Đạo diễn Lý Hải: 'Thiện nguyện là từ tâm không so đo nhiều ít'

"Tôi tâm niệm mình làm điều tốt vì tâm và tích đức cho con cái của mình, không cần ồn ào. Mình có nhiều thì làm nhiều, có ít thì làm ít, quan trọng là mình giúp đúng người. Mình phải cầm số tiền mạnh thường quân gửi gắm để trao tận tay người nhận và người có nhu cầu nhận. Còn vấn đề so sánh ít hay nhiều thì chúng tôi không quan tâm", Lý Hải chia sẻ.

Hơn 10 năm hành trình thiện nguyện lặng lẽ

Năm 2024, miền Bắc ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai, đặc biệt là hậu quả do cơn bão Yagi để lại. Cùng với người dân cả nước, rất nhiều nghệ sĩ nhanh chóng thể hiện tinh thần "tương thân tương ái" chuyển tiền ủng hộ đồng bào đến Ủy ban MTTQ Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, các cơ quan báo chí... Có người đóng góp vài chục triệu, vài trăm triệu và cũng có những nghệ sĩ ủng hộ cả tỷ đồng.

Trong những ngày cuối năm, đạo diễn Lý Hải đã có những chia sẻ chân thành với Báo Sức khỏe và Đời sống về hành trình thiện nguyện không ngừng nghỉ từ nhiều năm qua.

Khi được hỏi về việc mỗi mùa bão lũ, nghệ sĩ dù ít hay nhiều, bằng hình thức này hoặc hình thức khác đều có đóng góp nhằm hỗ trợ đồng bào qua khó khăn nhưng cũng khó tránh khỏi việc bị so sánh, Lý Hải bày tỏ không ngại những việc này vì không phải tới bão lũ anh mới làm thiện nguyện.

"Chúng tôi làm từ thiện lâu năm rồi nên cũng không quan trọng chuyện đó. Vào đợt lũ miền Trung năm 2020, vợ chồng tôi đã kêu gọi hỗ trợ số tiền hơn 6 tỷ đồng, đồng thời công khai 216 trang sao kê. Không chỉ thế, quỹ "Trái tim đồng cảm" của tôi đã thực hiện hàng chục năm nay rồi, tôi vẫn làm thường niên. Bây giờ có facebook, mọi người mới biết chứ trước đây, tôi xây biết bao cây cầu, nhà tình nghĩa, chẳng bao giờ tôi chụp ảnh công khai với ai cả.

Tôi tâm niệm mình làm điều tốt vì tâm và tích đức cho con cái của mình, không cần ồn ào. Mình có nhiều thì làm nhiều, có ít thì làm ít, quan trọng là mình giúp đúng người. Mình phải cầm số tiền mạnh thường quân gửi gắm để trao tận tay người nhận và người có nhu cầu nhận. Còn vấn đề so sánh ít hay nhiều thì chúng tôi không quan tâm.

Có lúc tôi bận làm phim, mạnh thường quân vẫn gửi vào. Tôi để đó để khi có thời gian sẽ làm. Chúng tôi ưu tiên người già neo đơn, các em nhỏ. Chúng tôi hay vào bệnh viện nhi để giúp đỡ các bé mổ tim, hay bệnh gì cần chi phí lớn", nam đạo diễn "Lật mặt" tâm sự.

Vợ chồng Lý Hải trong một chuyến thiện nguyện.

Ngoài ra, cũng theo Lý Hải, vì có kinh nghiệm làm thiện nguyện nên để trước khi đi đâu, vợ chồng anh đều phải liên lạc với chính quyền địa phương để họ hỗ trợ đường sá, góp ý đường nào nên hay không nên đi để hạn chế những sự việc không mong muốn. Đồng thời, liên hệ với địa phương để cập nhật chính xác tình hình từng khu vực nào đã nhận được cứu trợ, khu vực nào còn thiếu thốn, khó khăn.

"Kinh nghiệm thiện nguyện ở vùng lũ lụt, tôi đã làm hơn chục năm rồi. Khi tới vùng bị thiên tai, nhiều người có tâm lý chỉ tới nơi đó, nên nếu mình cũng tới sẽ vô tình giẫm lên nhau, dễ xảy ra trường hợp vùng này được cứu trợ nhiều, còn vùng kia khi lũ rút cần được hỗ trợ lại không có.

Tôi muốn làm những chỗ các mạnh thường quân chưa đến. Ưu tiên hàng đầu của tôi là hỏi chính quyền địa phương các nơi mà đoàn cứu trợ chưa đến, hạn chế trường hợp người được nhiều, người lại không được gì" - Lý Hải cho biết.

Vấn đề thiện nguyện "cho cần câu hay cho cá"

Một vấn đề của hoạt động thiện nguyện mà cho đến nay Lý Hải vẫn nhận được những thắc mắc đó là mâu thuẫn trong việc cho nhiều, cho ít hay "cho cần câu hay cho cá". Anh thừa nhận hai vợ chồng nhiều lần suýt cãi nhau vì vấn đề này bởi anh là nghệ sĩ nên có trái tim đa sầu đa cảm. Trong một số trường hợp, nhìn thấy hoàn cảnh này đáng thương quá, anh muốn cho thêm nhưng với số tiền thiện nguyện trước đó đã được tính toán nên khó có thể san sẻ thêm.

"Như trường hợp mùa lũ năm 2020, chúng tôi gặp một gia đình có người con trai bị tâm thần, lúc tỉnh lúc bệnh. Người con đó phải nuôi bà mẹ hơn 80 tuổi nằm liệt giường mấy năm nay. Chúng tôi vào nhà, anh ấy chỉ mực nước ngập mấy hôm trước tới gần đỉnh nóc nhà. Lúc đó, may mắn là anh tỉnh nên vác mẹ lên gác, nằm chờ cứu hộ. Cũng có gia đình có mẹ bị qua đời vì lũ, để lại hai đứa con, trong đó có một đứa 4 tuổi. Nó ngơ ngác, không biết mẹ mất và cứ hỏi mẹ đâu rồi...

Tôi biết để nuôi một đứa nhỏ, chưa nói đến tiền thì công sức nuôi con từ nhỏ đến lớn là cả vấn đề. Hai đứa con nhỏ mất mẹ, hoàn cảnh đó có giúp bao nhiêu tiền cũng không bao giờ bù đắp nổi. Chứng kiến cảnh đó, thật không biết dùng từ nào để diễn tả. Tôi chỉ biết làm hết khả năng của mình với số tiền mọi người ủng hộ. Chúng tôi cũng ước có thể giúp đỡ được nhiều hơn, nhưng thực tế, khi mình cho ở một nơi nhiều hơn thì đồng nghĩa với việc nơi khác sẽ mất đi khoản hỗ trợ đó.

Thành ra nhiều khi hai vợ chồng gặp mâu thuẫn, nhưng cuối cùng vẫn đưa ra quyết định để có thể san sẻ đồng đều nhất trong khả năng của mình. Và những trường hợp khó khăn, sau khi hoàn thành xong chuyến đi, nếu chúng tôi có thể kêu gọi thêm hoặc bỏ tiền túi sẽ quay lại giúp sau, Lý Hải kể.

Dư luận cũng tranh cãi chuyện từ thiện "cho cần câu hay cho cá", Lý Hải cho rằng khó có thể nói đâu là đúng và đâu là sai. "Tôi chỉ nói rằng, mọi người phải có tâm mới làm thiện nguyện được. Còn những góp ý cách làm như thế nào, đương nhiên được lòng người này sẽ mất lòng người kia. Người ta thắc mắc sao anh không giúp chỗ này mà giúp chỗ kia... Mình phải biết cách phân bổ để làm sao mỗi người dân khó khăn đều được cứu giúp".

Vợ chồng Lý Hải trong một chuyến thiện nguyện.

Không tránh khỏi những thiếu sót trong hành trình thiện nguyện

Nhắc đến chuyện nghệ sĩ làm từ thiện, vấn đề minh bạch tiền từ thiện, "sao kê" là một trong những từ khóa "hot" nhất những năm gần đây, Lý Hải cũng cho biết anh ít nhiều bị ảnh hưởng. "Tôi thấy nhiều bạn trên mạng xã hội có bình luận cho thấy họ đang không nắm được thông tin chính xác, lại tác động làm ảnh hưởng tới người đi làm thiện nguyện. Một số người bạn của tôi nói tôi đừng làm nữa, cho ít hay cho nhiều cũng bị nói, cho chỗ này hay chỗ kia cũng bị chửi...

Tôi nghĩ những người có bình luận "kém duyên", nếu không giúp ích bằng cách góp tiền thì hãy góp công sức, chia sẻ thông tin, động viên những người đang làm thiện nguyện. Đừng nói lời làm ảnh hưởng tới người khác, khiến người ta nản thì mai mốt sẽ không ai làm", Lý Hải nói.

Anh cho biết thêm: "Thiện nguyện xuất phát từ tâm của mỗi người, tùy hoàn cảnh và khả năng của từng người. Có nhiều cho nhiều, có ít cho ít. Không phải ai cũng phải làm như nhau, làm giống nhau lại có tác dụng ngược.

Về chuyện minh bạch số tiền từ thiện, chúng tôi là người luôn làm rõ vấn đề đó từ xưa tới giờ. Ai gửi vào tài khoản, chúng tôi sẽ chụp sao kê đăng lên. Làm xong xuôi cũng chụp đăng lên báo cáo với mọi người nên chúng tôi chưa bao giờ gặp chuyện gì. Có thể các chỗ khác chưa làm quen hoặc làm trễ vì giờ người ta đang đầu tắt mặt tối làm thiện nguyện, phải từ từ để người ta có thời gian thống kê".

"Từ trước đến nay bà xã tôi rất kỹ lưỡng trong việc công khai tài chính. Ai bỏ tiền vô quỹ từ thiện của chúng tôi đều được Minh Hà chụp sao kê, báo cáo hết sau khi kết thúc chuyến đi. Việc làm đó vô tình trở thành thói quen, nên chúng tôi cảm thấy rất bình thường. Ví dụ trước đến nay chúng tôi chưa làm mà bây giờ phải làm thì sẽ gặp áp lực, khó khăn, nhưng bây giờ công tác này chúng tôi đã quen rồi", nam đạo diễn chia sẻ.

Trong đợt cứu trợ đồng bào miền Bắc sau ảnh hưởng của cơn bão số 3 năm 2024, vợ chồng nam đạo diễn "Lật mặt" từng vướng tranh cãi khi tiếp nhận đồ cứu trợ từ các mạnh thường quân nhưng lại không thể trực tiếp đến tận nơi để trao quà cho bà con. Chính việc này khiến vợ chồng nam diễn viên nhận nhiều bình luận thất vọng từ dư luận vì cho rằng nhận được sự tin tưởng và uy tín, danh dự và tên tuổi của cả hai nên mới gửi đóng góp, việc cả hai không trực tiếp đến với bà con miền Bắc là khó chấp nhận.

Gia đình của Lý Hải. (Ảnh trong bài: Tác giả cung cấp)

Khi đó Minh Hà - bà xã của Lý Hải đã lên tiếng giải thích rằng nhà có 4 đứa con nhỏ mới vào đầu năm học nên "lực bất tòng tâm" nhưng cả đoàn thiện nguyện đã có sự chuẩn bị trước khi gửi đồ cứu trợ đến bà con miền Bắc. Chia sẻ thêm về vấn đề các con trong những ngày ba mẹ vắng nhà do hành trình thiện nguyện, nam đạo diễn tâm sự: "Nhà của chúng tôi chỉ có người giúp việc nhưng không có người chăm em. Thay vào đó, hai vợ chồng và bà ngoại là người trực tiếp chăm sóc. Cho nên khi chúng tôi đi như vậy một mình bà ngoại quán xuyến hết 4 bé cũng khá vất vả.

Hơn nữa, con tôi còn nhỏ nên các cháu có đứa cũng chưa hiểu bố mẹ đi từ thiện là đi làm gì. Tôi phải giải thích cho các con hiểu, bố mẹ đi giúp đỡ người khác. Bé cũng vui vẻ chào và nhắc mấy ngày về với con, không đòi bố mẹ nhiều. Nhưng đợt vừa rồi là do các con mới vào đầu năm học, việc đi xa nhiều ngày khiến vợ tôi không yên tâm nên đành phải vắng mặt".

An Khánh