Dâng hương kỷ niệm 64 năm ngày mất Ưng Bình Thúc Giạ Thị

Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao dâng hương cụ Ưng Bình

Ưng Bình Thúc Giạ Thị (1877-1961) là “một bậc tài hoa đã nổi danh trong đất nước, lỗi lạc nơi thi ca, lão luyện về kịch nghệ”. Cụ sinh ngày 9/3/1877 tại làng Vỹ Dạ, là một trí thức xuất thân trong một gia đình hoàng tộc triều Nguyễn. Thân sinh thi sĩ Ưng Bình là cụ Tiểu Thảo Hường Thiết (1850 - 1937), một nhà nho đức cao vọng trọng, rất am hiểu về văn hóa, văn minh phương Tây lẫn Á Đông, là tác giả của Tứ Tự ca, Liên Nghiệp Hiên thi tập; còn thân mẫu là bà Nguyễn Thị Huệ, thông thạo chữ Hán, có nhiều bài thơ Nôm được truyền tụng như Nhớ quế, Thượng cầm hạ thú, Xuất gia.

Ưng Bình tốt nghiệp Trường Quốc Học Huế năm 1904, sau đó đỗ đầu kỳ thi Ký Lục. Năm 1909, ông đỗ cử nhân Hán học và bắt đầu con đường quan lộ. Từ Ký Lục, Ưng Bình được bổ làm tri huyện, thăng tri phủ, rồi lần lượt thăng Viên ngoại, Thị lang, Bố Chánh Hà Tĩnh, Tuần phủ Phú Yên, Phủ doãn Thừa Thiên. Năm 1933 cụ hồi hưu, được thăng hàm Thượng Thư Tri Sự. Năm 1943, Ưng Bình được thăng Hiệp tá Đại học sĩ. Cụ là người đứng đầu thi đàn Vĩ Hương thi xã (1933-1945) và Hương Bình thi xã từ 1951 cho đến cuối đời. Thi đàn Hương Bình thi xã đặt tại khu vườn ở Vỹ Dạ mang tên Châu Hương Viên - nơi gắn với tên tuổi và dấu ấn của danh nhân Ưng Bình. Đây là nơi cụ dành trọn những tháng ngày sống với thi ca, nghệ thuật sau khi rời quan trường.

Là nhà thơ nổi tiếng xứ Huế, Ưng Bình đã để lại cho nền văn học cận đại Việt Nam nhiều bài thơ tuyệt tác với gần 2.000 bài thơ bằng quốc ngữ và chữ Hán. Cụ cũng được biết đến là nhà soạn tuồng tài ba, là người có những đóng góp to lớn cho văn hóa Huế, ca Huế, đặc biệt là công lao hình thành và phát triển ca Huế thính phòng. Với một tâm hồn phóng khoáng, một tư chất hào sảng, tao nhã, cùng sự đồng điệu giữa con người và thiên nhiên, Ưng Bình Thúc Giạ Thị đã đưa những làn điệu ca Huế lên một tầm cao mới. Chính nhờ những lời ca tiếng hát dễ đi vào lòng người như thế mà nhiều nghệ sỹ, ca nương trong làng ca Huế đã nổi danh nhờ các bản ca của cụ Ưng Bình.

Biểu diễn ca Huế sau lễ dâng hoa, dâng hương ở Châu Hương Viên

Sau thời gian cống hiến cho nghệ thuật, Ưng Bình Thúc Giạ Thị qua đời tại Châu Hương Viên - ngôi nhà bên bờ sông Hương thuộc thôn Vỹ Dạ, TP.Huế (nay nằm tại kiệt 355 Nguyễn Sinh Cung, phường Phú Thượng, quận Thuận Hóa).

Có thể nói, cụ Ưng Bình đã trải qua con đường quan lộ khá dài từ năm 1904 đến 1933 với việc nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình Huế nhưng tên tuổi của cụ gắn liền với sáng tạo văn hóa nghệ thuật. Điều này để lại dấu ấn sâu đậm nhất trong toàn bộ sự nghiệp văn chương phong phú của Ưng Bình Thúc Giạ Thị.

N. MINH