Đẩy nhanh tiêm chủng trước nguy cơ bệnh sởi phức tạp tại nhiều địa phương

Nhân viên y tế hướng dẫn người dân về loại vaccine được tiêm, liều lượng tiêm và cách theo dõi, hướng dẫn sau khi tiêm. (Ảnh: Minh Quyết/TTXVN)

Bộ Y tế đánh giá số ca sốt phát ban nghi sởi sẽ tiếp tục được ghi nhận trên phạm vi cả nước. Bệnh sởi tại Việt Nam trong thời gian tới còn có nguy cơ tiếp tục gia tăng, vẫn cần hết sức thận trọng với nguy cơ bùng phát.

Đa phần bệnh nhân mắc sởi không tiêm vaccine

Tiến sỹ Hoàng Minh Đức - Cục trưởng Cục phòng bệnh (Bộ Y tế) cho hay việc triển khai rộng rãi tiêm vaccine sởi trong nhiều năm đã khống chế thành công bệnh sởi. Tuy nhiên, bệnh sởi rất dễ lây lan và thường gây thành dịch. Bệnh sởi đã từng xảy ra những đợt dịch lớn, theo chu kỳ khoảng 5 năm do sự tích lũy các đối tượng chưa có miễn dịch đối với bệnh sởi trong cộng đồng.

Từ cuối năm 2024, bệnh sởi có xu hướng tăng cao và tiếp tục gia tăng trong những tháng đầu năm 2025. Đa số trường hợp mắc bệnh ở nhóm trẻ em từ 9 tháng tuổi đến dưới 15 tuổi (72%). Chủ yếu bệnh nhân mắc sởi đều không được tiêm vaccine phòng bệnh sởi hoặc không rõ về tình trạng tiêm chủng (chiếm hơn 95%). Bệnh ghi nhận chủ yếu ở các thành phố lớn, di biến động dân cư cao, tuy nhiên đã có xu hướng gia tăng tại các tỉnh miền núi.

Một số tỉnh, thành phố có xu hướng tăng cao số ca mắc bao gồm: Cao Bằng (582 ca), Nghệ An (737 ca), Quảng Nam (499 ca), Đà Nẵng (2043 ca), Khánh Hòa (1.661 ca), Đắk Lắk (621 ca), Gia Lai (1.879 ca), Kon Tum (624 ca), Đồng Tháp(1.202 ca), An Giang (1.046 ca), Lâm Đồng (476 ca)…

Tiến sỹ Hoàng Minh Đức phân tích bệnh sởi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, thậm chí có thể viêm não dễ dẫn đến tử vong. Đáng lo ngại, bệnh sởi đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng và có tốc độ lây nhiễm nhanh hơn COVID-19. 90% người chưa có miễn dịch sẽ bị mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân. Trung bình 1 người mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác.

Tiến sỹ Cao Việt Tùng - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết từ năm 2024 đến ngày 13/3/2025, Bệnh viện Nhi Trung ương ghi nhận 3.107 ca bệnh sởi, trong đó hơn 50% phải nhập viện. Đáng lưu ý, năm 2024, bệnh viện ghi nhận 796 ca mắc sởi nhập viện, nhưng chỉ gần 3 tháng đầu năm 2025 đã có 1.367 trường hợp nhập viện. Đặc biệt, tỷ lệ trẻ mắc sởi chưa tiêm chủng chiếm khá cao. Qua điều tra 1.459 bệnh nhân trên 9 tháng tuổi mắc sởi nhập viện, có 50% trẻ chưa tiêm vaccine phòng bệnh.

Nhiều địa phương kinh phí phòng, chống dịch còn hạn chế

Tiến sỹ Hoàng Minh Đức nêu rõ bệnh sởi có khả năng lây truyền cao, chỉ có thể cắt đứt được sự lây truyền trong cộng đồng khi miễn dịch bảo vệ đặc hiệu cần đạt ít nhất 95%. Các trường hợp chưa được tiêm chủng hoặc tiêm chưa đầy đủ tích lũy qua nhiều năm tạo khoảng trống miễn dịch làm giảm khả năng bảo vệ trước nguy cơ lây lan.

Ông Hoàng Minh Đức - Cục trưởng Cục phòng bệnh (Bộ Y tế). (Ảnh: PV/Vietnam+)

Đặc biệt, tại các khu vực có nguy cơ cao như các tỉnh miền núi, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế và các địa phương có tỷ lệ tiêm chủng thấp là những khu vực dễ bùng phát dịch nhất.

Tỷ lệ tiêm vaccine phòng bệnh sởi thấp, miễn dịch trong cộng đồng không đạt mức để có thể ngăn ngừa dịch bệnh. Nguyên nhân là do một bộ phận người dân chủ quan, lơ là, không đưa trẻ đi tiêm vaccine đầy đủ, đúng lịch. Hiện tượng "chống vaccine" đã xuất hiện và có xu hướng gia tăng, nhất là ở các đô thị lớn.

Ông Hoàng Minh Đức cho biết thêm tại nhiều địa phương kinh phí bố trí cho công tác phòng, chống dịch hàng năm hạn chế, chậm, không kịp thời; Nhiều hoạt động y tế dự phòng, kiểm dịch chưa có định mức chi tại địa phương. Thống kê có khoảng 7-8 tỉnh đến thời điểm này mới phê duyệt kế hoạch tiêm chủng theo mở rộng đối tượng mà chỉ mới tiêm bù.

Giáo sư Phan Trọng Lân - Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cũng cho biết các địa phương cần quản lý 2 đối tượng, đó là đối tượng chưa tiêm và khó tiêm ở vùng sâu, vùng xa. Để bảo đảm tỷ lệ tiêm chủng đạt trên 95% cần phải rà soát tỷ lệ tiêm chủng đến từng xã, phường, tránh bỏ lọt đối tượng, cùng đó cần tăng miễn dịch cộng đồng bằng vaccine phòng bệnh sởi. Trong đó, vaccine sởi cho chiến dịch tiêm chủng cần khoảng 305.000 liều các tỉnh, thành phố phải tự mua. Vì vậy, các tỉnh, thành phố cần chủ động mua sắm vaccine để đảm bảo tiêm chủng.

Năm 2025, Bộ Y tế tiếp tục đề xuất Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hỗ trợ vaccine và ban hành kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm chủng, trong đó bổ sung thêm nhóm đối tượng từ 6-9 tháng tuổi tại 24 tỉnh, thành phố và tiếp tục bổ sung thêm 17 tỉnh, thành phố để tiêm chiến dịch cho nhóm từ 1-10 tuổi và nhóm nguy cơ cao.

Đến nay, 24 địa phương tiêm chủng chiến dịch năm 2025 đã ban hành kế hoạch và bắt đầu triển khai từ tháng 2/2025. Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai xong, còn nhiều địa phương bắt đầu triển khai.

Trước diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình dịch bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh sởi, Bộ trưởng Bộ Y tế đề nghị ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố ưu tiên bảo đảm nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh sởi, đặc biệt là với các đối tượng trẻ em chưa đến độ tuổi tiêm chủng hoặc chưa tiêm đủ mũi vaccine, phải hoàn thành trong tháng 3/2025.

Các địa phương cũng cần tăng cường công tác truyền thông, vận động người dân tiêm chủng đầy đủ và chủ động phòng ngừa bệnh sởi. Ngoài ra, Bộ Y tế cũng yêu cầu các tỉnh, thành phố rà soát các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp để tổ chức tiêm bù, tiêm vét và bảo đảm không để dịch bệnh lây lan rộng. Bên cạnh đó, các địa phương cần chuẩn bị sẵn sàng vật tư y tế, dự trữ thuốc, phòng chống lây nhiễm chéo sởi tại cơ sở y tế…/.

(Vietnam+)