Đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo

Nếu không có nền tảng AI dễ trượt khỏi quỹ đạo học tập

Học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (phường Sài Gòn) tại phòng học kỹ năng công dân số

Kết quả khảo sát về mức độ sẵn sàng của học sinh Việt Nam đối với AI do Viện Khoa học giáo dục Việt Nam thực hiện vào cuối năm 2024 cho biết, hơn 87% học sinh THCS có hiểu biết về AI.

Tuy nhiên, chỉ có 17% học sinh ứng dụng AI rất hiệu quả, 50% học sinh ứng dụng hiệu quả, hơn 30% còn lại cảm thấy bình thường hoặc ứng dụng không hiệu quả. Trong đó, một số khó khăn học sinh gặp phải khi sử dụng Al gồm: thiếu kiến thức và kỹ năng về AI; thiếu trang thiết bị, công nghệ; thiếu hướng dẫn từ giáo viên…

Đối với giáo viên, kết quả khảo sát cho thấy, 76% giáo viên cho biết từng sử dụng AI trong giảng dạy. Trong đó, một tỷ lệ đáng lo ngại là có 30,95% giáo viên phân vân về hiệu quả sử dụng; hơn 20% giáo viên chưa tự tin khi ứng dụng AI trong giáo dục.

Tuy nhiên, theo Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam GS.TS Lê Anh Vinh, nếu không sử dụng một cách thông minh, đúng mục đích, việc ứng dụng không mang lại hiệu quả thiết thực đối với giảng dạy và học tập.

Nguyên Trưởng Ban Công tác sinh viên (Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) Lê Thị Thanh Mai cũng cho rằng, nếu không có nền tảng đạo đức số, AI dễ trượt khỏi quỹ đạo học tập, biến thành “thầy bói ảo”. Ngược lại, khi được định hướng đúng, AI sẽ trở thành đòn bẩy nâng cao tri thức, thúc đẩy sáng tạo và góp phần đào tạo thế hệ công dân số bản lĩnh.

Ưu tiên tập trung xây dựng khung năng lực AI cho học sinh và giáo viên

Ưu tiên tập trung xây dựng khung năng lực AI cho học sinh và giáo viên

Theo nguyên Trưởng Ban Công tác sinh viên (Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh) Lê Thị Thanh Mai, AI đã bước vào giảng đường đại học. Câu hỏi không còn là “dùng hay không dùng”, mà là dùng thế nào cho đúng để trở thành công dân số bản lĩnh và nhân văn. Và đó cũng chính là thước đo vì sự phát triển bền vững của đất nước.

Theo Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam GS.TS Lê Anh Vinh, triển khai AI trong giáo dục phổ thông cần dựa trên 3 trụ cột chính: khung chính sách nhất quán; chương trình giảng dạy, tài liệu học tập toàn diện, linh hoạt; nguồn lực con người và tài chính.

Đặc biệt, các chính sách cần ưu tiên tập trung xây dựng khung năng lực AI cho học sinh và giáo viên; hướng dẫn ứng dụng AI trong giảng dạy và đầu tư vào hạ tầng số nhằm thu hẹp khoảng cách vùng miền.

Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Du (phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh) Cao Đức Khoa cho rằng “sẵn sàng cho kỷ nguyên AI” không chỉ là đầu tư cơ sở vật chất, mà quan trọng hơn là xây dựng năng lực con người - từ giáo viên, học sinh cho đến cộng đồng nhà trường.

Theo đó, lớp học ngày nay không chỉ có bảng đen, phấn trắng và sách giấy. Mỗi học sinh đều có thể học qua nền tảng trực tuyến, tương tác với trợ lý ảo, tra cứu thông tin chỉ trong vài giây.

AI đang góp phần hình thành một thế hệ học sinh số, những học sinh nhanh nhạy, thích khám phá, dễ tiếp cận tri thức, nhưng cũng dễ bị cuốn vào “vòng xoáy” công nghệ nếu thiếu định hướng, dễ lệ thuộc vào công cụ. Nhiều em quen dùng ứng dụng để tra cứu, giải bài tập, thậm chí viết lại đoạn văn mẫu mà không cần tư duy sáng tạo.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, nhà trường cần chủ động xây dựng quy tắc ứng xử số, hướng dẫn học sinh sử dụng AI đúng mục đích: hỗ trợ học, không học thay. Các quy tắc này có thể quy định rõ phạm vi dùng công cụ AI trong làm bài, chia sẻ thông tin và tương tác trên môi trường mạng.

Cùng với đó, việc giáo dục “đạo đức công nghệ” cần được tích hợp vào các môn học kỹ năng sống, giáo dục công dân số, giúp học sinh hiểu rằng công nghệ chỉ là phương tiện, còn con người mới là chủ thể sáng tạo

Tịnh Hà