Đại hội đồng cổ đông bất thường có giúp Eximbank khép lại 'thập kỷ rối ren'?

Các cổ đông của Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam - Eximbank (mã: EIB) cùng giới đầu tư đặt kỳ vọng rằng đại hội lần này sẽ mang lại một bước đột phá, giúp Eximbank định hình lại chiến lược tái cơ cấu hiệu quả, giải quyết các vấn đề hiện tại. Đồng thời, ngân hàng có thể củng cố và nâng cấp hoạt động kinh doanh, quản trị rủi ro, chấm dứt hơn một thập kỷ biến động để lấy lại vị thế vững mạnh, trở thành lựa chọn hàng đầu trong việc hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất nhập khẩu.

Được thành lập từ năm 1989, Eximbank từng có thời gian phát triển mạnh mẽ và xây dựng được thương hiệu uy tín trong ngành tài chính - ngân hàng. Cổ phiếu EIB cũng từng là một trong những mã "hot" trên thị trường chứng khoán.

Trong những năm gần đây, các cuộc "đấu đá" ở thượng tầng giữa các cổ đông lớn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh của Eximbank. Từ năm 2013, lợi nhuận của ngân hàng này liên tục "lao dốc", chỉ đạt mức quanh quẩn 1.000 tỷ đồng mỗi năm trong suốt gần một thập kỷ, trong khi các ngân hàng cùng quy mô đã bứt phá mạnh mẽ. Tình hình kinh doanh chỉ bắt đầu có dấu hiệu cải thiện từ năm 2022. Tuy nhiên, tên tuổi Eximbank vẫn vắng bóng trong bảng xếp hạng các ngân hàng hàng đầu suốt nhiều năm qua.

Đáng chú ý, trong vòng 10 năm qua, Eximbank đã trải qua 9 lần thay đổi vị trí Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT). Kể từ khi ông Lê Hùng Dũng rút lui, lần lượt các ông, bà Lê Minh Quốc, Lương Thị Cẩm Tú, Cao Xuân Ninh, Yasuhiro Saitoh, Nguyễn Quang Thông, và sau đó là sự trở lại của ông Yasuhiro Saitoh, rồi tiếp tục đến bà Lương Thị Cẩm Tú, bà Đỗ Hà Phương, và hiện tại là ông Nguyễn Cảnh Anh, được bầu làm Chủ tịch HĐQT. Mỗi lần thay đổi ghế Chủ tịch HĐQT đều gắn liền với những cuộc đối đầu gay gắt và không khoan nhượng giữa các nhóm cổ đông, tạo ra bất ổn trong nội bộ và làm chậm bước tiến của ngân hàng.

Những xung đột lợi ích và quan điểm giữa các nhóm cổ đông vẫn tiếp diễn tại Eximbank trong thời gian qua.

Những bất đồng nội bộ kéo dài tại Eximbank được cho là một trong những nguyên nhân khiến hai cổ đông lớn, Thành Công và Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC), quyết định thoái sạch vốn khỏi ngân hàng. Tuy nhiên, trong năm nay, Eximbank đã chào đón hai cổ đông lớn mới: Tập đoàn Gelex, với tỷ lệ sở hữu 10% cổ phần, và Ngân hàng Vietcombank, nắm giữ 4,51% cổ phần.

Sự xuất hiện của các cổ đông mới mang lại kỳ vọng rằng "cuộc chiến thượng tầng" tại Eximbank sẽ sớm khép lại. Thế nhưng, trên thực tế, xung đột lợi ích và quan điểm giữa các nhóm cổ đông vẫn tiếp tục diễn ra.

Chỉ ba ngày trước khi Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường diễn ra, Eximbank đã công bố tài liệu bổ sung theo kiến nghị của một nhóm cổ đông sở hữu trên 5% vốn. Nhóm này đề nghị miễn nhiệm hai Phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị, bao gồm ông Nguyễn Hồ Nam, đại diện cho nhóm cổ đông Bamboo Capital, và bà Lương Thị Cẩm Tú, người từng giữ vai trò Chủ tịch HĐQT tại Eximbank. Sự việc này tiếp tục phản ánh những mâu thuẫn nội bộ chưa có dấu hiệu lắng dịu trong thời gian tới.

Nhóm cổ đông đưa ra lý do đề nghị miễn nhiệm hai Phó Chủ tịch HĐQT của Eximbank là vì họ không tham dự đầy đủ các cuộc họp Hội đồng Quản trị (HĐQT) cũng như các lần lấy ý kiến HĐQT bằng văn bản. Tuy nhiên, văn bản kiến nghị này không nêu rõ thành phần và đại diện cụ thể của nhóm cổ đông gửi đề xuất.

Trước đó, nhóm cổ đông sở hữu trên 5% vốn tại Eximbank cũng đã đệ trình kiến nghị miễn nhiệm chức vụ Trưởng Ban Kiểm soát đối với ông Ngô Tony. Lý do được đưa ra là ông Ngô Tony đã có hành vi bị cho là lạm dụng hoặc lợi dụng chức vụ, vi phạm nghiêm trọng các quy định trong Điều lệ Eximbank và Quy chế tổ chức, hoạt động của Ban Kiểm soát, gây ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của cổ đông.

Hiện tại, HĐQT Eximbank gồm 7 thành viên: Chủ tịch HĐQT ông Nguyễn Cảnh Anh; 4 Phó Chủ tịch là ông Nguyễn Hồ Nam, bà Lương Thị Cẩm Tú, bà Đỗ Hà Phương, và ông Trần Tấn Lộc; cùng hai thành viên khác là ông Phạm Quang Dũng và ông Trần Anh Thắng (thành viên độc lập).

Tại Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường lần này, bên cạnh vấn đề về nhân sự, Eximbank dự kiến thảo luận về việc chuyển trụ sở chính từ TP.HCM ra Hà Nội. Địa điểm được đề xuất là số 27-29 Lý Thái Tổ, phường Lý Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đề xuất này đã gây ra nhiều ý kiến trái chiều. Trước những tranh cãi, Eximbank khẳng định rằng việc chuyển trụ sở sẽ được thảo luận công khai và minh bạch tại ĐHĐCĐ, đồng thời chỉ được thông qua nếu đạt tỷ lệ đồng thuận trên 51% tổng số phiếu biểu quyết của các cổ đông tham dự.

Ngoài nội dung về dời trụ sở, các vấn đề như lợi ích nhóm, đơn kiến nghị từ Ban Kiểm soát, hay thông tin Eximbank đang bị Ngân hàng Nhà nước thanh tra hoạt động cấp tín dụng cũng trở thành chủ đề gây chú ý. Trước những tin đồn này, cả Eximbank và cổ đông lớn Gelex đã liên tục đưa ra phản hồi.

Eximbank nhấn mạnh rằng ngân hàng không nhận được bất kỳ quyết định nào từ Ngân hàng Nhà nước liên quan đến việc thanh tra hoạt động cấp tín dụng. Đồng thời, ngân hàng khẳng định đang hoạt động ổn định, an toàn và hiệu quả, đáp ứng đầy đủ các nhu cầu tài chính của khách hàng và đối tác.

Trước đó, vào giữa tháng 10, thị trường xuất hiện văn bản được cho là "kiến nghị và phản ánh khẩn cấp về rủi ro nghiêm trọng đe dọa an toàn hoạt động và nguy cơ sụp đổ hệ thống Eximbank". Sự việc khiến Eximbank phải lên tiếng bác bỏ, khẳng định tài liệu này không do ngân hàng phát hành và chưa được xác thực.

Đáng chú ý, ngay trước thềm ĐHĐCĐ bất thường, vào sáng ngày 26/11, Eximbank thông báo đã chính thức được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận sửa đổi mức vốn điều lệ, hiện tại đạt 18.688 tỷ đồng. Quyết định này được đưa ra một ngày trước đó, vào ngày 25/11/2024, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc củng cố nền tảng tài chính của ngân hàng.

Vốn điều lệ của Eximbank vừa được tăng thêm 1.218 tỷ đồng thông qua việc phát hành cổ phiếu để trả cổ tức từ nguồn lợi nhuận chưa phân phối lũy kế đến năm 2023, sau khi đã trích lập đầy đủ các quỹ. Phương án tăng vốn điều lệ này đã được Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2024 thông qua. Cụ thể, vào ngày 20/9, Eximbank đã chốt danh sách cổ đông để thực hiện trả cổ tức bằng cổ phiếu với tỷ lệ 7%.

Trong 9 tháng đầu năm 2024, Eximbank ghi nhận nhiều chỉ số kinh doanh tích cực. Tổng tài sản tăng 11% so với đầu năm, đồng thời tăng 16,9% so với cùng kỳ năm 2023. Tổng huy động vốn tăng 9,1% so với đầu năm và tăng 12,2% so với cùng kỳ, trong khi dư nợ cho vay tăng 15,1% so với đầu năm và 18,9% so với cùng kỳ năm trước.

Lợi nhuận trước thuế trong 9 tháng đạt 2.377 tỷ đồng, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, kết quả này chỉ hoàn thành 45,9% kế hoạch lợi nhuận năm 2024 mà Eximbank đã đề ra, với mục tiêu đạt 5.180 tỷ đồng. Ngân hàng vẫn duy trì tỷ lệ an toàn vốn (CAR) ở mức ổn định, từ 12-14%.

Về chất lượng tài sản, nợ xấu (từ nhóm 3 đến nhóm 5) cuối quý III/2024 của Eximbank đạt 4.318 tỷ đồng, tăng gần 16% so với cuối năm 2023. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay cũng tăng từ 2,65% lên 2,71%. Đáng chú ý, dư nợ có khả năng mất vốn (nhóm 5) tăng mạnh 51% so với cùng kỳ năm trước, từ 1.868 tỷ đồng lên 2.825 tỷ đồng, gây áp lực không nhỏ lên hoạt động xử lý nợ xấu của ngân hàng.

Các chuyên gia nhận định rằng, tại Đại hội đồng cổ đông bất thường sắp tới, nếu Eximbank giải quyết dứt điểm các xung đột nội bộ giữa các nhóm cổ đông, ngân hàng sẽ có đủ tiềm năng để bứt phá. Với lịch sử và vị thế sẵn có, Eximbank hoàn toàn có thể trở thành một ngân hàng năng động và hiệu quả hơn.

Hiện tại, Eximbank đang tăng tốc thực hiện chiến lược phát triển để trở thành “Ngân hàng thương mại hàng đầu tại Việt Nam, dẫn dắt bởi tính chuyên nghiệp và liêm chính”. Đây không chỉ là tầm nhìn của ngân hàng mà còn là kỳ vọng lớn từ khách hàng và các nhà đầu tư.

Thanh Hoa