Đề nghị giữ lại quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND và Viện trưởng VKSND

Sáng nay (14/5), tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ nhất).

Góp ý về bỏ quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) đối với Chánh án Tòa án nhân dân (TAND) và Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) quy định tại khoản 5 Điều 1 dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp năm 20213, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) cho biết, theo giải thích của Ban soạn thảo, có 2 lý do để bỏ quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy bày tỏ: “Không lẽ TAND, Viện KSND khu vực sẽ là những cơ quan tư pháp nằm ngoài sự giám sát bằng hình thức chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân”. Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đề nghị, trước khi thông qua mô hình TAND, Viện KSND khu vực, Quốc hội cần xem xét kỹ cơ chế giám sát quyền lực đối với các cơ quan này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cho rằng không thể đánh đồng các hình thức giám sát khác nhau, trong khi chúng có ý nghĩa, vai trò và tính chất pháp lý khác nhau, và quyền kiến nghị hoàn toàn không thể thay thế cho quyền chất vấn, vốn là hình thức giám sát trực tiếp, công khai, buộc người chất vấn phải trả lời trực tiếp, phải chịu trách nhiệm về phần trả lời của mình.

Đại biểu cho rằng, không có quyền chất vấn, đại biểu HĐND sẽ khó có thể yêu cầu Chánh án hoặc Viện trưởng ra trước kỳ họp HĐND để trả lời cụ thể từng vấn đề đối thoại công khai với đại biểu và cử tri.

“Trong điều kiện hiện nay, chất vấn là cơ chế hiệu quả để đại biểu HĐND và rộng hơn là cử tri, Nhân dân địa phương yêu cầu thông tin trao đổi trực tiếp với Chánh án, Viện trưởng”- Đại biểu nhấn mạnh.

Do đó, nhận định rằng HĐND vẫn giám sát được là chưa phản ánh đúng thực tiễn hoạt động giám sát. Việc Hiến pháp không còn quy định thẩm quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND là chưa đúng với tinh thần Nghị quyết 27 của Trung ương để xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đề nghị Quốc hội giữ lại quy định quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND trong Hiến pháp. Trên cơ sở đó, luật chuyên ngành quy định cụ thể, phù hợp với mô hình tổ chức mới, đây chính là cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước và nội dung này hiện chưa phát sinh vướng mắc.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng)

Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Bình Dương) cũng đề nghị giữ nguyên quyền chất vấn của đại biểu HĐND. Cùng với đó, đại biểu kiến nghị bổ sung thêm đối tượng chất vấn là cơ quan nhà nước khác trong việc thực hiện pháp luật tại địa phương và đối tượng được đại biểu HĐND chất vấn tại khoản 2, Điều 115 của Hiến pháp.

Vì theo đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân, trước hết, đại biểu HĐND được chất vấn đối với các cơ quan nhà nước khác trong việc thực hiện pháp luật tại địa phương sẽ giúp cho việc thực hiện trách nhiệm giải trình trong thực hiện chính sách, pháp luật và thực thi công vụ trên địa bàn được tốt hơn, nhất là trong điều kiện các cơ quan như Viện KSND, TAND hay cơ quan thuế, hải quan, kho bạc, bảo hiểm xã hội, ngân hàng chính sách xã hội đều được tổ chức ở cấp tỉnh hoặc khu vực…

Cùng với đó, cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng phân công, phân cấp, phân quyền ngày càng mạnh cho các địa phương và Bộ, ngành Trung ương, trong đó có các cơ quan ngành dọc của Trung ương tại địa phương.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân nhấn mạnh, việc mở rộng đối tượng chất vấn sẽ giúp cho đại biểu dân cử nói riêng và cơ quan nhà nước cấp trên nói chung tăng cường giám sát, kiểm soát tốt việc thực hiện quyền lực nhà nước.

Ngoài ra, thông qua chất vấn của đại biểu HĐND làm rõ trách nhiệm, giải pháp của Ủy ban nhân dân, các cơ quan nhà nước có liên quan trong thực thi pháp luật và thực hiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Đại biểu cho rằng, với cơ chế chất vấn này sẽ giúp cho việc giám sát việc sử dụng nguồn lực của Nhà nước được hiệu quả.

Tham gia góp ý vào dự thảo Nghị quyết, đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) cũng đề nghị giữ lại quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND và Viện trưởng Viện KSND.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Bình Dương)

Điều hành Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, trước đó, chiều 7/5/2025, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự thảo nghị quyết sửa đổi Hiến pháp.

Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đã có Báo cáo tổng hợp ý kiến thảo luận tại tổ về các nội dung này gửi đại biểu Quốc hội. Theo đó, đã có 109 lượt ý kiến đại biểu Quốc hội góp ý về dự thảo Nghị quyết sửa đổi bổ sung Hiến pháp. Các ý kiến phát biểu tại tổ chủ yếu góp ý và cách thể hiện câu từ, cách diễn đạt trong dự thảo nghị quyết.

Ủy ban sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 cũng đã phối hợp với Chính phủ, Bộ Công an, các cơ quan có liên quan để lấy ý kiến Nhân dân từ ngày 6/5/2025 trên Cổng Thông tin điện tử Quốc hội, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ và ứng dụng VNeID của Cơ sở dữ liệu quốc gia.

Đến nay, đã có hàng triệu lượt ý kiến góp ý của Nhân dân. Qua tổng hợp sơ bộ cho thấy, về cơ bản tuyệt đại đa số các ý kiến đồng tình và bày tỏ sự thống nhất cao với sự cần thiết phạm vi và nội dung sửa đổi Hiến pháp năm 2013.

Sau phiên thảo luận hôm nay, Quốc hội còn một phiên nữa để thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Thanh Hòa