Để thức ăn đường phố không còn là nỗi lo

Thiết kế: YÊN LAN

Thức ăn đường phố ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là tại các khu vực trước cổng trường học, nơi tập trung nhiều quán quà vặt phục vụ học sinh. Tuy nhiên, vấn đề an toàn thực phẩm (ATTP) đối với các món ăn này đang trở thành mối lo ngại lớn đối với các bậc cha mẹ, nhà trường và toàn xã hội.

Các loại đồ ăn vặt như bánh tráng trộn, xúc xích, cá viên chiên, nước ngọt, trà sữa, siro đá bào; đồ ăn chế biến sẵn đóng gói như bít tết BBQ, bò Tây Tạng mini, mực nhồi thịt, sụn tai xào cay, thịt nướng nấm, cá cay nhiều màu không rõ nguồn gốc… rất hấp dẫn đối với người tiêu dùng, đặc biệt là học sinh, bởi hương vị thơm ngon, giá rẻ, tiện lợi. Tuy nhiên, phần lớn những món ăn này lại không đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh ATTP. Thức ăn thường được chế biến sơ sài, bảo quản không đúng cách, nguyên liệu không rõ nguồn gốc xuất xứ, dụng cụ chế biến chưa vệ sinh, và người bán không đeo găng tay hay khẩu trang.

Những yếu tố này tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy, nhiễm ký sinh trùng, thậm chí là ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe do tích lũy hóa chất độc hại hoặc phụ gia không được phép đưa vào thực phẩm.

Không khó để bắt gặp cảnh từng tốp học sinh vây quanh những xe bánh tráng trộn, cá viên chiên, xúc xích nướng, trà sữa “nhà làm” trước cổng trường học mỗi buổi tan lớp.

Tại các KCN, người lao động thường xuyên ăn sáng, ăn trưa bằng đồ ăn được bày bán bên lề đường như bún riêu, bánh mì, xôi... do giá rẻ, tiện lợi. Song, vấn đề vệ sinh lại ít được chú ý.

Theo thống kê của Cục ATTP (Bộ Y tế), mỗi năm cả nước ghi nhận hàng trăm vụ ngộ độc thực phẩm, trong đó có nhiều vụ xuất phát từ thức ăn không đảm bảo được bán tại vỉa hè, cổng trường, các khu chợ tự phát.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cảnh báo: “Thức ăn đường phố thường không được bảo quản đúng cách, dễ nhiễm vi sinh vật gây bệnh như Salmonella, E.Coli, tụ cầu vàng… Ngoài ra, nguy cơ đến từ hóa chất bảo quản, phẩm màu công nghiệp, dầu chiên đi chiên lại nhiều lần, thậm chí cả các chất phụ gia không được phép dùng trong thực phẩm”.

Một trong những điều đáng lo ngại là nguy cơ tích lũy chất độc trong cơ thể do tiêu thụ các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc trong thời gian dài. Các chất độc này có thể gây tổn thương gan, thận, ảnh hưởng đến hệ thần kinh, nội tiết, thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư.

Trong thời gian qua, các địa phương đã có nhiều đợt ra quân kiểm tra, xử lý vi phạm về ATTP. Tuy nhiên, việc quản lý thức ăn đường phố vẫn còn gặp nhiều khó khăn do thiếu nhân lực, thiếu công cụ pháp lý và nhất là do đặc thù nhỏ lẻ, di động của loại hình kinh doanh này.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ sinh học và Thực phẩm, Trường đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng: “Quản lý thức ăn đường phố là một bài toán rất khó, vì đối tượng bán hàng rất đa dạng, không cố định, phần lớn là lao động tự do, trình độ thấp. Nếu chỉ kiểm tra, xử phạt mà không kết hợp tuyên truyền và hỗ trợ thì khó đạt hiệu quả bền vững”.

Ông Thịnh nhấn mạnh: “Giải pháp trọng tâm là nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là học sinh, sinh viên và người tiêu dùng trẻ tuổi. Bởi lẽ họ là khách hàng chính của các quán bán đồ ăn vặt, đồ ăn đường phố. Nếu người tiêu dùng biết lựa chọn và có thái độ từ chối đồ ăn bẩn, người bán cũng buộc phải thay đổi”.

Theo Quyết định 12 của UBND tỉnh quy định về việc phân công, phân cấp quản lý nhà nước về ATTP trên địa bàn tỉnh, UBND xã/phường/thị trấn chịu trách nhiệm thực hiện công tác quản lý nhà nước về ATTP trên địa bàn đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống có quy mô kinh doanh dưới 50 suất ăn/lần phục vụ, kinh doanh thức ăn đường phố, các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ... ThS Lê Sỹ Kim, Trưởng phòng ATTP (Sở Y tế) cho biết Sở Y tế đã có văn bản chỉ đạo trung tâm y tế các địa phương thường xuyên giám sát, hướng dẫn những người kinh doanh thức ăn đường phố thực hiện tốt các yêu cầu về vệ sinh ATTP; chủ yếu là giám sát và hướng dẫn.

Để đảm bảo ATTP cho thức ăn đường phố, Cục ATTP đề nghị các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất các điểm bán hàng ăn uống di động, đặc biệt xung quanh trường học; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về ATTP; đồng thời tuyên truyền kiến thức về ATTP cho người bán hàng. Các trường nên phối hợp với y tế địa phương tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa, tuyên truyền cho học sinh về thói quen ăn uống lành mạnh, nhận biết thực phẩm không an toàn. Cha mẹ học sinh cần hướng dẫn con em tự bảo vệ mình bằng cách chọn ăn những món ăn sạch, rõ nguồn gốc; có thể chuẩn bị đồ ăn vặt tại nhà để đảm bảo chất lượng. Cuối cùng là người bán hàng phải nâng cao ý thức trách nhiệm cộng đồng, tuân thủ các quy định về vệ sinh ATTP, đầu tư vào dụng cụ chế biến, bảo quản và nguyên liệu an toàn.

HÀ AN