Đề xuất doanh nhân phạm tội được tại ngoại để điều hành doanh nghiệp

Doanh nhân tại ngoại sẽ có cơ hội khắc phục hậu quả?

Liên quan đến dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, khoản 4 Điều 5 của dự thảo quy định về nguyên tắc xử lý vi phạm không áp dụng hồi tố các quy định của pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Thảo luận tại Quốc hội ngày 15/5, Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề nghị bổ sung nội dung tăng cường áp dụng biện pháp cho tại ngoại trong tố tụng hình sự. Chỉ trường hợp thật cần thiết mới áp dụng biện pháp tạm giữ, tạm giam.

“Trên thực tế, rất nhiều vụ án nếu cho doanh nhân tại ngoại thì họ có cơ hội để khắc phục thiệt hại hoặc tiếp tục điều hành công việc kinh doanh. Việc tạm giữ, tạm giam kéo dài đối với doanh nhân nhiều khi chỉ giải quyết được một vụ án nhỏ nhưng lại khiến cả một doanh nghiệp lớn lâm vào khó khăn, mất sức cạnh tranh với quốc tế”, ông Đồng nêu quan điểm.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng. Ảnh: QH

Đối với quy định doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được chủ động khắc phục thiệt hại; trường hợp áp dụng quy định pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì không áp dụng xử lý hình sự, Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) cho rằng phải có quy định giới hạn thời gian cho doanh nghiệp khắc phục hậu quả để tránh vụ việc kéo dài.

Ông Nghĩa lo ngại quy định này có thể bỏ lọt các trường hợp vi phạm mang tính chất nghiêm trọng như gian lận, trốn thuế quy mô lớn. Việc ưu tiên khắc phục hậu quả cũng làm giảm tính răn đe của pháp luật.

Khoản 8 Điều 5 quy định về tài sản hình thành hợp pháp với tài sản thu nhập có được từ hành vi vi phạm pháp luật, tài sản khác liên quan đến vụ án. Theo ông Nghĩa, việc phân biệt tài sản hợp pháp và tài sản có được từ hành vi vi phạm là công việc vô cùng phức tạp, đặc biệt trong các vụ án kinh tế lớn. Do vậy, cần có những quy định cụ thể, nếu không sẽ dẫn đến khả năng áp dụng không đồng nhất.

“Cần ban hành tiêu chí về tài sản hợp pháp và tài sản có được từ vi phạm, đồng thời tăng cường năng lực cho cơ quan tố tụng trong việc xác minh tài sản. Quy định cơ chế giám sát tạm thời đối với tài sản trong quá trình điều tra để ngăn chặn việc tẩu tán tài sản nhưng vẫn đảm bảo được quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp”, ông Nghĩa nói.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa. Ảnh: QH

Hòa giải thương mại đặt lên hàng đầu

Tại Điều 6 quy định về giải quyết thủ tục phá sản doanh nghiệp, đại biểu Nghĩa cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu ứng dụng các công nghệ mới, đặc biệt là xử lý trực tuyến để rút gọn thời gian xử lý thủ tục phá sản cho doanh nghiệp.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng cũng bày tỏ đồng tình với quy định về giải quyết phá sản theo thủ tục rút gọn, nhưng ông đề xuất bổ sung thêm quy định về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại - nút thắt đối với rất nhiều doanh nghiệp tư nhân muốn phát triển.

Trong đó, bảo đảm tuân thủ đúng về thời hạn tố tụng khi thụ lý, xét xử và thi hành án các vụ việc kinh doanh thương mại. Việc chậm trễ, kéo dài thời gian xử lý vụ án, kéo dài thời gian thi hành án kinh doanh thương mại được xem là một căn cứ để đánh giá, xử lý trách nhiệm cán bộ.

“Đây là vấn đề doanh nghiệp rất bức xúc vì thời gian xử lý vụ án kinh doanh thương mại kéo quá dài. Cần đặt mục tiêu tăng tỷ lệ thi hành án dân sự thành công lên trên 80% đối với các vụ việc có điều kiện thi hành”, ông Đồng lưu ý.

Đại biểu Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) cho rằng trong quan hệ kinh tế thị trường, chắc chắn không tránh khỏi những tranh chấp. Cơ chế hòa giải thương mại, trọng tài thương mại, tòa án thương mại giải quyết các tranh chấp cần phải được đưa vào dự thảo, có như vậy mới tạo được môi trường thông thoáng.

“Khi phát sinh tranh chấp, hòa giải phải được đặt lên hàng đầu. Sau khi hòa giải không thành thì khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài thương mại. Những cơ chế về trọng tài thương mại cũng nên được đưa vào dự thảo”, ông Thân kiến nghị.

Liên quan đến quy định tại khoản 3, Điều 4 yêu cầu xử lý nghiêm hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra để gây khó cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) đề xuất mức độ cao hơn, đó là “nghiêm cấm” hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra nhằm gây khó khăn cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị bổ sung nội dung quá trình thanh tra, kiểm tra, cơ quan nhà nước không được yêu cầu doanh nghiệp xuất trình các loại giấy tờ do chính cơ quan nhà nước đó đã cấp; các loại giấy tờ đã được công bố hoặc đã được cập nhật trên các cơ sở dữ liệu quốc gia mà cơ quan đó có quyền truy cập.

Quá trình thanh tra, kiểm tra, cấp phép, ngoài việc viện dẫn quy định của pháp luật, ông Đồng cho rằng doanh nghiệp có quyền viện dẫn các trường hợp tương tự đã có kết luận trước đó của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để bảo vệ quyền lợi của mình. Nếu cơ quan nhà nước quyết định khác so với vụ việc trước đó thì phải giải thích rõ lý do, điều này nhằm tránh tùy tiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra.

Tuân Nguyễn