Đào tạo ngành Mỹ thuật đô thị, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội có nhiều lợi thế

Giữa nhịp sống đô thị hóa không ngừng vận động và thay đổi, sự hiện diện của mỹ thuật đô thị như một điểm nhấn đặc biệt, góp phần định hình bản sắc và "hơi thở" của không gian công cộng. Đó không chỉ là những tượng đài hùng vĩ, tranh sáng tạo hoành tráng hay các khối kiến trúc được tạo hình độc đáo; mà còn là hệ thống vật dụng đô thị như ghế nghỉ, đèn đường, trạm xe bus,... Mỹ thuật đô thị còn góp phần tạo dựng nên các thiết kế đa phương tiện, nghệ thuật ánh sáng, nghệ thuật thị giác trên các bề mặt kiến trúc và trong môi trường tự nhiên.

Nhận thấy sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực này cùng nhu cầu ngày càng lớn về nguồn nhân lực chất lượng cao, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội quyết định mở ngành Mỹ thuật đô thị từ năm 2024. Khai thác nền tảng thế mạnh sẵn có của nhà trường về đào tạo Mỹ thuật và Kiến trúc, ngành học này hứa hẹn mở ra nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn, góp phần tạo nên diện mạo mới cho không gian đô thị và nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng.

Ngành học là cầu nối giao thoa giữa hai lĩnh vực kiến trúc và nghệ thuật

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Thị Lan Hương - Trưởng Bộ môn Cơ sở Nghệ thuật, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội cho biết: Trên thế giới, đặc biệt ở những quốc gia phát triển, mỹ thuật đô thị từ lâu đã được xem là một xu thế tất yếu trong kiến trúc thành phố và không gian đô thị. Nhu cầu xây dựng, quản lý và vận hành các công trình mỹ thuật đô thị đang gia tăng nhanh chóng về số lượng cũng như chất lượng cho không gian sống, sinh hoạt, du lịch, nghỉ dưỡng và giải trí.

Song, mỹ thuật đô thị chỉ mới được nhìn nhận và quan tâm trong thời gian gần đây ở Việt Nam, đặt ra nhu cầu đào tạo ngành nghề này ngày càng cấp thiết. Văn hóa nghệ thuật đang là một trong những chương trình đầu tư ưu tiên của Chính phủ và các doanh nghiệp. Điều này nhằm hướng đến sự phát triển bền vững về tổng thể, đi đúng định hướng của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội”.

Chương trình Xưởng đồ án kiến trúc quốc tế được đồng tổ chức bởi Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội và Khoa Kiến trúc, Đại học Quốc gia Singapore. Ảnh; NTCC.

Có thể nói, mỹ thuật đô thị có tính tích lũy, tiếp thu và liên tục đổi mới theo thời gian và bối cảnh xã hội. Nó được tạo nên bởi các yếu tố hội họa, điêu khắc không gian, kiến trúc, quy hoạch trong quá trình đô thị hóa; đồng thời là sản phẩm của sự giao thoa giữa các ngành nghệ thuật học, công nghệ, nhân học, xã hội học và đô thị học.

"Kiến trúc sư có những kiến thức chuyên môn sâu rộng về quy hoạch, thiết kế cảnh quan, công trình,... Trong khi đó, các họa sĩ và nhà điêu khắc lại giữ vai trò trong việc sáng tạo tác phẩm nghệ thuật thường mang đậm dấu ấn cá nhân hoặc tùy thuộc vào đơn đặt hàng từ nhà nước hay tư nhân. Từ thực tế trên, chúng ta nhận thấy đang tồn tại một khoảng cách giữa kiến trúc, quy hoạch và mỹ thuật. Chính vì vậy, những nhà thiết kế Mỹ thuật đô thị sẽ là cầu nối giữa hai lĩnh vực, bởi họ không chỉ cần am hiểu về kiến trúc, mà còn có nền tảng vững chắc về nghệ thuật.

Kiến trúc sư có thể không tự mình vẽ một bức tranh lớn trên quảng trường hay thiết kế một bức tượng đặt trong khu đô thị, nhưng vẫn đảm bảo sự hài hòa với cảnh quan xung quanh. Ngược lại, họa sĩ hay nhà điêu khắc dù có chuyên môn sâu về nghệ thuật nhưng nếu không am hiểu về quy hoạch không gian, thì cũng có thể khó khăn trong việc bố trí tác phẩm một cách hợp lý.

Theo đó, người học ngành Mỹ thuật đô thị vừa được trang bị kiến thức về kiến trúc - quy hoạch, vừa có khả năng sáng tạo nghệ thuật và điêu khắc, mang lại những không gian vui chơi, sinh hoạt và làm việc đầy cảm hứng, tạo môi trường sống văn hóa cao, hấp dẫn các nhà đầu tư và khách tham quan. Đây chính là định hướng đào tạo mà Trường Đại học Xây dựng Hà Nội hướng tới, dựa trên những thế mạnh sẵn có trong việc thiết kế chương trình đào tạo", Tiến sĩ Nguyễn Thị Lan Hương nhấn mạnh.

Trường Đại học Xây dựng Hà Nội tổ chức nhiều hoạt động triển lãm mỹ thuật, hội thảo chuyên môn, workshop,... với sự tham gia của các chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực Mỹ thuật đô thị. Ảnh: NTCC.

Ngành học tiềm năng với cơ hội việc làm rộng mở

Chia sẻ về vấn đề này, Trưởng Bộ môn Cơ sở Nghệ thuật, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội cho hay, việc mở ngành Mỹ thuật đô thị nhằm cung ứng sản phẩm lao động chất lượng cao cho thị trường xã hội trong điều kiện hội nhập tri thức quốc tế và khu vực là vô cùng cần thiết.

Cụ thể, người học tốt nghiệp ngành Mỹ thuật đô thị sau khi ra trường có thể đáp ứng linh hoạt nhiều vị trí công việc, nghề nghiệp khác nhau như: thiết kế, tham gia giám sát, thi công, tham gia quản lý dự án, công trình mỹ thuật đô thị trong các không gian nội và ngoại thất của công trình kiến trúc, dự án cảnh quan, sắp đặt các vật dụng đô thị, trang trí không gian công cộng,...

Môi trường và cơ hội việc làm đa dạng bởi người học có thể làm việc tại cơ quan nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, liên doanh nước ngoài,... hoặc hành nghề độc lập như mang danh nghĩa cá nhân, tự thành lập doanh nghiệp,... Hoạt động thực hành nghề nghiệp cũng rất đa năng như tham gia giảng dạy và nghiên cứu, công tác điều phối và chủ trì, công tác quản trị và quản lý, tham gia thiết kế và xây dựng công trình mỹ thuật đô thị.

Ngoài ra, chương trình đào tạo còn cho phép người học có thể tiếp tục học tập ở bậc cao hơn trong cùng ngành hoặc ngành gần ở trong nước và nhiều nước trên thế giới. Người học cũng có thể hành nghề và định cư ở nước ngoài.

Workshop quốc tế tại Học viện Nghệ thuật Quảng Châu (Trung Quốc) nhằm thiết lập hợp tác trong lĩnh vực đào tạo các ngành: Mỹ thuật đô thị, Thiết kế công nghiệp, Thiết kế thời trang, Thiết kế nội thất. Ảnh: NTCC.

Có thể thấy, ngành Mỹ thuật đô thị của Trường Đại học Xây dựng Hà Nội đào tạo cử nhân có kiến thức nền tảng liên ngành rộng, trang bị đầy đủ kỹ năng thực hành mỹ thuật chuyên sâu, tinh thần tự chủ, trách nhiệm và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp để phối hợp thực hiện, hoạt động quản lý, hình thành ý tưởng, sáng tạo tác phẩm, thiết kế, triển khai, vận hành, bảo tồn các công trình mỹ thuật đô thị.

Chương trình đào tạo cử nhân Mỹ thuật đô thị cho phép người học đáp ứng yêu cầu của xã hội trên bình diện rộng trong nước cũng như quốc tế về thẩm mỹ, công nghệ, tinh thần nhân văn, bảo vệ môi trường, giữ gìn văn hóa, sức khỏe tinh thần của con người. Sinh viên không chỉ tiếp cận những xu hướng hiện đại của các nước tiên tiến, mà còn giữ được tính truyền thống trong các tác phẩm, làm đẹp cho không gian đô thị và gìn giữ được bản sắc dân tộc Việt Nam.

Về quan điểm xây dựng chương trình đào tạo, nhà trường thiết kế dựa trên mối quan hệ giữa ba yếu tố: nghệ thuật - công nghệ - nhân học. Ba mặt hòa quyện vào nhau trong một quá trình sáng tạo riêng. Từ đó, ngành Mỹ thuật đô thị biểu đạt ngôn ngữ nghệ thuật trong không gian công cộng làm hướng nghiên cứu trọng tâm; phát huy thế mạnh không biên giới và hội nhập thẩm mỹ thị giác, nhưng vẫn mang bản sắc độc đáo của văn hóa dân tộc.

Người học được khám phá cách ứng dụng công nghệ trong nghệ thuật mới trong không gian đương đại; thúc đẩy tinh thần văn hóa và khả năng vận động các phong trào nghệ thuật đại chúng; thực hiện sáng tạo và thúc đẩy giáo dục thẩm mỹ xã hội.

Sinh viên ngành Mỹ thuật đô thị Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội tham gia chuyến học tập thực tế. Ảnh: NTCC.

Nhiều lợi thế khi sinh viên theo đuổi ngành Mỹ thuật đô thị

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thị Lan Hương, chương trình đào tạo ngành Mỹ thuật đô thị có sự phân bổ với khoảng 30-35% nội dung kiến thức về lĩnh vực kiến trúc, và 60-65% tập trung vào khía cạnh nghệ thuật, điêu khắc. Sinh viên được trang bị đầy đủ các môn học từ giáo dục đại cương, cơ sở ngành, cốt lõi ngành, cho đến những học phần về thực hành nghề nghiệp và môn học tự chọn. Điều này giúp sinh viên hiểu rõ vai trò, trách nhiệm nghề nghiệp của mình, cũng như định hình được hướng phát triển nghề nghiệp trong tương lai sau khi ra trường.

Với nền tảng vững chắc trong đào tạo kiến trúc, quy hoạch, cảnh quan, kỹ thuật xây dựng và kết cấu vật liệu, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội mang nhiều lợi thế để tổ chức đào tạo một cách bài bản và toàn diện, giúp người học phát triển năng lực trong lĩnh vực này. Đặc biệt, Mỹ thuật đô thị là một ngành học có tính thực tiễn cao, vì vậy phần lớn các đồ án trong chương trình đào tạo là thực hành, bởi nếu không được trực tiếp tham gia vào thực tế, sinh viên sẽ khó có thể hiểu sâu về nghề và áp dụng kiến thức vào công việc sau này.

Bên cạnh đó, sinh viên Trường Đại học Xây dựng Hà Nội có nhiều cơ hội tiếp cận môi trường làm việc tại các doanh nghiệp, cơ sở thực tế để hiểu rõ quy trình triển khai dự án, được hướng dẫn từ khâu xây dựng mô hình, phác thảo ý tưởng, thử nghiệm sản phẩm, cho đến khi đưa vào ứng dụng thực tế ngoài công trường. Nhờ vậy, người học không chỉ nắm vững kiến thức chuyên môn mà còn rèn luyện được kỹ năng thực hành, sẵn sàng bước vào nghề với sự tự tin và kinh nghiệm thực tế.

Chương trình talkshow "Cảm hứng màu sắc trong thiết kế từ sơn Dulux" hợp tác về đào tạo và nghiên cứu giữa Khoa Kiến trúc và Quy hoạch với Công ty AKZO NOBEL Việt Nam. Ảnh: NTCC.

Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy của đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm học tập và làm việc ở nước ngoài, phát huy vai trò hợp tác liên kết với nhiều tổ chức doanh nghiệp, cơ sở giáo dục đại học tại các quốc gia tiên tiến trên thế giới, đạt nhiều giải thưởng mỹ thuật trong nước và quốc tế.

Điều này mở ra cơ hội cho người học có thể tham gia nhiều buổi tham quan làng nghề, triển lãm mỹ thuật, hội thảo chuyên môn, workshop, cuộc thi, xưởng thiết kế, các kỳ thực tập, kiến tập và chương trình trao đổi sinh viên. Người học còn có cơ hội chuyển tiếp sau đại học trong nước và ngoài nước, du học tại các trường đối tác nước ngoài của nhà trường như ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Pháp, Ý,...

Gửi gắm lời khuyên tới các bạn sinh viên đang mong muốn theo đuổi ngành Mỹ thuật đô thị, Tiến sĩ Nguyễn Thị Lan Hương chia sẻ, điều quan trọng đầu tiên đối với người học là phải có niềm yêu thích, sự say mê với nghề. Khi đã hiểu và yêu lĩnh vực này, các em cần hành trang những kiến thức cơ bản về mỹ thuật để chuẩn bị cho kỳ thi đầu vào với bài kiểm tra năng khiếu, đồng thời xét tuyển dựa trên các môn học có tính nền tảng liên quan đến kiến trúc như Toán, Tiếng Anh và Ngữ văn.

Vì đây là một ngành có tính đặc thù cao, nên việc tự học quá sâu từ bên ngoài có thể không hiệu quả nếu không đi đúng hướng. Nhà trường sẽ cung cấp đầy đủ những nội dung kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực tiễn một cách bài bản để người học có thể nắm vững nền tảng chuyên môn, từ đó các em hoàn toàn có thể phát triển năng lực và gặt hái nhiều cơ hội thăng tiến trong môi trường công việc phù hợp.

Lưu Diễm