Đại sứ Azerbaijan kể chuyện mối tương đồng giữa Việt Nam và 'cái nôi dầu khí'

Đại sứ Azerbaijan tại Việt Nam, Shovgi Mehdizade. Ảnh: Hoàng Hà

Phóng viên:Quốc gia Azerbaijan là đất nước có nền văn hóa và xã hội sôi động nhưng dường như còn khá xa lạ với nhiều người. Xin Đại sứ có thể chia sẻ đôi nét về đất nước của mình?

Đại sứ Shovgi Mehdizade:Azerbaijan là quốc gia nằm ở vị trí giao thoa giữa Bắc và Nam, Đông và Tây, tọa lạc bên bờ Biển Caspian và là trung tâm của khu vực Nam Kavkaz. Giống như các quốc gia khác trong khu vực, Azerbaijan sở hữu lịch sử lâu đời với di sản văn hóa đậm chất Trung Á và của một dân tộc Thổ. Azerbaijan cũng có một ngành công nghiệp công nghệ cao đang phát triển và đầy tiềm năng.

Azerbaijan còn được mệnh danh là "cái nôi của dầu khí", đóng vai trò tiên phong trong khai thác và phát triển công nghiệp tài nguyên này. Trên thực tế, chúng tôi là nơi đầu tiên trên thế giới khai thác dầu mỏ phục vụ mục đích công nghiệp.

Trong thời kỳ Liên Xô, Azerbaijan đóng vai trò làm thủ phủ ngành dầu khí. Tên gọi "Vùng đất lửa" gắn liền với đất nước chúng tôi, xuất hiện nhiều nơi trên thế giới, từ quảng cáo đến áo phông của các đội bóng đá. Lý do là bởi từ xa xưa, nơi đây đã sở hữu nguồn dầu khí tự nhiên dồi dào, thậm chí ngày nay, du khách có thể chiêm ngưỡng "ngọn núi lửa" độc đáo - nơi khí tự bốc cháy tạo thành ngọn lửa vĩnh cửu, tồn tại qua hàng thế kỷ mà không ai biết chính xác là bắt đầu từ khi nào.

Bên cạnh ngành công nghiệp dầu khí, Azerbaijan còn nổi tiếng với truyền thống dệt thảm lâu đời, nền nông nghiệp phát triển, âm nhạc và thơ ca đặc sắc. Giống như Việt Nam, chúng tôi đề cao giá trị gia đình, trân trọng người cao tuổi và ý thức mạnh mẽ về tinh thần dân tộc.

Baku, thủ đô của Azerbaijan, tọa lạc bên bờ biển Caspian và là thành phố lớn nhất của khu vực Nam Kavkaz. Ảnh: Phạm Vũ Thiều Quang

Được biết, mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Azerbaijan có nguồn gốc từ thời kỳ Azerbaijan còn là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô Viết. Trong giai đoạn này, Azerbaijan đã cung cấp hỗ trợ và hợp tác cho Việt Nam nhiều dự án. Một minh chứng lịch sử tiêu biểu cho mối quan hệ lâu đời giữa hai nước là hình ảnh cuộc gặp gỡ vào năm 1983 giữa ông Heydar Aliyev, khi đó là Phó Thủ tướng thứ nhất Liên Xô và sau này là Tổng thống Azerbaijan, với Tổng Bí thư Đỗ Mười. Bên cạnh đó, những hình ảnh ghi lại chuyến thăm Azerbaijan của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1959 cũng là minh chứng cho mối quan hệ gắn bó giữa hai dân tộc. Đại sứ có thể kể lại một số những sáng kiến hợp tác cụ thể đã được triển khai trong thời kỳ này?

Trong thời kỳ Xô Viết, với vai trò là người luôn hết lòng thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước, nguyên thủ quốc gia Heydar Aliyev của chúng tôi đã nỗ lực vận động để tạo điều kiện cho nhiều sinh viên Việt Nam đến học tập tại Azerbaijan. Ông đã dành nhiều tâm huyết và nỗ lực cho việc thúc đẩy hợp tác giáo dục giữa hai nước. Khi đảm nhiệm vị trí Ủy viên Bộ Chính trị và là một trong những nhà lãnh đạo Liên Xô, ông Aliyev thường xuyên tới Mátxcơva để trực tiếp giải quyết các vấn đề hợp tác với Việt Nam.

Nhìn lại lịch sử quan hệ Liên Xô - Việt Nam, một trong những sự kiện quan trọng nhất là chuyến thăm chính thức của Chính phủ Liên Xô tới Việt Nam vào năm 1983. Trưởng phái đoàn, ông Heydar Aliyev từ Azerbaijan, đã dành nhiều thời gian để tìm hiểu nhu cầu của Việt Nam thông qua các chuyến thăm các địa phương và trò chuyện với người dân. Chuyến thăm này đã đem lại những nỗ lực hỗ trợ to lớn cho Việt Nam, và khoảng hai năm sau đó, Việt Nam đã bắt đầu khai thác mỏ dầu đầu tiên.

Liên doanh dầu khí Việt-Xô Vietsovpetro có một dấu ấn lịch sử đặc biệt trong quan hệ Việt Nam – Azerbaijan, khi người đứng đầu đầu tiên của liên doanh này là người Azerbaijan. Năm tới, chúng ta sẽ cùng kỷ niệm 100 năm ngày sinh của vị lãnh đạo này. Những đóng góp của ông đã để lại dấu ấn với người dân Việt Nam.

Vào đầu những năm 1980, khoảng 2.000 chuyên gia Azerbaijan đã cống hiến sức mình cho Vietsovpetro, góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành dầu khí Việt Nam. Chúng tôi vô cùng tự hào về lịch sử hợp tác tốt đẹp này và với di sản quý giá ấy, chúng tôi cam kết sẽ tiếp tục phát triển và củng cố mối quan hệ hữu nghị giữa hai quốc gia.

Ngày nay, Việt Nam đang nổi lên như một quốc gia năng động với nền kinh tế phát triển mạnh mẽ. Trong bối cảnh mới, chúng tôi mong muốn tiếp tục hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau. Azerbaijan mong muốn đưa các chuyên gia trẻ tài năng đến Việt Nam để học tập, trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng, học ngôn ngữ và tìm hiểu văn hóa. Chúng tôi tin rằng đây sẽ là một bước tiến quan trọng để củng cố và tăng cường mối quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Chuyến thăm của cố Tổng thống Heydar Aliyev - khi đó là Phó Thủ tướng, Bí thư Trung ương Đảng Azerbaijan - đến Việt Nam năm 1983 là dấu mốc đầu tiên trong quan hệ giữa Việt Nam và Azerbaijan. Ảnh: Ngày Nay

Hợp tác giáo dục cũng là một lĩnh vực đầy hứa hẹn. Azerbaijan có thể cử sinh viên đến học tập tại Việt Nam, nơi có hệ thống giáo dục tiên tiến và sẵn sàng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Mặt khác, Việt Nam cũng có nhu cầu đào tạo trong lĩnh vực dầu khí, một lĩnh vực mà Azerbaijan có nhiều kinh nghiệm và chuyên môn. Xin ông cho biết thêm tình hình hợp tác hiện nay trong lĩnh vực này và tiềm năng hợp tác trong các lĩnh vực khác?

Hợp tác giữa Việt Nam và Azerbaijan không chỉ giới hạn ở lĩnh vực giáo dục mà còn tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực khác.

Về lĩnh vực dầu khí, như bạn đã biết, học viện dầu khí của chúng tôi - Đại học Công nghiệp Dầu mỏ Quốc gia Azerbaijan - từng là cơ sở đào tạo duy nhất trong khu vực vào thời Xô Viết. Cho đến ngày nay, đây vẫn là một trong những trường đại học hàng đầu về lĩnh vực này với đội ngũ giảng viên uy tín và cơ sở vật chất hiện đại. Do đó, chúng tôi tin rằng vẫn còn nhiều tiềm năng để hai nước hợp tác trong lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu khoa học dầu khí.

Ngoài ra, chúng tôi còn có thể hợp tác trong các lĩnh vực như văn học, nghệ thuật và giao lưu văn hóa. Khán giả Azerbaijan rất mong muốn tìm hiểu thêm về văn học Việt Nam và ngược lại. Hiệp hội Nhà văn của hai nước đã và đang triển khai các chương trình dịch thuật tác phẩm văn học lẫn nhau. Về điện ảnh, chúng tôi đã bắt đầu trình chiếu phim Việt Nam tại Azerbaijan, khởi đầu với bộ phim "Những người viết huyền thoại" - một tác phẩm điện ảnh đầy cảm xúc về cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam. Chúng tôi dự định tổ chức các Lễ hội phim Việt Nam tại Baku và thường xuyên tổ chức các sự kiện âm nhạc kết hợp âm nhạc truyền thống của hai nước.

Không chỉ vậy, chúng tôi mới xem lại các tư liệu lịch sử, và phát hiện rằng một nhà soạn nhạc nổi tiếng người Azerbaijan đã sáng tác một bản nhạc dành riêng cho Việt Nam. Bản nhạc này mang âm hưởng lễ hội vui tươi nhằm kỷ niệm chiến thắng của Việt Nam.

Tại Baku, đoàn Việt Nam đã gặp mặt và làm việc với KOBIA, Cơ quan Phát triển Doanh nghiệp vừa và nhỏ Azerbaijan.

Việt Nam được đánh giá cao là một quốc gia có tốc độ phát triển nhanh chóng và gặt hái nhiều thành công trong những thập kỷ qua. Theo ông, đâu là những bài học kinh nghiệm quý giá mà Đại sứ rút ra được từ quá trình phát triển 40 năm của Việt Nam và những bài học này có hữu ích gì với Azerbaijan?

Về phía Azerbaijan, chúng tôi cũng đang nỗ lực tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp hai nước kết nối, hợp tác và đầu tư. Năm ngoái, chúng tôi đã tổ chức một số hoạt động xúc tiến thương mại hiệu quả như các chuyến công tác đến Việt Nam và các diễn đàn kinh doanh quốc tế có sự góp mặt của các công ty Việt Nam và Azerbaijan. Sắp tới, chúng tôi cũng dự định tổ chức các buổi gặp gỡ giữa các doanh nghiệp hai nước tại Azerbaijan để cùng nhau khởi xướng các dự án hợp tác tiềm năng.

Tôi tin rằng nhiều mặt hàng Việt Nam có tiềm năng xuất khẩu lớn sang thị trường Azerbaijan và có thể vươn xa hơn nữa, với Azerbaijan đóng vai trò là trung tâm kết nối với vị trí chiến lược tại Trung Á. Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa Việt Nam đến các nước láng giềng. Hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao và công nghệ thông tin cũng là một tiềm năng to lớn cần được khai thác.

Việc thiết lập đường bay thẳng giữa Hà Nội và Baku sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa quan hệ kinh tế song phương. Trong thời gian tới, chúng tôi cần dành sự quan tâm đúng mức cho hợp tác kinh tế để tương xứng với mức độ tốt đẹp của quan hệ chính trị và văn hóa mà hai nước đã xây dựng được. Quan hệ văn hóa và chính trị giữa hai nước đã đạt được những thành tựu đáng kể, và nay chúng ta cần chung tay đưa quan hệ kinh tế lên tầm cao tương xứng.

Chuyến thăm Azerbaijan vào cuối tháng 7 của đoàn doanh nghiệp Việt Nam có Đại sứ tháp tùng là một dấu mốc quan trọng trong việc củng cố và phát triển mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Azerbaijan. Chuyến đi này sẽ mang lại cho sự hợp tác kinh tế giữa hai quốc gia tới đây ra sao, thưa ông?

Chuyến thăm Azerbaijan của phái đoàn Việt Nam, diễn ra từ 22 - 27/07 đã tập trung vào việc khởi xướng tiềm năng hợp tác kinh tế, cụ thể là diễn đàn doanh nghiệp và các cuộc gặp gỡ giữa các hiệp hội doanh nghiệp hai nước.

Mục tiêu của chúng tôi là tạo điều kiện thuận lợi và đẩy nhanh quá trình đưa sản phẩm Việt Nam sang thị trường Azerbaijan. Hiện nay, đã có sự quan tâm từ phía doanh nghiệp Việt Nam đối với việc nhập khẩu các sản phẩm như thịt tươi, lựu, anh đào, cà chua, nước ép lựu và rượu vang từ Azerbaijan.

Ngành công nghiệp thảm truyền thống lâu đời và phát triển cao của Azerbaijan cũng có tiềm năng hợp tác to lớn với Việt Nam. Hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao cũng là một lĩnh vực trọng tâm mà chúng tôi mong muốn thúc đẩy, và chuyến thăm này đã mở đường cho tiềm năng này trong tương lai. Các đại diện của lĩnh vực du lịch của cả hai quốc gia cũng đã có cơ hội gặp mặt, trao đổi với nhau về cách tăng cường du khách từ Việt Nam sang Azerbaijan, và từ Azerbaijan sang Việt Nam.

Đại sứ có thể chia sẻ những khoảnh khắc, ấn tượng hay trải nghiệm đáng nhớ khi ông đặt chân đến Việt Nam?

Ngay từ ngày đầu tiên đặt chân đến Việt Nam, tôi đã cảm nhận được một sự gắn kết sâu sắc với đất nước này, mặc dù trước đây tôi chưa từng có cơ hội đến đây. Thời gian làm việc của tôi tại đây thực sự đặc biệt bởi vì vào thời Xô Viết, tôi đã có vinh dự tham gia lễ khai trương con phố Vũng Tàu tại Baku vào năm 1987, sự kiện được tổ chức để tôn vinh tình hữu nghị giữa Việt Nam và Azerbaijan.

Mặc dù hai quốc gia chúng ta cách xa nhau về mặt địa lý, nhưng tôi nhận thấy có rất nhiều điểm tương đồng giữa Việt Nam và Azerbaijan. Ngay từ những ngày đầu tiên, tôi đã vô cùng ấn tượng với khả năng giao tiếp của nhiều người Việt Nam, những người đã từng có thời gian học tập tại Azerbaijan. Họ luôn dành cho đất nước và con người Azerbaijan tình cảm nồng ấm và quý mến. Sự chân thành và mến khách của họ đã thôi thúc tôi, với vai trò là Đại sứ, nỗ lực hết mình để thúc đẩy và củng cố mối quan hệ tốt đẹp giữa hai quốc gia chúng ta.

Trong thời gian sinh sống và làm việc tại Việt Nam, tôi có cơ hội khám phá lịch sử phong phú và những điểm tương đồng quan trọng trong truyền thống văn hóa của hai dân tộc. Tôi cam kết sẽ tiếp tục đóng góp tích cực vào việc củng cố mối quan hệ hợp tác này và góp phần lan tỏa sự ấm áp của tình hữu nghị lịch sử giữa Việt Nam và Azerbaijan đến với đông đảo người dân.

Phạm Vũ Thiều Quang