Lập Quỹ giảm thiểu thiệt hại TNGT đường bộ ngoài ngân sách bước đi nhân văn

Đây là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, được hình thành ở trung ương để huy động nguồn lực xã hội hỗ trợ giảm thiểu thiệt hại tai nạn giao thông đường bộ. Trước đó, trên thế giới đã có nhiều mô hình, quỹ tương tự được thành lập. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về một quỹ giảm thiểu tai nạn giao thông đã hoạt động được gần 40 năm tại Úc.

Theo Nghị định số 279, Quỹ RADRF bao gồm 6 nội dung chi chính: Hỗ trợ cho nạn nhân TNGT với tỷ lệ tổn thương 31 – 81%; hỗ trợ nạn nhân TNGT hòa nhập cộng đồng; Hỗ trợ cho tổ chức, cá nhân trực tiếp tham gia cứu chữa và đưa người bị nạn đi cấp cứu; Hỗ trợ cho tổ chức, cá nhân tham gia tuyên truyền giảm thiểu tai nạn giao thông mà không được Nhà nước đảm bảo kinh phí; Hỗ trợ công tác tuyên truyền và tổ chức các hoạt động, sự kiện gây quỹ liên quan tới kéo giảm TNGT và Hỗ trợ kinh phí giám định thương tật cho nạn nhân.

Ủy ban TNGT, bang Victoria của Úc (TAC) được thành lập từ năm 1986. (Ảnh: TAC)

Hỗ trợ cho nạn nhân TNGT và hỗ trợ các hoạt động cứu chữa, tuyên truyền phòng chống TNGT là những hoạt động chính của các tổ chức hay quỹ giảm thiểu thiệt hại TNGT trên thế giới, ví dụ có thể kể đến như Ủy ban TNGT, bang Victoria của Úc (TAC).

Được thành lập từ năm 1986 theo Đạo luật TNGT cùng năm, Ủy ban TNGT bang Victoria tập trung vào thúc đẩy và đầu tư vào công tác an toàn giao thông, nhằm giảm số vụ tử vong và thương tật do tai nạn giao thông trong tiểu bang.

Một trong những chính sách cốt lõi, nổi bật của TAC là chính sách “không phân trách nhiệm” với nạn nhân của TNGT. Theo đó, TAC sẽ hỗ trợ cho nạn nhân hoặc thân nhân của người bị nạn là cư dân thuộc bang Victoria, hoặc đối với nạn nhân của bất cứ vụ TNGT nào xảy ra trên địa bàn của bang, không phân biệt nạn nhân có phải là cư dân của bang hay không.

Bà Tracey Slatter, Giám đốc điều hành của TAC chia sẻ: "Ủy ban TNGT đóng một vai trò rất quan trọng trong cộng đồng bang Victoria. Chúng tôi cố gắng kéo giảm tỉ lệ TNGT, cũng như là giảm thiểu những hậu quả nghiêm trọng của các vụ tai nạn. Ưu tiên lớn nhất của chúng tôi là chăm sóc và hỗ trợ những nạn nhân chịu hậu quả nghiêm trọng từ các vụ tai nạn”.

TAC sẽ hỗ trợ cho nạn nhân hoặc thân nhân của người bị nạn là cư dân thuộc bang Victoria, hoặc đối với nạn nhân của bất cứ vụ TNGT nào xảy ra trên địa bàn của bang, không phân biệt nạn nhân có phải là cư dân của bang hay không. (Ảnh minh họa)

Theo đó, các danh mục hỗ trợ của TAC bao gồm chi trả chi phí y tế, điều trị, phục hồi chức năng của nạn nhân; hỗ trợ thu nhập tạm thời nếu người bị nạn không thể đi làm; hỗ trợ tái hòa nhập lao động, nhà ở thích nghi, thiết bị hỗ trợ nếu cần.

Nếu quỹ RADRF của Việt Nam có nguồn tài chính từ hỗ trợ, viện trợ không thuộc nguồn thu ngân sách, đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong nước, nước ngoài bằng đồng Việt Nam, ngoại tệ hoặc hiện vật thì TAC lại hoạt động dựa trên một khoản thu phí bắt buộc, có thể gọi là lệ phí bảo hiểm trách nhiệm bên thứ ba, khi người dân đăng ký hoặc gia hạn đăng ký xe ở bang Victoria. Mức thu một năm sẽ dao động từ 420 – 1600 đô-la Úc tùy từng loại xe. Nhờ loại phí này mà TAC có nguồn thu ổn định, nhờ đó hoạt động hiệu quả trong nhiều năm.

Như trong năm tài chính 2023 – 2024, ủy ban này đã có tổng thu hơn 2,3 tỷ đô-la Úc (gần 40 tỷ VNĐ) và chi hơn 1.8 tỷ đô-la Úc (khoảng 31 tỷ VNĐ) cho khoảng 45 nghìn nạn nhân của TNGT.

TAC không chỉ hướng tới hỗ trợ nạn nhân TNGT, mà còn đầu tư vào nghiên cứu, cải tạo hạ tầng để giảm số vụ thương vong cũng như các chiến dịch truyền thông, giáo dục cộng đồng về chấp hành quy định ATGT.

Như vào đầu tháng 10 vừa qua, TAC phối hợp với bảo tàng Melbourne tổ chức khu triển lãm Road To Zero, gồm hơn 30 khu vực tương tác công nghệ cao, sử dụng công nghệ thực tế ảo, mô phỏng nhiều tình huống TNGT hoặc phản ánh tác động của một số yếu tố rủi ro khi tham gia giao thông như chạy quá tốc độ, rượu bia, sử dụng điện thoại …

Ông Simon Pampena, quản lý tại bảo tàng chia sẻ: “Các trải nghiệm tại đây hướng tới mục đích tăng cường kiến thức về ATGT cho các em học sinh. Để tới những thời khắc quyết định, các em có thể đưa ra những lựa chọn giúp mình an toàn”.

Khu triển lãm Road To Zero do TAC phối hợp tổ chức với bảo tàng Melbourne vào tháng 10 vừa qua

Qua mô hình hoạt động của Ủy ban TNGT bang Victoria, Úc, chúng ta có thể thấy mô hình thu phí của Ủy ban này có thể là hướng tham khảo cho Quỹ giảm thiểu thiệt hại do tai nạn giao thông đường bộ, bởi chúng gắn nguồn thu với người sử dụng phương tiện, tạo quỹ bền vững, không phụ thuộc ngân sách Nhà nước, lại đảm bảo quyền lợi toàn dân, khi mọi nạn nhân của TNGT được hỗ trợ.

Dù vậy, để áp dụng hiệu quả tại Việt Nam, vẫn cần có khung pháp lý, xác định rõ ràng các đối tượng đóng góp, mục đích chi, cơ chế quản lý. Đồng thời, các khoản phí nên được đặt ở mức phù hợp với thu nhập của người Việt, đảm bảo tính khả thi cho người nộp phí mà vẫn giữ nguồn thu quỹ ổn định.

Huy Văn/VOV- Giao thông