Đề xuất bổ sung quy định về thông báo không áp dụng hình phạt tử hình để tương trợ tư pháp

Tại dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về hình sự vừa được trình Quốc hội sáng nay (26-5), Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết một trong những điểm mới là bổ sung quy định về việc xem xét, yêu cầu liên quan đến hình phạt tử hình.

Theo ông Tiến, dự luật đề xuất quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình để thực hiện yêu cầu tương trợ, VKSND Tối cao được giao chủ trì thông báo không áp dụng hình phạt tử hình đối với người có liên quan đến yêu cầu tương trợ. Việc này được thực hiện nếu người đó thuộc trường hợp không bị kết án tử hình theo quy định tại Bộ luật hình sự.

Ngoài trường hợp nêu trên, cơ quan này cũng thông báo không thi hành hình phạt tử hình đối với người có liên quan đến yêu cầu tương trợ sau khi có ý kiến của Chủ tịch nước trong trường hợp cần thiết.

“Trong trường hợp Việt Nam yêu cầu nước ngoài không thi hành hình phạt tử hình để thực hiện yêu cầu tương trợ, VKSND Tối cao đề nghị nước ngoài đưa ra cam kết bằng văn bản về nội dung này” - Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cho hay.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: QH

Nêu ý kiến thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, nói cơ quan này cơ bản tán thành việc bổ sung cơ chế trên nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thời gian qua. Trong đó, một số yêu cầu tương trợ tư pháp của Việt Nam bị nước ngoài từ chối do có liên quan đến hình phạt tử hình nhưng Luật Tương trợ tư pháp hiện hành chưa có cơ chế cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình.

Văn phòng Chủ tịch nước cũng có văn bản nhất trí việc quy định nội dung này trong dự thảo Luật.

Dù vậy, có ý kiến đề nghị cân nhắc kỹ nội dung này vì có thể ảnh hưởng đến nguyên tắc độc lập xét xử của Tòa án đã được quy định trong Hiến pháp.

Ngoài ra, Viện trưởng VKSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến cũng cho biết dự luật còn bổ sung quy định chi phí thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự. Theo đó, trường hợp giữa Việt Nam và nước ngoài đã có điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp về hình sự thì chi phí trong tương trợ tư pháp về hình sự được thực hiện theo điều ước quốc tế đó.

Với trường hợp giữa Việt Nam và nước ngoài chưa ký kết điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp về hình sự, nếu không có thỏa thuận khác thì chi phí trong tương trợ tư pháp về hình sự do nước được yêu cầu chi trả

Về nội dung này, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy mặc dù thông lệ của nhiều nước cũng xử lý vấn đề trách nhiệm chịu chi phí trong tương trợ tư pháp về hình sự như quy định của dự thảo Luật. Tuy nhiên, trường hợp giữa Việt Nam và nước ngoài chưa ký kết điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp về hình sự thì cũng không có cơ sở để khẳng định chắc chắn nước ngoài sẽ chi trả chi phí trong trường hợp Việt Nam là nước yêu cầu. Hơn nữa, đa phần trong các trường hợp này còn có thỏa thuận giữa các cơ quan chức năng của hai nước.

Do đó, để bảo đảm chặt chẽ, cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc bổ sung theo hướng “trường hợp giữa Việt Nam và nước ngoài chưa ký kết điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp về hình sự thì chi phí trong tương trợ tư pháp do nước được yêu cầu chi trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”.

Đồng thời, đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết điều này để bảo đảm cụ thể, thuận lợi trong thực tiễn triển khai.

NHÓM PHÓNG VIÊN