Để cán bộ, đảng viên luôn là 'tế bào sinh tồn' của Đảng - Bài 3: Xây từ gốc, rèn từ tâm - nâng tầm đội ngũ cán bộ, đảng viên thời kỳ mới (tiếp theo và hết)

Một cơ thể chỉ sung sức khi từng tế bào đều khỏe mạnh. Đảng ta chỉ trường tồn và đủ sức lãnh đạo cách mạng Việt Nam trong thời đại mới khi từng cán bộ, đảng viên - từng tế bào trong chỉnh thể Đảng mang trong mình đầy đủ dưỡng chất của trí tuệ, đạo đức, tinh thần cách mạng và khát vọng cống hiến. Trước những biến động chưa từng có của thời cuộc, giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay không thể là những mệnh lệnh hành chính thuần túy, càng không thể là sự duy trì cầm chừng. Đó phải là những hành động mang tính “bảo vệ sinh mệnh chính trị” của Đảng - nơi từng tế bào được chăm sóc, tái tạo và không ngừng được “sàng lọc” để bảo đảm sự phát triển lành mạnh, bền vững, đúng như huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Chúng ta không sợ có khuyết điểm, chúng ta chỉ sợ không có quyết tâm sửa đổi”[1].

Để xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới, trước hết, các cấp ủy, tổ chức Đảng cần tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chỉ thị, nghị quyết, kết luận về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trên cơ sở đó, thực hiện tốt một số gợi mở sau:

Kiến tạo hệ giá trị công vụ hiện đại trong kỷ nguyên số

Trong môi trường hiện đại, hệ giá trị công vụ, bao gồm đạo đức, chính trị và năng lực không bất biến, mà phải thích ứng với sự phát triển của xã hội số, nhà nước số và công dân số. Vì vậy, hệ giá trị truyền thống mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã xác lập, như: “Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”; “xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”... vẫn giữ vai trò chủ đạo, cốt lõi, song, cần bổ sung, phát triển các giá trị mới, bảo đảm đủ định hướng hành động cho cán bộ, đảng viên. Thực tiễn cho thấy, nhiều biểu hiện trì trệ, né tránh trách nhiệm của cán bộ, đảng viên hiện nay không chỉ do năng lực, mà do xung đột giữa giá trị cũ và yêu cầu mới.

Ảnh minh họa: qdnd.vn

Vì vậy, thiết lập hệ giá trị công vụ phù hợp là yêu cầu cấp thiết để cán bộ, đảng viên thực sự là “tế bào” mạnh khỏe của Đảng trong bối cảnh mới. Trong đó, trụ cột không thể thiếu trong hệ giá trị công vụ mới là tư duy đổi mới, năng lực số hóa và khả năng thích ứng công nghệ. Sự lạc hậu về tư duy đang là một loại “tham nhũng mềm”, không gây hậu quả ngay nhưng hủy hoại dài hạn. Cán bộ hiện đại trước hết phải là công dân số, do đó, không thể đứng ngoài thế giới số. Họ phải biết sử dụng dữ liệu, hiểu công nghệ, tận dụng trí tuệ nhân tạo để phục vụ nhân dân nhanh hơn, minh bạch hơn. Mỗi cán bộ phải thực sự là “người đầy tớ” trung thành của nhân dân trong môi trường công khai, tương tác liên tục, đa chiều.

Để hệ giá trị công vụ hiện đại đi vào thực chất, cần thể chế hóa thành chuẩn mực hành vi công: Đưa các giá trị này vào bộ tiêu chí đánh giá cán bộ, công tác quy hoạch, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật; tích hợp vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nhất là cán bộ trẻ, cán bộ nguồn. Đồng thời, truyền thông hóa giá trị thành văn hóa tổ chức; số hóa hệ thống đánh giá và phản hồi công vụ: Sử dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn để phân tích hành vi công vụ, thiết lập nền tảng phản hồi công khai, đa chiều; gắn sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp, tổ chức xã hội với việc đánh giá năng lực công vụ thực chất của cán bộ, đảng viên.

Khắc phục vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ - trụ cột trong xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên đủ tâm, đủ tầm trong giai đoạn mới

Để giải quyết căn bệnh vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, cần xác định đây là một trong những giải pháp có tính chất “trụ cột” trong chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên thời kỳ mới. Giải pháp này cần được triển khai đồng bộ, liên thông và nhất quán trên cả ba bình diện: Thể chế - công cụ - con người.

Về thể chế, cần hoàn thiện cơ chế tổ chức - hành chính bảo đảm dân chủ nội bộ thực chất. Rà soát, hoàn thiện các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn giữa tập thể cấp ủy và cá nhân người đứng đầu, nhằm phân định rõ thẩm quyền nhưng không tạo đặc quyền. Ban hành quy trình hóa các bước ra quyết định, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như công tác cán bộ, đầu tư công, đất đai…, không để dân chủ bị hình thức hóa hoặc bị lạm dụng như cái “vỏ” cho lợi ích nhóm. Đồng thời, gắn thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ với các chuẩn mực đạo đức, trách nhiệm giải trình và chế tài xử lý sai phạm rõ ràng, minh bạch.

Về công cụ, cần ứng dụng công nghệ để minh bạch hóa và số hóa hoạt động lãnh đạo, điều hành. Xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, theo dõi việc thực hiện nghị quyết tập thể. Tăng cường giám sát số, kiểm tra số để cảnh báo sớm nguy cơ thao túng, lạm quyền, không để việc vi phạm xảy ra rồi mới xử lý.

Về con người, kiến tạo văn hóa chính trị dân chủ, trách nhiệm, dám phản biện - dám chịu trách nhiệm. Nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức công vụ và tinh thần phản biện trong nội bộ cấp ủy, chi bộ, xem đó là tiêu chí quan trọng để đánh giá phẩm chất chính trị. Người đứng đầu không chỉ nêu gương về sự quyết đoán, mà trước hết phải gương mẫu trong dân chủ, lắng nghe, khích lệ tranh luận có trách nhiệm. Mỗi cán bộ, đảng viên cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng thảo luận, phản biện, phân tích, để không bị cuốn vào tâm lý thỏa hiệp. Chỉ khi nguyên tắc tập trung dân chủ trở thành chuẩn mực ứng xử trong văn hóa lãnh đạo, thì đội ngũ cán bộ, đảng viên mới thật sự đủ năng lực, phẩm chất và uy tín để dẫn dắt đất nước trong những bước phát triển đột phá phía trước.

Khơi dậy tinh thần dấn thân, nâng cao năng lực tư duy và hành động thực tiễn của cán bộ, đảng viên trong kỷ nguyên phát triển mới

Trong bối cảnh chuyển đổi số, toàn cầu hóa và sự vận động nhanh của tri thức - công nghệ, cán bộ, đảng viên không thể chỉ làm nhiệm vụ “thực thi chính sách”, mà phải trở thành chủ thể tư duy, người kiến tạo đổi mới và hành động hiệu quả trong thực tiễn. Yêu cầu mới của đất nước đòi hỏi một lớp cán bộ có tư duy mở, khả năng phân tích hệ thống, nhạy bén với biến động và đủ bản lĩnh xử lý các vấn đề “không tiền lệ”. Nếu cán bộ, đảng viên vẫn tư duy cũ, trì trệ trong hành động, nặng hình thức và sợ trách nhiệm thì tổ chức Đảng sẽ khó thực hiện vai trò lãnh đạo trong điều kiện bộ máy tinh gọn, xã hội phức hợp.

Giải pháp quan trọng hàng đầu là kiến tạo môi trường học tập và hành động liên tục, giúp cán bộ rèn luyện tư duy phản biện, tiếp cận cái mới, như trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, quản trị công hiện đại, vượt qua vùng an toàn nhận thức, chủ động giải quyết các vấn đề dân sinh, hành chính và truyền thông tại cơ sở. Cán bộ phải “học trong hành”, “trưởng thành trong va chạm” và biết chịu trách nhiệm với quyết định của mình.

Phục vụ nhân dân - yêu cầu xuyên suốt của cán bộ, đảng viên trong kỷ nguyên mới

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn xác định rõ: Đảng không có lợi ích nào khác ngoài lợi ích của nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng khẳng định: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”[2], cho nên: “Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm; việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh”[3]. Lý tưởng “phục vụ nhân dân” vì vậy không chỉ là một khẩu hiệu chính trị, mà là giá trị nền tảng, là nguyên lý tồn tại của đội ngũ cán bộ, đảng viên - những “tế bào sinh tồn” của Đảng trong lòng dân tộc.

Để khẳng định và phát huy giá trị ấy trong điều kiện hiện nay, đòi hỏi cán bộ, đảng viên phải “quán triệt quan điểm “Dân là gốc”, "Nhân dân là chủ thể, là trung tâm của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”[4], từ đó chuyển từ tư duy “quản lý” sang tư duy “phục vụ” trong từng hành động.

Trước hết, cần cụ thể hóa chuẩn mực “vì dân” thành tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ, coi hiệu quả phục vụ, mức độ hài lòng của người dân là thước đo chính trị quan trọng. Đồng thời, xây dựng văn hóa công vụ hiện đại - liêm chính - phụng sự, trong đó thái độ, trách nhiệm và khả năng giải quyết vấn đề của cán bộ, đảng viên là trung tâm cải cách. Tiếp đó, đổi mới thực chất việc tiếp công dân, đối thoại, xử lý kiến nghị, khiếu nại, khắc phục tình trạng hình thức, né tránh, đùn đẩy. Tăng cường ứng dụng công nghệ số trong phục vụ nhân dân, thúc đẩy minh bạch thông tin, cải tiến quy trình hành chính, mở rộng các kênh phản ánh và tương tác hai chiều giữa Đảng - chính quyền với người dân.

Quan trọng hơn, phải khơi dậy tinh thần chủ động, sáng tạo và ý thức trách nhiệm xã hội ở mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là ở cấp cơ sở. Họ không chỉ là người thực thi chủ trương, mà là người gần dân, hiểu dân, giải quyết việc dân, đồng hành cùng dân trong những vấn đề cụ thể nhất của đời sống hằng ngày. Phục vụ nhân dân không chỉ là một yêu cầu đạo đức, mà chính là biểu hiện sinh động nhất của vai trò tiên phong, gắn bó máu thịt của Đảng với nhân dân. Khi mỗi cán bộ, đảng viên thực sự hành động vì dân, thì từng “tế bào” của Đảng sẽ sống khỏe và Đảng sẽ trường tồn trong lòng dân tộc như một lực lượng chính trị chân chính, văn minh và dẫn dắt.

Sàng lọc thực chất - thổi luồng sinh khí mới vào đội ngũ cán bộ, đảng viên

Một tổ chức chính trị muốn trường tồn không thể sống chung với sự trì trệ, thỏa hiệp hay dung dưỡng những “tế bào yếu”. Với Đảng ta, đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là lực lượng lãnh đạo toàn xã hội thì việc “tự soi, tự sửa”, “tự làm mới mình”không chỉ là yêu cầu nội tại, mà còn là mệnh lệnh của sự phát triển. Nghị quyết Trung ương 4, khóa XIII đã xác định rõ: Kiên quyết sàng lọc những cán bộ suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ra khỏi đội ngũ, đó không phải là khẩu hiệu, mà là nguyên tắc sống còn của một Đảng cầm quyền chân chính. Sự tồn tại dai dẳng của những cán bộ “không sai nhưng không làm”, đảng viên “đủ mặt nhưng vô hồn” đang âm thầm rút cạn sinh lực của tổ chức. Những “tế bào” ấy nếu không được xử lý kịp thời sẽ trở thành “ổ bệnh” lây lan trì trệ, cản trở đổi mới, bào mòn niềm tin. Không thể có một đội ngũ mạnh nếu tiếp tục cào bằng trong đánh giá, nể nang trong bổ nhiệm và né tránh trong xử lý sai phạm.

Vì vậy, cần đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng theo hướng chủ động, thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm, đặc biệt là những lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, những địa bàn có biểu hiện “trên nóng - dưới lạnh”. Kiểm tra phải thực chất, không “vuốt ve, né tránh”; kỷ luật phải nghiêm minh, không “giơ cao đánh khẽ”. Mỗi cán bộ, đảng viên vi phạm phải được xử lý đến nơi đến chốn, nhưng đồng thời, mỗi cá nhân dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm, dám hành động vì lợi ích chung phải được ghi nhận và bảo vệ xứng đáng. Cần chấm dứt tình trạng “đánh giá chung chung, đề bạt theo cảm tính. Việc quy hoạch, luân chuyển, bổ nhiệm cán bộ phải gắn chặt với kết quả sàng lọc và đánh giá thực chất, tránh để lọt vào tổ chức những người “bằng cấp đẹp, hồ sơ sáng” nhưng không có khả năng hành động và không được nhân dân tín nhiệm.

Sàng lọc thực chất không nhằm loại bỏ đơn thuần, mà là thổi luồng sinh khí mới vào hệ thống chính trị, thanh lọc những gì trì trệ, tạo động lực cho những người có năng lực, khơi dậy khát vọng cống hiến trong đội ngũ. Đó chính là “bước đi quyết liệt nhưng cần thiết” để xây dựng một Đảng vững về chính trị, mạnh về tổ chức, sáng về đạo đức, bền trong lòng dân. Sự trong sạch, minh bạch và hiệu lực của tổ chức Đảng bắt đầu từ từng cán bộ, đảng viên cụ thể. Chỉ khi mỗi “tế bào Đảng” khỏe mạnh, có sức đề kháng với suy thoái, có sức chiến đấu với tiêu cực, thì Đảng mới thực sự “là đạo đức, là văn minh”.

Thách thức lớn nhất của Đảng trong thời đại mới không phải là kẻ thù bên ngoài, mà là sức đề kháng bên trong. Muốn Đảng mạnh, trước hết từng cán bộ, đảng viên phải mạnh. Mỗi đảng viên không chỉ là tế bào chính trị, mà còn là tế bào văn hóa, tế bào đạo đức, tế bào tư tưởng của hệ thống chính trị. Bồi dưỡng cán bộ, đảng viên hôm nay là giữ lấy sinh lực cho Đảng ngày mai.

Sàng lọc cán bộ hôm nay là bảo vệ niềm tin của nhân dân ngày mai. Và như thế, xây dựng Đảng không phải là việc riêng của tổ chức, mà còn là trách nhiệm chính trị của từng người trong tổ chức. Không phải chỉ trong nhiệm kỳ, mà là trong từng hành động, từng lời nói. Mỗi cán bộ, đảng viên khỏe mạnh là một mạch máu lưu thông cho Đảng. Mỗi đảng viên sống đúng với vai trò tiên phong, gương mẫu là một nhịp tim giữ cho Đảng sống mãi trong lòng nhân dân. Đồng thời có một “cơ thể” khỏe mạnh để lãnh đạo đất nước vững bước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

[1] Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 3, Nxb CTQG, H.2011, tr.20

[2] Hồ Chí Minh - Toàn tập, Tập 10, Nxb CTQG, H.2011, tr.453

[3] Sđd, Tập 4, tr.51

[4] Đảng Cộng sản Việt Nam - Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, H.2025, tr.49