Đề xuất phù hợp với thực tế

Đề xuất này được Bộ Y tế đưa ra trong đề cương xây dựng Luật Dân số. Theo Bộ Y tế, quyền quyết định số con của cặp vợ chồng, cá nhân phù hợp với Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân; phù hợp với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên liên quan đến công tác dân số, các cam kết chính trị mà Việt Nam đã đưa ra tại các diễn đàn đa phương về quyền sinh sản.

Nguyên nhân để Bộ Y tế đề xuất các cặp vợ chồng được quyết định số con, khác với quy định hiện nay là mỗi cặp vợ chồng chỉ được “sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định...”, chính là việc chúng ta đã khống chế được tốc độ gia tăng dân số nên quy mô dân số tăng chậm. Hiện nay, tốc độ tăng dân số của nước ta là 1,05%/năm, thấp xa so với 3-4 thập kỷ trước đây (trên dưới 3%/năm) và ở mức rất thấp so với nhiều nước, vùng lãnh thổ trong khu vực và trên thế giới. Tốc độ tăng dân số năm 2022 là 0,98%, năm 2023 là 0,84%. Kết quả này đã góp phần quan trọng đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta trong thời
gian qua.

Tuy nhiên, công tác dân số của Việt Nam đang đứng trước khá nhiều thách thức cần phải vượt qua. Trong đó, đáng lo ngại nhất là tỷ suất sinh đang ngày càng giảm, nếu như năm 2022 đạt 2,01 con/phụ nữ thì năm 2023 ước tính chỉ còn 1,96 con/phụ nữ. Xu hướng không muốn lập gia đình, không muốn sinh con đã và đang xuất hiện ở nhiều nơi, nhất là khu vực thành thị và những phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Điều này đặt ra những lo ngại về việc không đảm bảo mức sinh thay thế và nhất là nguy cơ già hóa dân số đang đến rất nhanh. Nếu không có giải pháp phù hợp, chỉ trong thời gian ngắn nữa, Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn già hóa dân số, kéo theo hàng loạt hệ lụy mà nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới đã và đang gặp phải, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội, chất lượng sống của người dân…

Vì vậy, việc Bộ Y tế đề xuất các cặp vợ chồng, cá nhân có quyền quyết định tự nguyện, bình đẳng và có trách nhiệm trong việc sinh con, thời gian sinh con, số con; đồng thời, được cung cấp thông tin, tiếp cận, lựa chọn, sử dụng các biện pháp kế hoạch hóa gia đình là phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.

Tuy nhiên, để thực hiện một cách hiệu quả, cần những quy định cụ thể, chặt chẽ nhằm đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững của đất nước.

Minh Ngọc