Để nhựa không còn là 'gánh nặng' môi trường

Biến rác thải nhựa thành cơ hội

Vừa qua, Viện Nghiên cứu SINTEF (Na Uy), Đại sứ quán Na Uy tại Việt Nam phối hợp với Hiệp hội Xi măng Việt Nam tổ chức Hội thảo tổng kết Dự án “Biến rác thải nhựa đại dương thành cơ hội trong nền kinh tế tuần hoàn” (OPTOCE) do Chính phủ Na Uy tài trợ. Dự án là một phần trong cam kết lớn hơn của Na Uy đối với Mục tiêu Phát triển bền vững 14.1 - trước năm 2025 ngăn chặn và giảm đáng kể các loại ô nhiễm biển.

Phát biểu tại Hội thảo, bà Hilde Solbakken - Đại sứ Na Uy tại Việt Nam nhấn mạnh, ứng phó với rác thải nhựa đại dương và biến đổi khí hậu là ưu tiên hàng đầu của Na Uy, cả trên phạm vi toàn cầu và tại Việt Nam. “Thông qua dự án OPTOCE, chúng tôi đã chứng kiến những giải pháp có cơ sở khoa học, như đồng xử lý, có thể biến rác thải nhựa thành nguồn tài nguyên mang lại lợi ích cho khí hậu, nền kinh tế và cộng đồng. Na Uy sẽ tiếp tục cam kết nhân rộng cách tiếp cận này tại Việt Nam và trong toàn khu vực, đặc biệt trong bối cảnh hợp tác giữa hai nước trong khuôn khổ JETP”, bà Hilde Solbakken khẳng định.

Thực tế cho thấy, Việt Nam đang đối mặt với thách thức kép: lượng rác thải nhựa tăng nhanh và phát thải carbon ngày càng cao. Quá trình đô thị hóa và tiêu dùng gia tăng khiến lượng nhựa khó tái chế tăng mạnh, trong đó nhiều loại có nguy cơ rò rỉ ra sông, biển - đe dọa hệ sinh thái và sinh kế ven biển. Đồng xử lý được đánh giá là một giải pháp có thể nhân rộng, xử lý an toàn nhựa khó tái chế trong các lò nung xi măng, ngăn chặn rác thải nhựa đổ ra đại dương, đồng thời thay thế nhiên liệu hóa thạch (than) trong sản xuất công nghiệp.

Tại Hội thảo, các phần tham luận đã chỉ ra những cơ hội, thách thức và giải pháp nhằm triển khai đồng xử lý thành công. Dù còn nhiều vấn đề cần hoàn thiện, song để ứng phó với các thách thức xuyên biên giới như rác thải nhựa đại dương và biến đổi khí hậu, đồng xử lý vẫn được nhận định là một giải pháp có hiệu quả nhanh và thực tiễn. Đặc biệt, hữu ích đối với nhựa khó tái chế hay không thể tái chế, giúp giảm phụ thuộc vào bãi chôn lấp và tối ưu hóa tận dụng tài nguyên.

Tái chế nhựa - động lực cho kinh tế tuần hoàn

Trong nhiều năm qua, nhựa thường được xem là “vấn đề nổi cộm” của môi trường. Tuy nhiên, nhìn từ thành công của dự án OPTOCE có thể thấy nhựa không còn là “gánh nặng” mà ngược lại còn mang lợi ích thiết thực về môi trường, khí hậu và kinh tế. Đó là chưa kể, khi được sử dụng, thu gom và tái chế đúng cách, nhựa sẽ trở thành nguồn nguyên liệu đầu vào giá trị cho nhiều ngành, giúp tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải, hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Hiện nay, nhựa được ứng dụng thiết yếu trong nhiều lĩnh vực, từ bao bì, y tế, xây dựng, giao thông, công nghệ đến hàng tiêu dùng, thời trang. Nhiều thương hiệu thời trang nổi tiếng trên thế giới đã sử dụng nhựa tái chế để sản xuất giày, áo và phụ kiện. Trong các ngành xây dựng và công nghệ, nhựa tái chế cũng được ứng dụng rộng rãi, giúp tiết kiệm chi phí, hạn chế khai thác tài nguyên thiên nhiên mà vẫn bảo đảm độ bền và an toàn cho sản phẩm. Đồng thời, việc nghiên cứu, ứng dụng các dòng vật liệu sinh học đang mở thêm lựa chọn, giảm phụ thuộc vào tài nguyên hóa thạch.

Tại Việt Nam, ngành nhựa đã duy trì đà tăng trưởng ổn định, trở thành một trong những ngành công nghiệp trọng yếu, góp phần thúc đẩy kinh tế quốc gia. Hiện nay, có hơn 4.000 doanh nghiệp đang hoạt động trong ngành, trong đó 90% là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với hơn 250.000 lao động. Sản phẩm nhựa Việt Nam đã có mặt tại hơn 190 quốc gia và vùng lãnh thổ, với các thị trường lớn gồm: Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản và ASEAN.

Trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, ông Đinh Đức Thắng - Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Stavian nhận định, ngành nhựa Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển đầy tiềm năng, song hành cùng những cơ hội là không ít thách thức. Với đặc tính phát thải carbon thấp, thấp hơn nhiều so với các vật liệu truyền thống, nhựa đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu. Các ngành vận tải như ô tô, xe máy, hàng không vũ trụ… ngày càng ưu tiên sử dụng linh kiện nhựa nhờ tính nhẹ, góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

“Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng chú trọng phát triển bền vững, ngành nhựa Việt Nam cũng đang tích cực chuyển mình thông qua nhựa tái chế, nhựa sinh học và các dòng sản phẩm thân thiện môi trường. Nhiều doanh nghiệp tiên phong như Tập đoàn Stavian, Duy Tân, An Phát… đã đầu tư mạnh vào công nghệ tái chế, xây dựng hệ thống thu gom, từng bước hình thành mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành nhựa. Đây không chỉ là xu thế tất yếu, mà còn là “chìa khóa” để mở rộng thị trường xuất khẩu và nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia”, ông Đinh Đức Thắng - Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam cho biết.

Linh Chi