Dấu ấn kinh tế thế giới tuần 3-9/3: Ông Trump khó lường về thuế quan, Trung Quốc mua thêm vàng dự trữ

Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Reuters

Dưới đây là những dấu ấn kinh tế thế giới tuần từ ngày 3-9/3 do VnEconomy điểm lại:

Thuế quan qua lại giữa Mỹ và 3 đối tác thương mại lớn nhất

Từ 0h01 ngày thứ Ba (4/3) theo giờ Mỹ, thuế quan 25% mà Tổng thống Mỹ Donald Trump áp lên hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico chính thức có hiệu lực. Cùng với đó, ông Trump cũng tăng gấp đôi thuế quan bổ sung đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc lên 20%.

Những động thái này làm leo thang xung đột thương mại giữa Mỹ và ba đối tác thương mại lớn nhất. Tổng thống Mỹ trước đó tuyên bố rằng cả ba nước này đều hành động chưa đủ ngăn dòng chất cấm có thể gây chết người fentanyl và các tiền chất của fentanyl xâm nhập vào Mỹ.

Ngay sau quyết định trên của Washington, Trung Quốc tuyên bố sẽ áp thêm thuế quan 10-15% lên một số hàng hóa Mỹ từ ngày 10/3, đồng thời áp hạn chế xuất khẩu mới đối với một số thực thể Mỹ.

Trong khi đó, Canada cũng tuyên bố sẽ áp thuế quan 25% lên khoảng 30 tỷ đôla Canada (20,7 tỷ USD) hàng nhập khẩu từ Mỹ và thêm 125 tỷ đôla Canada hàng Mỹ nữa nếu ông Trump vẫn giữ nguyên thuế quan đối với nước này sau 21 ngày. Phía Mexico cũng cho biết sẽ phản ứng bằng các biện pháp thuế quan và phi thuế quan nhưng chưa bố cụ thể.

Ông Trump “quay xe” nhượng bộ

Ngày 5/3, ông Trump thông báo miễn trừ 1 tháng cho các hãng sản xuất ô tô khỏi thuế quan 25% mà ông áp lên hàng hóa Canada và Mexico, với điều kiện các công ty này phải tuân thủ các quy định tự do mậu dịch hiện có.

Một ngày sau đó, vị Tổng thống thông báo tạm dừng áp thuế quan với hầu hết hàng hóa từ hai quốc gia láng giềng tới ngày 2/4, thời điểm ông từng tuyên bố sẽ áp thuế quan “có đi có lại” với tất cả đối tác thương mại của Mỹ. Đây là những mặt hàng nằm trong khuôn khổ hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).

Quyết định này được đưa ra sau cuộc gặp giữa ông Trump và Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng như các cuộc đàm phán giữ chính quyền Mỹ-Canada. Phản ứng lại quyết định này, Canada sẽ hoãn đợt áp thuế trả đũa thứ hai với 125 tỷ đôla Canada (87,4 tỷ USD) với hàng hóa Mỹ tới ngày 2/4.

Tuy nhiên, một ngày sau đó, ông Trump dọa áp thuế quan “có đi có lại” với gỗ xẻ và sữa Canada. Vị Tổng thống lên án Canada áp thuế 250% đối với các sản phẩm sữa Mỹ - mức thuế "vô cùng cao" - và gây khó khăn trong đàm phán.

Trung Quốc áp thuế quan trả đũa Canada

Trong thông báo ngày 8/3 của Bộ Thương mại Trung Quốc, nước này sẽ áp thuế quan 100% với hạt lấy dầu và 25% với thịt lợn và thủy hải sản nhập khẩu từ Canada từ ngày 20/3. Đây là động thái nhằm trả đũa việc Canada áp thuế 100% với xe điện và 25% với nhôm thép Trung Quốc từ tháng 10/2024.

Ngoài mục đích trả đũa, các nhà phân tích cho rằng động thái của Bắc Kinh cũng mang tính cảnh báo Canada về “cái giá” của việc than cận với chính sách thương mại của Mỹ. Điều này diễn ra trong bối cảnh cũng đối mặt thuế quan của Washington dù đang được tạm hoãn.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng việc Trung Quốc chậm phản ứng với thuế quan Canada cho thấy nước này đang chịu nhiều ràng buộc và Canada được xem là một ưu tiên thấp khi Bắc Kinh còn phải giải quyết căng thẳng thương mại với Mỹ và Liên minh châu Âu (EU).

Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế “khoảng 5%” năm 2025

Trong báo cáo công bố tại kỳ họp Quốc hội thường kỳ khai mạc ngày 5/3, Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 “khoảng 5%”. Đây là năm thứ ba liên tiếp Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng ở mức này. Hai năm trước, Bắc Kinh vẫn đạt được mục tiêu tăng trưởng trong bối cảnh nhu cầu trong nước suy yếu và cuộc khủng hoảng bất động sản dai dẳng. Tuy nhiên, mục tiêu năm nay có thể đối mặt nhiều khó khăn năm nay do cuộc chiến thương mại với Mỹ “nóng” trở lại.

Nhằm thực hiện mục tiêu tăng trưởng năm nay, Bắc Kinh cũng tăng mục tiêu thâm hụt ngân sách lên “khoảng 4%” GDP từ mức 3% của năm trước, cho thấy quyết tâm dựa nhiều hơn vào chính sách tài khóa để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Sản xuất của Trung Quốc bất ngờ tăng trưởng mạnh nhất ba tháng

Trong tháng 2, chỉ số các nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất Trung Quốc tăng lên 50,2 điểm, từ 49,1 điểm của tháng trước đó. Đây là con số cao nhất kể từ tháng 11 năm ngoái và vượt qua mức dự báo 49,9 điểm theo dự báo của các nhà phân tích trong cuộc khảo sát của hãng tin Reuters. Chỉ số PMI phi sản xuất, bao gồm ngành dịch vụ và xây dựng, cũng tăng từ 50,2 điểm lên 50,4 điểm trong tháng 2.

Kết quả này là một dấu hiệu cho thấy sự vững vàng của Trung Quốc sau loạt biện pháp kích thích tăng trưởng mạnh tay của Bắc Kinh từ tháng 9 năm ngoái. Dù vậy, đây vẫn được xem là một diễn biến bất ngờ trong bối cảnh hàng hóa Trung Quốc bị Mỹ tăng thuế quan 10% từ đầu tháng 2. Việc ông Trump tăng gấp đôi thuế quan từ đầu tuần này có thể gây khó khăn cho các nhà sản xuất Trung Quốc trong thời gian tới.

Trung Quốc tiếp tục mua vàng dự trữ dù giá cao kỷ lục

Theo số liệu ngày 7/3 của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC), cơ quan này tiếp tục mua vàng bất chấp giá vàng cao kỷ lục. Tính tới cuối tháng 2, dự trữ vàng của Trung Quốc đạt 73,61 triệu oz (tương đương 2.289 tấn), tăng so với 73,45 triệu oz (2.284 tấn) vào cuối tháng 1. Đây là tháng thứ tư liên tiếp dự trữ vàng của Trung Quốc tăng. Năm ngoái, có thời điểm PBOC dừng mua vàng trong 6 tháng liên tiếp và mới chỉ mua trở lại từ tháng 11.

Trong bối cảnh bất ổn địa chính trị và căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang do chính sách thuế quan của Mỹ, thời gian gần đây, giá vàng liên tiếp lập kỷ lục mới. Từ đầu năm đến nay, giá kim loại quý này đã tăng khoảng 10%, có thời điểm đạt mức 2.956 USD/oz. Năm ngoái, giá vàng tăng 27%, mức tăng mạnh nhất trong vòng 14 năm.

Lợi suất trái phiếu Chính phủ Nhật Bản cao nhất 16 năm

Ngày 6/3, lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm tăng 6,5 điểm cơ bản lên 1,5%, mức cao nhất từ tháng 6/2009. Lợi suất của kỳ hạn 40 năm cũng tăng 10 điểm cơ bản lên 2,845%, cao nhất kể từ khi Chính phủ Nhật bắt đầu phát hành trái phiếu kỳ hạn này vào năm 2007.

Cùng với đó, tỷ giá yên Nhật cũng tăng mạnh, đóng cửa phiên ngày 6/3 ở mức trên 147 yên đổi 1 USD. Đây là mức thấp nhất kể từ đầu tháng 12/2024.

Theo các nhà phân tích, xu hướng tăng mạnh của lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật và tỷ giá yên chủ yếu bắt nguồn từ niềm tin đang phổ biến trên thị trường tài chính rằng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) sẽ tiếp tục tăng lãi suất sau 3 đợt nâng trong vòng gần 1 năm trở lại đây.

Việc làm mới tại Mỹ giảm mạnh

Theo báo cáo hàng tháng từ công ty dịch vụ tuyển dụng ADP, trong tháng 2, khu vực tư nhân Mỹ tạo ra 77.000 việc làm mới.

Con số này ít hơn đáng kể so với 186.000 việc làm mới được tạo ra trong tháng 1 và chỉ bằng một nửa so với mức dự báo tăng 142.500 việc làm của các nhà phân tích theo khảo sát của FactSet. Nguyên nhân khiến doanh nghiệp sa thải lao động hoặc giảm tuyển mới trong tháng trước có thể là do bất ổn chính sách và tiêu dùng suy giảm.

TSMC rót 100 tỷ USD vào Mỹ

Sau cuộc gặp với ông Trump tại Nhà Trắng ngày 3/3, ông C.C. Wei, CEO của công ty chip Đài Loan Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC), thông báo kế hoạch đầu tư ít nhất 100 tỷ USD để xây dựng 5 nhà máy và 1 trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Mỹ.

Trước đó, vào tháng 5/2020, TSMC công bố kế hoạch đầu tư 12 tỷ USD xây dựng các cơ sở sản xuất mới tại bang Arizona nhưng sau đó tăng gấp đôi đầu tư để hưởng ứng lời kêu gọi của Washington về việc thúc đẩy sản xuất chip trên đất Mỹ.

ECB tiếp tục hạ lãi suất

Ngày 6/3, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm, đưa lãi suất tham chiếu về 2,5%. Đây là lần hạ lãi suất thứ 6 kể từ khi khởi động chu kỳ nới lỏng vào tháng 6 năm ngoái. Những thay đổi trong ngôn từ của ECB khi thông báo quyết định hạ lãi suất cho thấy cơ quan này sẽ giảm tốc độ nới lỏng chính sách trong thời gian tới.

Lần hạ lãi suất thứ sáu của ECB được đưa ra trong bối cảnh tốc độ lạm phát hàng năm ở khu vực đồng tiền chung châu Âu (eurozone) đã giảm và triển vọng tăng trưởng của kinh tế eurozone còn có thể bị ảnh hưởng bởi các động thái của ông Friedrich Merz - người nhiều khả năng sẽ trở thành thủ tướng mới của Đức.

Châu Âu muốn tịch thu 200 tỷ euro tài sản của Nga

Nằm trong các cuộc thảo luận tìm kiếm một thỏa thuận ngừng bắn cho cuộc xung đột ở Ukraine, các cường quốc tại châu Âu, gồm Anh, Pháp, Đức và một số nước khác, đang tìm cách tịch thu hơn 200 tỷ euro tài sản bị đóng băng của Nga để sử dụng theo hướng có lợi cho Ukraine.

Việc tịch thu tài sản được xem là một “mũi tên trúng hai đích”, khi vừa buộc Nga phải tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn nếu có, đồng thời mang lại cho Kiev một sự đảm bảo.

Ông Trump ký sắc lệnh lập kho dự trữ bitcoin chiến lược

Ngày 6/3, ông Trump ký sắc lệnh điều hành về việc thành lập một kho dự trữ chiến lược bitcoin và một kho dự trữ tài sản số - một động thái được cho là khẳng định vị thế dẫn đầu của Mỹ về chiến lược tài sản số. Kho dự trữ này sẽ chứa tất cả bitcoin mà Chính phủ Mỹ tịch thu từ các vụ phạm tội hoặc liên quan tới các vụ án.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội cùng ngày, ông David Sacks, Cố vấn AI và tiền số Nhà Trắng cho biết Chính phủ Mỹ hiện đang giữ khoảng 200.000 bitcoin.

Ngọc Trang