Đề xuất cho phép tổ chức HĐND phường nhiệm kỳ 2021 – 2026 ở Hà Nội

Đề xuất của Hà Nội là có căn cứ

Tình bày báo cáo tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) tại Phiên họp 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chiều 3/6, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội, Thường trực HĐND thành phố Hà Nội đề nghị rà soát, chỉnh lý Điều 53 dự thảo luật theo hướng đối với chính quyền địa phương ở phường của thành phố Hà Nội có tổ chức HĐND và UBND trong nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà

Chính phủ cho rằng đề xuất của thành phố Hà Nội về tổ chức HĐND phường của thành phố là có căn cứ thực tiễn nên đề nghị chỉnh lý dự thảo luật theo hướng bỏ quy định về các phường thuộc thành phố Hà Nội tại Điều 53 dự thảo luật.

Theo đó, kể từ ngày 1/7/2025 (thời điểm Luật Tổ chức chính quyền địa phương có hiệu lực thi hành) cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ 2021 - 2026 thì chính quyền địa phương tại các phường thuộc thành phố Hà Nội tổ chức đầy đủ HĐND và UBND.

Cơ quan thẩm tra là Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng phân tích, khác với mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện tại TP.HCM và Đà Nẵng, tại thành phố Hà Nội hiện đang không tổ chức HĐND phường nhưng vẫn tổ chức HĐND quận theo quy định của Luật Thủ đô.

Trong khi đó, theo Nghị quyết số 60-NQ/TW và các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì ở cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức HĐND và UBND. Do đó, Chính phủ và chính quyền thành phố Hà Nội đề xuất khi luật này có hiệu lực thi hành thì việc áp dụng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp theo quy định của luật có thể thực hiện ngay tại Hà Nội như đối với các tỉnh khác.

Cụ thể là cho phép tổ chức HĐND phường ở thành phố Hà Nội trên cơ sở bố trí, sắp xếp số đại biểu HĐND quận, thị xã nhiệm kỳ 2021 - 2026 và đại biểu HĐND ở các xã được nhập vào các phường cùng với chức danh lãnh đạo HĐND sẽ được chỉ định tham gia HĐND theo quy định chuyển tiếp tại Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để hoạt động cho đến hết nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Theo phương án này, mỗi phường trong tổng số 51 phường được thành lập sau sắp xếp tại thành phố Hà Nội dự kiến sẽ có từ 10 đến 14 đại biểu HĐND.

Cơ quan thẩm tra thấy rằng, phương án và đề xuất của Chính phủ và thành phố Hà Nội đã được tính toán rất chi tiết, cặn kẽ, có cơ sở, có thể thực hiện được và sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho chính quyền địa phương ở các phường sớm kiện toàn, ổn định về tổ chức, cán bộ, bảo đảm tốt hơn quyền đại diện của người dân và thực hiện chức năng giám sát trên địa bàn cũng như góp phần chuẩn bị và tổ chức tốt cuộc bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND nhiệm kỳ tới.

Để bảo đảm cơ sở chính trị vững chắc, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền về nội dung này trước khi trình Quốc hội thông qua.

HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã?

Báo cáo giải trình thêm tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Chính phủ thống nhất rất cao và tha thiết đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép mở rộng chủ thể được phân cấp là HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho UBND cùng cấp và HĐND cấp xã, nhằm bảo đảm sự phù hợp với quy định tại các luật hiện hành và thực tiễn của các địa phương hiện nay.

Liên quan vấn đề này, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, việc cho phép HĐND được phân cấp các nhiệm vụ, quyền hạn của mình cần được cân nhắc kỹ bởi HĐND là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân ở địa phương.

Do đó, việc chuyển giao các nhiệm vụ, quyền hạn mà pháp luật quy định thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của HĐND cho UBND là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương là không phù hợp với vị trí, tính chất, chức năng và phương thức hoạt động của mỗi cơ quan, dẫn đến cơ quan hành chính làm thay nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan dân cử ở địa phương, không phù hợp với nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước có sự phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực.

Trường hợp Chính phủ, chính quyền địa phương thấy rằng, có những việc UBND hay HĐND cấp xã có thể thực hiện tốt hơn, hiệu quả hơn HĐND cấp tỉnh thì cần đề xuất cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh việc phân quyền, phân định thẩm quyền của HĐND ngay trong các luật, nghị quyết của Quốc hội hoặc các nghị định tương ứng của Chính phủ chứ không nên thêm cơ chế phân cấp của HĐND.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng

Cho rằng phân tích của cơ quan thẩm tra là chính xác, có cơ sở pháp lý, đúng thế chế vận hành trong cấp chính quyền địa phương. Nhưng Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, đứng trước bối cảnh mới, yêu cầu phát triển mới trong giai đoạn rất đặc biệt thì Chính phủ vẫn đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ hướng bổ sung quy định trên.

Nữ bộ trưởng nhấn mạnh cơ sở chính trị là chủ trương của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và các nghị quyết, kết luận của Đảng đều nhấn mạnh triệt để phân cấp, phân quyền, thực hiện phương châm địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.

Cạnh đó, thực tiễn lâu nay vận hành quen thuộc với chính quyền địa phương 3 cấp, giờ chuyển ngay sang 2 cấp và phải đảm vận hành thông suốt, đồng bộ, linh hoạt, năng động, sáng tạo trong quyết định vấn đề quản lý Nhà nước. Hơn thế, sắp tới không thuần túy quản lý hành chính mà phải chuyển đổi sang quản trị địa phương minh bạch, công kahi, dân chủ, hiệu quả, phục vụ nhân dân. Do đó, nếu không mở rộng chủ thể được phân cấp thì khó đảm bảo.

Số liệu rà soát cho thấy hàng nghìn nhiệm vụ, thẩm quyền được phân cấp cho chính quyền địa phương thì 40% khối lượng thuộc về HĐND, 60% của UBND và Chủ tịch UBND. Như vậy, khối lượng công việc của HĐND cấp tỉnh rất lớn, nếu không để HĐND tỉnh căn cứ tính chất nhiệm vụ, thực tiễn, nhất là liên quan chính sách khẩn trương ban hành để phân cấp cho cấp dưới thực hiện thì cũng gặp khó khăn.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, việc bổ sung phân cấp này thể hiện tư duy cải cách, phù hợp xu thế quốc tế hiện nay.

Kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền về các nội dung nêu trên, trước khi trình Quốc hội tại Đợt 2 của Kỳ họp thứ 9.

Ngọc Thành/VOV.VN