Đề xuất rút ngắn thủ tục hành chính tới 500 ngày cho nhà ở xã hội

Hàng loạt dự án nhà ở xã hội được khởi công. Cùng với đó, nhiều dự án nhà ở xã hội cũng đã được đưa vào kế hoạch sử dụng đất ở nhiều địa phương làm cho phân khúc nhà ở xã hội đang trở thành “điểm sáng” của thị trường bất động sản. Mặc dù vậy, số lượng dự án, căn hộ mới chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu. Để nhà ở xã hội thực sự phát triển mạnh, đáp ứng được phần đông nhu cầu của những người có thu nhập thấp, góp phần bình ổn giá nhà và ổn định thị trường bất động sản, các chuyên gia cho rằng, cần có thêm những chính sách đặc thù.

Hàng loạt dự án “đổ bộ” thị trường

Tính từ cuối năm 2024 đến nay, thị trường bất động sản Hà Nội đang đón khá nhiều dự án nhà ở xã hội dù chưa rầm rộ nhưng lượng nguồn cung này đã mang đến cho thị trường “luồng gió mới”. Sau khi những dự án như nhà ở xã hội Hạ Đình, nhà ở xã hội Uy Nỗ được khởi công và triển khai xây dựng từ cuối năm 2024, Hà Nội tiếp tục đón thêm một dự án nhà ở xã hội vừa mới được khởi công vào đầu tháng 3. Theo đó, Liên danh Tổng công ty Đầu tư và Phát triển nhà Hà Nội (Handico) và Tổng công ty Viglacera chính thức khởi công 1.104 căn hộ nhà ở xã hội tại ô đất CT3, CT4 thuộc Khu đô thị mới Kim Chung (huyện Đông Anh, Hà Nội).

Cải cách quy trình pháp lý là cần thiết để phát triển nhà ở xã hội đạt mục tiêu.

Thời gian tới, Hà Nội sẽ đón thêm 2 dự án nhà ở xã hội mới tại Long Biên. Được biết, 2 dự án nhà ở xã hội này thuộc khu nhà ở xã hội Thượng Thanh có diện tích hơn 6ha, quy mô 3 tòa chung cư CT1, CT2, CT3 cao 22 tầng và 44 căn liền kề, do liên danh Công ty cổ phần Him Lam Thủ đô và Công ty cổ phần BIC Việt Nam làm chủ đầu tư. Theo Sở Xây dựng, dự kiến năm 2025, Hà Nội sẽ có 11 dự án nhà ở xã hội hoàn thành, cung cấp gần 6.000 căn hộ, đồng thời tiếp tục khởi công 5 dự án với quy mô 10.220 căn hộ. Trong giai đoạn 2026-2030, theo chỉ tiêu Chính phủ giao thành phố hoàn thành 37.500 căn, Hà Nội cũng đặt mục tiêu phát triển thêm 50 dự án nhà ở xã hội, với tổng quy mô khoảng 57.200 căn hộ, đáp ứng chỉ tiêu được giao.

Đặc biệt, Hà Nội cũng sẽ đi đầu trong việc thiết lập các khu nhà ở xã hội tập trung với 5 khu. Hiện tại, thành phố đang thực hiện đấu thầu và chọn nhà đầu tư đối với hai khu nhà ở xã hội tập trung là Tiên Dương 1 và Tiên Dương 2, nằm trên địa bàn huyện Đông Anh, quy mô sử dụng đất của 2 dự án là 84 ha, dự kiến cung cấp khoảng 6.500 căn hộ nhà ở xã hội trong thời gian tới.

Đi cùng với đó, Sở Xây dựng Hà Nội cũng thông tin về việc tiếp nhận hồ sơ đăng ký mua nhà ở xã hội tại dự án nhà chung cư cao tầng CT2A - Khu nhà ở Thạch Bàn, quận Long Biên sau 5 năm cho thuê (đợt 1) với tổng cộng 82 căn hộ, diện tích từ 69,03 - 69,94 m2. Giá bán tạm tính (đã bao gồm thuế giá trị gia tăng (GTGT) 5%, chưa bao gồm chi phí bảo trì 2%) khoảng 12,3 triệu đồng/m2. Bên cạnh dự án nêu trên, tại dự án khu nhà ở xã hội trên lô đất NO1, N02, N03, N04 và N06 khu đô thị mới Đặng Xá 2, Gia Lâm (tòa nhà D15, D16), tiếp tục có 270 căn hộ nhà ở xã hội được chuyển từ cho thuê sang bán, diện tích dao động 44,75 - 69,38m2.

Cần có thêm các cơ chế đặc thù?

Mặc dù vậy, để nhà ở xã hội phát triển mạnh, đảm bảo mục tiêu về đáp ứng nhà ở cho người thu nhập thấp và an sinh xã hội, Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh (HoREA) vừa có kiến nghị gửi Chính phủ và Quốc hội đề xuất nghị quyết thí điểm cơ chế chỉ định chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội nhằm rút ngắn thời gian thực hiện quy trình, giảm thủ tục hành chính và tiết kiệm chi phí cho cả Nhà nước và doanh nghiệp. Đề xuất này hứa hẹn sẽ rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính lên tới 500 ngày, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp và người dân.

Theo HoREA, để nhà ở xã hội phát triển cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội, các đối tượng thụ hưởng được tiếp cận dễ dàng với nhà ở xã hội. Cắt giảm tối đa thời gian thực hiện các thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng, kinh doanh, mua bán, quản lý, sử dụng nhà ở xã hội. Thực hiện trình tự thủ tục hành chính giao đất, giải phóng mặt bằng, đầu tư xây dựng, lựa chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội... theo hướng rút gọn, bảo đảm nhanh chóng, thuận tiện, công khai, minh bạch. Tuy nhiên, do quy định pháp luật hiện hành chưa có các chế định này nên rất cần thiết và cấp bách phải “luật hóa” Chỉ thị 34-CT/TW, trước mắt là xây dựng “Nghị quyết thí điểm của Quốc hội” để sau thời gian thực hiện thí điểm, nếu đủ điều kiện thì bổ sung vào các luật liên quan.

HoREA kiến nghị cho phép UBND cấp tỉnh chỉ định chủ đầu tư đối với các dự án nhà ở xã hội trên quỹ đất công do cơ quan Nhà nước quản lý. Theo Luật Nhà ở năm 2023 và Luật Đấu thầu, việc lựa chọn chủ đầu tư phải qua đấu thầu nếu có từ hai nhà đầu tư trở lên quan tâm. Tuy nhiên, quy trình này lại kéo dài và có thể mất tới 500 ngày. Luật Nhà ở năm 2023 quy định rằng, đối với các dự án sử dụng vốn Nhà nước, việc lựa chọn chủ đầu tư phải tuân theo các quy định nghiêm ngặt về đầu tư công và xây dựng. HoREA nhận định rằng, luật hiện hành đã kiểm soát chặt chẽ chi phí và lợi nhuận của chủ đầu tư không vượt quá 10%. Vì vậy, tổ chức này đề xuất Quốc hội ban hành nghị quyết thí điểm cho phép chỉ định thầu trong các trường hợp cụ thể để đẩy nhanh tiến độ triển khai.

“Chúng tôi cũng đề xuất cơ chế chỉ định chủ đầu tư cho các dự án nhà ở dành cho lực lượng vũ trang. Theo đó, cần thiết thí điểm nghị quyết cho phép Bộ Quốc phòng và Bộ Công an có quyền chỉ định chủ đầu tư cho các dự án nhà ở xã hội hoặc nhà ở cho quân đội trên quỹ đất quốc phòng đã được quy hoạch chuyển đổi mục đích sử dụng. Nếu Quốc hội ban hành nghị quyết thí điểm cho phép Bộ Quốc phòng và Bộ Công an chỉ định doanh nghiệp thuộc quyền (nếu có) hoặc lựa chọn nhà đầu tư đủ điều kiện theo Luật Kinh doanh Bất động sản, sẽ giúp rút ngắn thời gian thủ tục hành chính và phù hợp với đặc thù của ngành”, Chủ tịch HoREA Lê Hoàng Châu kiến nghị.

Theo ông Châu, sự chậm trễ trong quá trình phê duyệt dự án và các vấn đề liên quan đến quỹ đất là một trong những rào cản nhà ở xã hội phát triển. Với số lượng dự án nhà ở xã hội chưa đáp ứng đủ nhu cầu, việc cải cách quy trình pháp lý là hết sức cần thiết. Đề xuất của HoREA không chỉ tập trung vào việc rút ngắn thời gian mà còn nhắm đến việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho người lao động, đặc biệt là công nhân. Trong bối cảnh kinh tế ngày càng phát triển, nhu cầu về nhà ở cho công nhân và lực lượng vũ trang ngày càng cấp thiết hơn bao giờ hết.

Phan Hoạt