'Đau đầu' bảo tồn di sản chung Triều Tiên - Hàn Quốc

Núi Kumgang từng được báo chí quốc tế mô tả là điểm đến nổi tiếng toàn cầu, gây ấn tượng với những mỏm đá sắc như lưỡi cưa, thác nước đổ xuống rực rỡ như cầu vồng và hệ sinh thái đa dạng hòa quyện cùng thảm thực vật xanh mát, tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ. Ảnh: DPRK Today.

Phần phía bắc của dãy Kumgangsan (Kim Cương Sơn), thuộc lãnh thổ Triều Tiên, có nhiều khả năng trở thành Di sản Thế giới tiếp theo được UNESCO công nhận. Đây là khu vực nổi bật với địa mạo granit sáng màu và đa dạng sinh học nguyên sơ, đồng thời là địa điểm gắn liền với truyền thống Phật giáo núi từ thế kỷ thứ V sau Công nguyên.

Trong đánh giá mới nhất được công bố vào 27/5, hai cơ quan cố vấn của UNESCO là Hội đồng Di tích và Di chỉ Quốc tế (ICOMOS) và Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đã đề xuất đưa núi Kumgang vào danh sách Di sản Thế giới. Khuyến nghị này sẽ được đưa ra xem xét tại cuộc họp Ủy ban Di sản Thế giới diễn ra ở Paris từ ngày 6 đến 16 tháng 7 tới, theo Yonhap.

UNESCO gọi nơi đây là “núi Kumgang – núi Kim Cương Từ Biển”, nhấn mạnh đến vai trò như một “cảnh quan văn hóa”, nơi sự tương tác lâu dài giữa con người và tự nhiên đã tạo nên giá trị văn hóa đặc sắc. Đây là một trong ba phân loại Di sản Thế giới hiện hành của UNESCO, bên cạnh di tích văn hóa và thiên nhiên.

Trước đó, phía Triều Tiên đã đề xuất danh hiệu kép cho ngọn núi, vừa là di sản văn hóa vừa là di sản thiên nhiên, nhưng UNESCO xác định “cảnh quan văn hóa” là phù hợp hơn.

Đáng chú ý, Kumgangsan không chỉ nằm hoàn toàn trong phần lãnh thổ Triều Tiên. Dãy núi còn kéo dài về phía nam tới tỉnh Gangwon (Hàn Quốc). Điều này khiến dư luận đặt câu hỏi về việc liệu có thể tái hiện một hồ sơ đề cử chung như từng diễn ra năm 2018, theo The Korea Herald.

Khi đó, bộ môn "ssireum" (đấu vật truyền thống) được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại do UNESCO vinh danh, đánh dấu lần đầu tiên có một danh hiệu chung giữa hai miền Triều Tiên sau một thỏa thuận vào phút chót.

Tuy nhiên, theo giới chức Hàn Quốc, bối cảnh chính trị hiện tại không thuận lợi như năm 2018. Một quan chức cho biết: “Không khí khi đó rất khác, có dấu hiệu hòa hoãn rõ rệt giữa hai miền”.

Một người khác chỉ ra tỉnh Gangwon – địa phương có phần tiếp giáp với Kumgangsan – chưa thể hiện sự chủ động trong việc đề xuất hợp tác chung.

Cảnh sắc lá đỏ mùa thu trên núi Kumgang được ghi lại từ góc nhìn máy bay không người lái, phát sóng bởi Đài Truyền hình Trung ương Triều Tiên vào ngày 24/10/2023. Ảnh: Yonhap.

Một quan chức thứ ba nhận định việc thảo luận về danh sách chung sẽ khó diễn ra trong bối cảnh phiên họp Paris sắp tới, do tính chất phức tạp của quy trình và thời gian gấp rút.

Ngoài Kumgangsan, Hàn Quốc cũng kỳ vọng có thêm một Di sản Thế giới mới trong tháng 7 này. Theo đề xuất từ ICOMOS, các tác phẩm chạm khắc trên đá thời tiền sử tại Suối Bangu ở thành phố Ulsan nhiều khả năng sẽ được công nhận. Các hình khắc tại đây thể hiện cảnh săn bắt, đặc biệt là săn cá voi, được đánh giá là minh chứng rõ nét cho sự phát triển văn hóa của cư dân vùng bờ biển phía đông nam bán đảo Triều Tiên.

Hiện tại, Hàn Quốc có 16 Di sản Thế giới đã được công nhận, trong khi Triều Tiên có hai. Nếu được thông qua, núi Kumgang sẽ là di sản thứ ba của quốc gia này, đồng thời tiếp tục đặt ra câu hỏi về khả năng hợp tác xuyên biên giới trong lĩnh vực bảo tồn di sản.

Núi Kumgang (Kim Cương Sơn) là một trong những danh thắng nổi tiếng nhất của Triều Tiên. Dãy núi sở hữu tiềm năng lớn để phát triển du lịch, nhờ vào cảnh quan thiên nhiên đặc sắc, giá trị văn hóa – tâm linh lâu đời và vị trí địa lý đặc biệt.

Kumgang nổi bật với địa mạo granit gần như trắng, thác nước, hang động, rừng nguyên sinh và suối nước trong vắt, được mệnh danh là “báu vật tự nhiên” của bán đảo Triều Tiên. Cảnh quan Kumgang được chia thành ba vùng: Ngoại Kumgang (dành cho du lịch đại chúng), Nội Kumgang (nơi tập trung nhiều đền chùa Phật giáo cổ kính) và Hải Kumgang (ven biển, có giá trị nghỉ dưỡng).

Từ năm 1998 đến 2008, chương trình du lịch liên Triều do tập đoàn Hyundai (Hàn Quốc) tổ chức đã đưa gần 2 triệu du khách Hàn Quốc tới Kumgang, cho thấy sức hút thực tế của địa điểm này khi được mở cửa. Tuy nhiên, chương trình này sau đó đó bị đình chỉ.

Quỳnh Trang