Đảm bảo minh bạch trong xử lý vi phạm hành chính

Chiều 11/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Trong phiên thảo luận, vấn đề được nhiều đại biểu đặc biệt quan tâm là quy định xử phạt hành chính không lập biên bản. Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) thẳng thắn nêu rõ: “Xử lý không lập biên bản đã có từ lâu trong pháp luật xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, việc dự thảo luật đề xuất tăng gấp 4 lần mức phạt với tổ chức, cá nhân, tôi đề nghị cần cân nhắc lại.”

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp.

Theo đại biểu Hòa, mức phạt cũ là 250 nghìn đồng đối với cá nhân và 500 nghìn đồng đối với tổ chức đã lạc hậu, song việc tăng mạnh mức phạt trong khi không lập biên bản sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị xử phạt. Khi không có biên bản, người bị xử phạt nếu muốn khiếu nại cũng không có cơ sở, tài liệu làm chứng cứ. Trong một số trường hợp, vi phạm được ghi lại đầy đủ bằng hình ảnh, camera thì việc xử lý minh bạch, dễ dàng hơn. Tuy nhiên, thực tế nhiều tình huống không có chứng cứ rõ ràng, nếu chỉ dựa vào ý chí của cán bộ kiểm tra, xử lý sẽ thiếu khách quan. “Việc người kiểm tra tự ra quyết định xử phạt mà không lập biên bản, không có đầy đủ hồ sơ chứng cứ rất dễ dẫn tới tình trạng lạm dụng quyền lực. Đề nghị cần xem xét lại quy định này”, đại biểu Hòa nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng dự thảo luật hiện nay chưa làm rõ căn cứ thay thế biên bản khi xử phạt tại chỗ. Đại biểu Hùng đề nghị: “Trong trường hợp không lập biên bản, quyết định xử phạt phải được ghi nhận và lưu trữ trên hệ thống cơ sở dữ liệu xử lý vi phạm hành chính, kèm theo hình ảnh, tài liệu chứng minh hành vi vi phạm. Quy định này giúp bảo đảm tính minh bạch, tránh lạm dụng quyền lực và tạo điều kiện kiểm tra, giám sát một cách có hiệu quả.”

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Bổ sung thêm góc nhìn, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương) tập trung vào quy định lập biên bản bằng phương thức điện tử trong dự thảo luật. Theo đó, nếu người vi phạm cố tình trốn tránh, không ký thì biên bản chỉ cần chữ ký số của người lập biên bản. Đại biểu Nga cho rằng, quy định này chưa hợp lý và tiềm ẩn rủi ro về tính khách quan. “Dù biên bản vi phạm hành chính được lập theo phương thức truyền thống hay điện tử thì việc chỉ có chữ ký của người lập biên bản là không phù hợp. Điều này ảnh hưởng đến sự minh bạch và thiếu cơ chế kiểm soát với người được trao quyền lập biên bản”, đại biểu Nga nhấn mạnh. Đại biểu cũng đề nghị cần duy trì quy định có thêm chữ ký xác nhận khác cùng với chữ ký của người lập biên bản để bảo đảm khách quan trong xử lý vi phạm.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương.

Bên cạnh đó, tại phiên thảo luận, đại biểu Phạm Văn Hòa cũng nêu vấn đề về thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính. Theo đại biểu, hiện nay thời hiệu xử phạt, đặc biệt trong các lĩnh vực phức tạp như khiếu nại, tham nhũng, tham ô, còn nhiều bất cập. Thời hiệu chỉ một năm khiến nhiều vụ việc khi phát hiện đã hết hiệu lực xử phạt.

“Đây là điểm mà tôi rất thống nhất với đề xuất sửa đổi. Tuy nhiên, hình thức xử phạt cần căn cứ điều kiện cụ thể để tăng thời hiệu lên 3 năm, nhưng cũng cần quy định thật cụ thể”, đại biểu Hòa nói. Đại biểu Phạm Văn Hòa dẫn ví dụ trong lĩnh vực giao thông, hiện nay hình thức “phạt nguội” có tình trạng tài xế vi phạm liên tiếp nhiều lần nhưng chỉ bị xử lý khi số lỗi tích tụ quá lớn. Việc xử phạt dồn như vậy vừa gây áp lực cho người vi phạm, vừa không đảm bảo tính răn đe kịp thời. Do đó, đại biểu đề nghị cần rút kinh nghiệm, xử phạt sớm, dứt điểm từng lỗi ngay khi phát hiện.

Trần Nam