Đề án 1 triệu nhà ở xã hội gặp khó vì mức lãi còn cao

Với mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay, Thủ tướng vừa giao chỉ tiêu hoàn thành nhà ở xã hội (NOXH) năm 2025 và các năm tiếp theo đối với 63 tỉnh thành, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam.

Khan hiếm nguồn tiền, mức lãi còn cao

Theo đó, để đạt mục tiêu đến năm 2030 hoàn thành 1 triệu căn hộ NOXH, Thủ tướng giao các đơn vị trên từ nay đến năm 2030 tiếp tục hoàn thành xây dựng 995.445 căn hộ.

Cụ thể, năm 2025 là 100.275 căn hộ, năm 2026 là 116.347 căn hộ, năm 2027 là 148.343 căn hộ, năm 2028 là 172.402 căn hộ, năm 2029 là 186.917 căn hộ và năm 2030 là 271.161 căn hộ.

Các TP lớn, đặc biệt địa phương có khu công nghiệp đều được giao chỉ tiêu xây dựng NOXH rất lớn. Chẳng hạn, Hà Nội trong năm 2025 phải hoàn thành 4.670 căn hộ, TP.HCM là 2.874 căn, Hải Phòng lên tới 10.158 căn, Bắc Giang 5.243 căn, Bắc Ninh là 10.686 căn, Đồng Nai 2.608 căn…

Đối với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam được giao chỉ tiêu lần lượt là 252 căn hộ, 3.000 và 1.600 căn hộ.

Nhiều địa phương chưa triển khai xây dựng nhà ở xã hội. Ảnh: M.TRÚC

Thực tế, việc xây dựng 1 triệu NOXH được Thủ tướng đặt mục tiêu từ lâu để đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân có thu nhập thấp. Tuy nhiên từ 2021 đến nay, việc đầu tư NOXH còn hạn chế so với mục tiêu. Trong đó, Hà Nội đến nay mới có 3 dự án với 1.700 căn, đáp ứng 9% nhu cầu; TP.HCM có 7 dự án với gần 5.000 căn, đáp ứng 19% nhu cầu; Đà Nẵng 5 dự án với 2.750 căn, đáp ứng 43% nhu cầu.

Đáng chú ý, theo thống kê của Bộ Xây dựng, có những địa phương như Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Long An, Quảng Ngãi… chưa có dự án nào khởi công.

Trước bối cảnh đó, Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành nghiên cứu nguồn vốn hỗ trợ, thúc đẩy phát triển NOXH. Chẳng hạn, nguồn vốn 120.000 tỉ đồng theo Nghị quyết 33/2023 của Chính phủ về thúc đẩy thị trường bất động sản. Tuy nhiên, để xây 1 triệu căn hộ cần hơn 500.000 tỉ đồng, số tiền trên mới chỉ đạt 24%.

Ngoài ra, Bộ Xây dựng cho rằng việc triển khai gói tín dụng 120.000 tỉ đồng còn chậm. Nguyên nhân là các ngân hàng thương mại tham gia chương trình chưa nhiều, nguồn cung NOXH bước đầu còn hạn chế và lãi suất cũng như thời gian ân hạn hưởng lãi suất chưa thực sự thu hút người vay.

“Mặc dù Ngân hàng Nhà nước đã hai lần hạ lãi suất vay của chương trình 20.000 tỉ đồng nhưng mức lãi suất áp dụng trong nửa đầu năm 2024 là 8%/năm đối với chủ đầu tư và 7,5% đối với người mua nhà không phải là thấp và thời hạn được hưởng lãi suất ưu đãi cũng ngắn (3 năm đối với chủ đầu tư, 5 năm đối với khách hàng cá nhân). Vì vậy chưa đảm bảo ưu đãi và phù hợp với nhu cầu của chủ đầu tư và khách hàng vay vốn…”- Bộ Xây dựng đánh giá.

Do vậy, Bộ Xây dựng cho rằng để phát triển 1 triệu NOXH từ này đến năm 2030 cần nghiên cứu cơ chế triển khai nguồn vốn có tính bền vững, dài hạn.

Bổ sung ngân sách để chi phát triển nhà ở xã hội

Theo Bộ Tài chính, tính đến ngày 20-11-2024, Ngân hàng Chính sách xã hội, các ngân hàng thương mại và các quỹ tài chính địa phương đã cho các tổ chức, cá nhân vay số tiền trên 67.778 tỉ đồng để phát triển NOXH.

Tuy nhiên, tổ chức cho vay đều bày tỏ những khó khăn riêng. Chẳng hạn như Ngân hàng chính sách xã hội dù rất tích cực tham gia chương trình trên nhưng nguồn vốn cho vay chưa được bố trí kịp thời và đầy đủ.

Các ngân hàng thương mại lại thấy việc giải ngân các dự án này chậm do gặp khó khăn về pháp lý nên cũng cân nhắc. Song song đó, đa số người dân trên địa bàn thuộc khu vực nông thôn, có thu nhập thấp hoặc đối với công nhân trong các khu công nghiệp không có nhu cầu ở dài hạn nên không có nhu cầu mua, chỉ có nhu cầu thuê NOXH...

Đối với hệ thống các quỹ đầu tư phát triển địa phương, Bộ Tài chính cho biết số lượng dự án và quy mô cho vay, đầu tư các dự án NOXH của các quỹ này rất thấp do nguồn lực có hạn trong khi tại địa phương có nhiều mục tiêu ưu tiên khác.

Ở vùng ven Hà Nội, nhiều dự án chung cư cao cấp được xây dựng nhưng số nhà ở xã hội còn hạn chế. Ảnh: V.LONG

Từ đó, Bộ Tài chính cho biết Chính phủ đang giao đơn vị nghiên cứu đề án “định chế tài chính phục vụ phát triển nhà ở xã hội dài hạn, bền vững”. Tuy nhiên qua nghiên cứu, bộ thấy trước mắt cần khắc phục các hạn chế nêu trên.

Cụ thể, sắp tới đây cần bổ sung nguồn lực và cải cách bộ máy, công tác tổ chức thực hiện để triển khai có hiệu quả chương trình tín dụng chính sách, các gói tín dụng ưu đãi cho phát triển NOXH thông qua các định chế tài chính hiện nay, không nhất thiết phải thành lập các định chế mới để phát triển NOXH.

Nhiệm vụ cụ thể có thể triển khai ngay là Ngân hàng Chính sách xã hội, các ngân hàng thương mại… tập trung trung nguồn vốn Nhà nước hỗ trợ cho vay ưu đãi theo quy định tại Nghị định 100/2024 của Chính phủ về quản lý và phát triển NOXH.

Bộ Tài chính cũng sẽ phối hợp với các bộ, ngành xây dựng kế hoạch và phân bổ nguồn ngân sách cho chủ đầu tư phát triển, thực hiện các mục tiêu NOXH dài hạn, bền vững. Song song đó, rà soát, báo cáo cấp có thẩm quyền về kế hoạch phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh của ngân hàng chính sách xã hội, Ngân hàng Phát triển Việt Nam nhằm triển khai các nhiệm vụ cho vay thực hiện chính sách về NOXH.

Với các bộ, ngành khác, Bộ Tài chính đã đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Xây dựng đánh giá nhu cầu vốn cho phát triển NOXH và khả năng bố trí nguồn vốn hỗ trợ của ngân sách nhà nước.

Bộ Xây dựng cũng phải chủ trì tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tăng trưởng nguồn cung đảm bảo đạt mục tiêu 1 triệu căn NOXH... để hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp tích cực tham gia hơn vào các dự án phát triển nhà ở xã hội.

VIẾT LONG