quỹ bảo vệ môi trường ở cấp tỉnh được thành lập theo Điều 151 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, tuy nhiên hiệu quả hoạt động còn hạn chế. Phần lớn các quỹ có vốn điều lệ nhỏ chỉ khoảng vài chục tỷ đồng, nguồn thu chủ yếu vẫn dựa vào ngân sách Nhà nước, trong khi khả năng huy động từ doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức quốc tế còn rất thấp. Nhiều quỹ địa phương chưa thực hiện được đúng chức năng hỗ trợ đầu tư, cho vay ưu đãi, tài trợ các dự án xử lý ô nhiễm hay cải tạo làng nghề.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách thành phố Hải Phòng. (Ảnh: DUY LINH)

Nguyên nhân sâu xa theo đại biểu là do thiếu khung pháp lý thống nhất về mô hình tổ chức, cơ chế tài chính và phương thức hoạt động. Hiện, Chính phủ vẫn chưa ban hành Nghị định thay thế Quyết định số 78/2014 về tổ chức và hoạt động của Quỹ bảo vệ môi trường Việt Nam.

Nêu rõ văn bản này đã ban hành hơn 10 năm và không còn phù hợp với bối cảnh mới, đại biểu kiến nghị Chính phủ sớm ban hành nghị định mới theo hướng thống nhất cơ chế vận hành các quỹ cấp tỉnh, cho phép quỹ được tiếp nhận, tài trợ, phát hành trái phiếu xanh và hợp tác với khu vực tư nhân trong đầu tư môi trường. Mở rộng thẩm quyền cho quỹ được vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng hoặc đầu tư đồng tài trợ với các dự án bảo vệ môi trường có khả năng hoàn vốn.

Quốc hội thảo luận ở hội trường về Báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”. (Ảnh: DUY LINH)

Đồng quan điểm, đại biểu Lê Thanh Hoàn (Đoàn Thanh Hóa) cũng đề nghị Chính phủ cần ban hành ngay văn bản quy định về vốn điều lệ và vị trí pháp lý, mô hình tổ chức hoạt động của Quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh; rà soát trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công và trước mắt là đưa nguyên tắc xử lý ngay trong nghị quyết bảo đảm địa vị pháp lý cho thống nhất đối với Quỹ bảo vệ môi trường để quỹ này thực sự là tổ chức tài chính Nhà nước, phát huy vai trò công cụ tài chính của Nhà nước, thúc đẩy các dự án bảo vệ môi trường.

Cần quyết liệt xử lý vi phạm môi trường như xử lý nồng độ cồn

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn thành phố Cần Thơ) bày tỏ thống nhất và đánh giá cao báo cáo của Đoàn giám sát. Theo đó, về nội dung thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt đô thị, trong báo cáo đã nêu một thực trạng đáng báo động, đó là tỷ lệ nước thải đô thị được thu gom và xử lý chỉ khoảng 18%.

Điều này đồng nghĩa với hơn 80% nước thải sinh hoạt đô thị đang được xả thẳng ra môi trường tự nhiên mà không có bất kỳ khâu xử lý nào hoặc xử lý rất sơ sài, chưa đạt tiêu chuẩn về môi trường.

Theo đại biểu, một số vướng mắc có thể nhận thấy, đầu tư vào việc xử lý nước thải đòi hỏi chi phí rất lớn, nhưng giá dịch vụ thoát nước, xử lý nước thải hiện nay còn thấp. Hầu hết các đô thị hiện hữu đã sử dụng hệ thống nước thải chung, trong đó có nước mưa và nước thải, dẫn đến khó khăn trong việc thu gom.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn thành phố Cần Thơ). (Ảnh: QH)

Từ những vướng mắc nêu trên cũng như kết quả trong hoạt động giám sát công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Cần Thơ, đại biểu kiến nghị Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính theo hướng tăng mức tiền phạt trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và vệ sinh môi trường.

Đồng thời, cần bổ sung hình thức công bố thông báo đến nơi cư trú, nơi làm việc, học tập; công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và vệ sinh môi trường.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 45 của Chính phủ quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường theo hướng tăng mức phạt và các chế tài bổ sung, nhằm bảo đảm tính răn đe, phù hợp với tình hình thực tiễn.

Mặt khác, tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn địa phương thực hiện việc xử lý cải tạo các bãi chôn lấp chất thải ô nhiễm, xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật cho việc xử lý ô nhiễm, cải tạo phục hồi môi trường ở các bãi chôn lấp tại địa phương.

Đại biểu Nguyễn Công Hoàng (Đoàn Thái Nguyên) đặt vấn đề thời gian qua chúng ta thực hiện đo nồng độ cồn rất hiệu quả và đối với thực phẩm chức năng chúng ta làm rất quyết liệt. “Bây giờ liệu chúng ta có nên thực hiện nghiêm việc xử phạt vi phạm về môi trường không, nếu chúng ta làm được việc này tôi nghĩ thực thi pháp luật sẽ rất tốt”.

Dẫn chứng tại Singapore, một người chỉ cần làm ô nhiễm môi trường, xả thải hoặc thí dụ vứt một cái tăm ra đường là phạt 200 SGD, vi phạm lần thứ hai là 3.000 SGD cộng với lao động công ích và có thể truy cứu trách nhiệm hình sự, đại biểu cho rằng cần học tập kinh nghiệm của nước bạn.

“Tôi mong rằng nghị quyết này sẽ là ánh sáng soi đường cho việc thực hiện chính sách về môi trường tốt hơn để có một môi trường Việt Nam xanh, sạch, đẹp”, đại biểu bày tỏ.

THU HẰNG