Để có thêm nhiều tác phẩm hay về Hà Nội

Hà Nội - nguồn cảm hứng bất tận

Ra đời từ năm 2008, giải thưởng "Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội" do Báo Thể thao & Văn hóa (TTXVN) phối hợp cùng gia đình họa sĩ Bùi Xuân Phái tổ chức để trao tặng cho các tác giả, tác phẩm, ý tưởng và việc làm có giá trị khoa học nghệ thuật cao, phản ánh sâu sắc tình cảm và trách nhiệm với Thủ đô.

Nhạc sĩ Trần Tiến (giữa) nhận giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội.

Năm nay, hạng mục "Giải thưởng lớn" được trao cho nhạc sĩ Trần Tiến, vinh danh những đóng góp xuất sắc của ông trong việc sáng tác nhiều ca khúc giàu giá trị nghệ thuật và cảm xúc về Hà Nội. Ở hạng mục "Giải tác phẩm", 2 tác phẩm được trao tặng gồm loạt tranh về Hà Nội trong 20 năm "Xuống phố" của họa sĩ Phạm Bình Chương và vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" của Nhà hát Tuổi trẻ Việt Nam.

Trong đó, loạt tranh của Phạm Bình Chương là kết quả của hành trình dài lao động nghệ thuật, khát khao tìm "hồn phố", ghi lại sự biến chuyển của Hà Nội từ tĩnh lặng, cổ kính đến sôi động, hiện đại. Còn vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" được ví như một bản hùng ca về Hà Nội những năm 1930, tái hiện hình tượng đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ - Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội.

Ở hạng mục "Giải việc làm", Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (VEC) được vinh danh, đánh giá là công trình mang tầm biểu tượng, trở thành "kỳ quan" mới của Thủ đô, đồng thời là một thành tựu đáng ghi nhận trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam. Hạng mục "Giải ý tưởng" thuộc về dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và Công viên Văn hóa, nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ).

Giống như tên gọi của giải thưởng "Vì tình yêu Hà Nội", từ lâu Hà Nội là nguồn cảm hứng bất tận trong văn học, nghệ thuật. Với bề dày văn hiến và những nét đẹp văn hóa đặc sắc đã trở thành mảnh đất khơi nguồn cảm hứng phong phú cho các nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ, họa sĩ... Nhiều văn nghệ sĩ đã gửi gắm tình yêu sâu sắc với Hà Nội bằng những tác phẩm nghệ thuật mang giá trị nghệ thuật cao. Nhiều năm qua, văn học, nghệ thuật Thủ đô luôn giữ một vị trí quan trọng trong bức tranh chung của đời sống văn hóa cả nước cũng như đồng hành với sự phát triển của đất nước.

Để hiểu rõ bức tranh toàn cảnh văn học, nghệ thuật Thủ đô cũng như tạo động lực cho văn nghệ sĩ có thêm sáng tác mới, hay cho Hà Nội, nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa đã được các cơ quan, hội, ban, ngành tổ chức.

Tại tọa đàm "Văn học nghệ thuật Thủ đô 80 năm đồng hành cùng đất nước", NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội Liên hiệp văn học, nghệ thuật Hà Nội khẳng định, từ thời điểm Cách mạng Tháng Tám thành công cho đến nay, nền văn học, nghệ thuật Thủ đô có nhiều tác phẩm để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng nhân dân và là di sản văn hóa quý giá. Hiện nay, Hà Nội cũng mang trong mình năng lực sáng tạo nghệ thuật mạnh mẽ với đội ngũ văn nghệ sĩ tâm huyết (hơn 4.400 hội viên thuộc 9 hội chuyên ngành).

Các chuyên gia nghệ thuật cho rằng, đất nước, xã hội đang không ngừng vận động, biến đổi và bước vào vận hội mới, xu thế mới. Văn học, nghệ thuật cũng đã có những biến chuyển kịp thời. Hiện thực mà các sáng tác văn học, nghệ thuật hướng tới là những vấn đề được dư luận quan tâm như: Môi trường, bình đẳng giới, chênh lệch khoảng cách giàu nghèo, bảo tồn bản sắc văn hóa... Văn học, nghệ thuật Thủ đô cũng không nằm ngoài xu hướng ấy. Các nghệ sĩ ở các lĩnh vực cũng không ngừng sáng tạo để cho ra đời những tác phẩm có giá trị cao.

Tác phẩm tập trung phản ánh các giá trị văn hóa, lịch sử của Thăng Long - Hà Nội, đề cao và tôn vinh những giá trị đạo đức, truyền thống, phù hợp với cuộc sống hiện đại của con người Thủ đô trong giai đoạn hiện nay: về công nghiệp hóa, hiện đại hóa công nghiệp và xây dựng nông thôn mới... Các tác phẩm cũng thể hiện, cổ vũ sự phát triển công nghiệp hóa trên địa bàn Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Như ở lĩnh vực âm nhạc, 5 năm trở lại đây, Hà Nội thực sự là điểm hẹn lý tưởng của các chương trình. Nhiều sự kiện âm nhạc quy mô lớn cấp quốc gia và quốc tế được tổ chức tại những không gian như Nhà hát Lớn, Nhà hát Hồ Gươm, Trung tâm giao lưu văn hóa phố cổ...

Đặc biệt, thời gian qua, một loạt concert âm nhạc quốc gia tổ chức tại những địa điểm có sức chứa lớn tới hàng chục ngàn khán giả như sân vận động Mỹ Đình, Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam... đã thực sự tạo nên những dấu ấn mạnh mẽ trong đời sống biểu diễn Thủ đô.

Lĩnh vực sân khấu cũng có nhiều chuyển biến mạnh mẽ khi nhiều nhà hát liên tục sáng đèn. Trong đó, nhiều vở diễn mới khắc họa cuộc sống, con người Hà Nội trong thời kỳ hiện đại nhận được hiệu ứng tốt từ khán giả. Những hoạt động đó không chỉ tạo nên sự phong phú cho đời sống tinh thần của người dân mà còn góp phần phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô và đất nước.

Cần sự bứt phá mạnh mẽ

Thực tế cho thấy, ở các lĩnh vực như văn học, sân khấu, điện ảnh, âm nhạc, mỹ thuật... các nghệ sĩ đã có nhiều tìm tòi, sáng tạo, hướng tới những giá trị đạo đức mới, góp phần tích cực vào việc xây dựng nhân cách người Hà Nội văn minh, thanh lịch.

Tuy nhiên, như nhiều chuyên gia có mặt tại tọa đàm "Văn học nghệ thuật Thủ đô 80 năm đồng hành cùng đất nước" cùng chung nhận định rằng, hiện nay, vẫn còn không ít tác phẩm mờ nhạt, non yếu về chất lượng tư tưởng và nghệ thuật. Đề tài Hà Nội từ lâu đã trở thành mạch nguồn trong nhiều loại hình nghệ thuật. Nhưng, sáng tác về Thủ đô hôm nay luôn đặt ra những thử thách lớn bởi dấu ấn các tác phẩm kinh điển trước đó.

Một cảnh trong vở tuồng "Dấu thiêng Hà Nội" của Nhà hát Sân khấu quốc gia Việt Nam.

Ngay như ở lĩnh vực âm nhạc được đánh giá là sôi động nhất hiện nay, thì phần lớn tập trung ở lĩnh vực biểu diễn. Còn lại chưa ghi nhận được những tác phẩm âm nhạc mới có dấu ấn và sức lan tỏa mạnh mẽ. Năm 2024, nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), cuộc thi sáng tác ca khúc với tên gọi "Thanh âm Hà Nội" đã được tổ chức ghi nhận sự tham gia đông đảo của các nhạc sĩ, tác giả trong cả nước cùng với số lượng tác phẩm dự thi khá lớn. Tuy nhiên, cho đến nay, phần lớn những ca khúc hay về Hà Nội được công chúng nhắc tới vẫn là những sáng tác có tuổi đời ít nhất hàng chục năm.

Tương tự, ở lĩnh vực nghệ thuật thứ 7 thì điện ảnh Hà Nội lại chưa có được những tác phẩm mới phản ánh sâu sắc đời sống Hà Nội hôm nay, chưa khắc họa được chân dung nhân vật người Hà Nội trong giai đoạn mới.

Theo NSND Hà Bắc, trong giai đoạn mới, với sự hội nhập và sự phát triển của công nghệ, những người làm điện ảnh Thủ đô cần năng động và nỗ lực hơn để có được những tác phẩm xứng tầm. Đại tá Nguyễn Văn Thụ (Hội Điện ảnh Hà Nội) cho rằng, để sáng tác những tác phẩm, trong đó xây dựng được chân dung người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong thời kỳ mới, người nghệ sĩ cần có tài năng, sự tâm huyết với nghệ thuật và vốn sống sâu rộng, tinh tế.

Hà Nội, trái tim hồng của cả nước, bên cạnh nét cổ kính thì "Thành phố vì hòa bình" ngày nay còn mang vẻ đẹp của một đô thị năng động, hiện đại, mang đến những cảm xúc riêng biệt cho tâm hồn nghệ sĩ. Thành phố Hà Nội cũng tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa để tạo động lực cho các nghệ sĩ có thêm những sáng tác hay về Thủ đô như phát động cuộc vận động sáng tác, mở các trại sáng tác ở các lĩnh vực văn học, nghệ thuật...

Tuy nhiên, để văn học nghệ thuật Hà Nội luôn bám sát thực tiễn, thêm nhiều sáng tác có giá trị, mang hơi thở thời đại, mỗi văn nghệ sĩ Thủ đô cần phải tích cực hòa mình vào cuộc sống, dùng tài năng, tâm huyết của mình để "viết về Hà Nội vì một tình yêu Hà Nội".

Khánh Thảo