Đại dương kỳ diệu: Giữ gìn nguồn sống, kiến tạo tương lai bền vững

Ngày Đại dương thế giới (8.6) là dịp để chúng ta cùng nhìn lại tầm quan trọng của đại dương, những thách thức mà nó đang đối mặt, cùng nhau cam kết hành động vì một tương lai xanh và bền vững cho hành tinh.

Gìn giữ nguồn sống của nhân loại

Với chủ đề “Đại dương kỳ diệu: Gìn giữ nguồn sống của nhân loại”, Ngày Đại dương thế giới năm nay một lần nữa nhấn mạnh giá trị không thể thay thế của đại dương đối với sự tồn tại và phát triển của con người.

Từ nguồn oxy chúng ta hít thở, nguồn thực phẩm nuôi sống con người, đến việc điều hòa khí hậu toàn cầu, đại dương đóng vai trò như một “lá phổi xanh khổng lồ”. Việc gìn giữ sự kỳ diệu của đại dương chính là gìn giữ sự sống và tương lai của chúng ta.

Đại dương đóng vai trò quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của con người - Ảnh: Internet

Đồng hành cùng chủ đề Ngày Đại dương thế giới, Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam năm nay tập trung vào chủ đề “Công nghệ xanh để đại dương bền vững”.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - Môi trường Lê Minh Ngân, thông điệp này nhấn mạnh vai trò tiên phong của khoa học, đổi mới sáng tạo và các công nghệ xanh trong bảo vệ đại dương, phát triển kinh tế biển giàu mạnh, đồng thời gìn giữ chủ quyền quốc gia trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Nó cũng khơi dậy trách nhiệm cộng đồng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi xanh vì một đại dương bền vững.

Thứ trưởng Lê Minh Ngân khẳng định: “Chủ đề năm nay gửi gắm thông điệp về một cuộc cách mạng xanh - nơi đại dương, nơi mà công nghệ không chỉ giúp khai thác hiệu quả mà còn là chìa khóa để bảo tồn và tái tạo môi trường biển”.

Điều này thể hiện rõ định hướng lấy KH-CN, đổi mới sáng tạo làm động lực trung tâm cho phát triển kinh tế biển xanh của Việt Nam.

Thách thức toàn cầu

Hiện nay, “nguồn sống” này đang phải đối mặt với vô vàn thách thức nghiêm trọng, chủ yếu do các hoạt động của con người gây ra.

Điển hình nhất là ô nhiễm rác thải nhựa khi hàng triệu tấn rác thải nhựa đổ ra đại dương mỗi năm, gây hại trực tiếp đến sinh vật biển, phá hủy môi trường sống và ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn.

Ngoài ra, theo tìm hiểu, nhiệt độ đại dương tăng lên sẽ gây ra hiện tượng mực nước biển dâng và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Sự hấp thụ CO2 quá mức dẫn đến axit hóa đại dương, đe dọa các sinh vật có vỏ và hệ sinh thái rạn san hô.

Các chất thải công nghiệp, hóa chất nông nghiệp và sự cố tràn dầu gây ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng nước và đa dạng sinh học biển…

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - Môi trường Lê Minh Ngân phát biểu tại Lễ phát động quốc gia Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam - Ảnh: Bộ NN-MT

Để giải quyết những thách thức trên, chúng ta cần cách tiếp cận đa chiều, tích hợp các giải pháp từ chính sách, giáo dục đến công nghệ tiên tiến, như quản lý bền vững tài nguyên biển, tăng cường quản lý chất thải rắn, đặc biệt là rác thải nhựa bằng việc giảm sử dụng nhựa một lần và tăng cường tái chế; xử lý nước thải hiệu quả trước khi thải ra biển.

Phải giảm phát thải khí nhà kính từ các hoạt động công nghiệp và giao thông vận tải, đầu tư vào năng lượng tái tạo, bảo vệ các hệ sinh thái ven biển có khả năng hấp thụ carbon. Trong đó, công nghệ xanh đóng vai trò then chốt, là chìa khóa cho một cuộc cách mạng xanh nơi đại dương.

Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam 2025 được tổ chức với nhiều hoạt động truyền thông đa dạng trên các nền tảng nhằm lan tỏa kiến thức và giải pháp công nghệ biển hiện đại.

Các sáng kiến nổi bật, như hệ thống cảm biến giám sát rác thải trôi nổi, dữ liệu số hóa bản đồ môi trường biển…, cùng ứng dụng AI và Internet vạn vật (IoT) trong quản lý thủy sản và hệ sinh thái ven bờ được giới thiệu rộng rãi.

Đặc biệt, tuần lễ này tích hợp với nền tảng trực tuyến quản lý tập trung, cho phép các địa phương cập nhật và chia sẻ kết quả thực hiện, góp phần tăng cường hiệu quả lan tỏa chương trình.

Hành động của Việt Nam vì đại dương xanh

Việt Nam, với đường bờ biển dài và nguồn tài nguyên biển phong phú, đã và đang thể hiện cam kết mạnh mẽ trong công cuộc bảo vệ đại dương và phát triển kinh tế biển theo hướng hiện đại, bền vững.

Với chủ đề của Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam năm nay là “Công nghệ xanh để đại dương bền vững”, Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong của khoa học, đổi mới sáng tạo và các công nghệ xanh.

Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam năm 2025 là hoạt động thiết thực thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 - Ảnh: Internet

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - Môi trường Lê Minh Ngân nhấn mạnh: “Biển và đại dương không chỉ là không gian phát triển kinh tế, mà còn là di sản tự nhiên vô giá, là tương lai của các thế hệ mai sau”.

Theo Thứ trưởng Ngân, Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách chiến lược quan trọng, như Nghị quyết 36-NQ/TW về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050; gần đây nhất là Nghị quyết 139/2024/QH15 về quy hoạch không gian biển quốc gia. Các chính sách này thể hiện rõ định hướng lấy KH-CN, đổi mới sáng tạo làm động lực trung tâm cho phát triển kinh tế biển xanh.

Ngoài ra, Việt Nam cũng thúc đẩy nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ khi đầu tư vào các dự án nghiên cứu về biến đổi khí hậu, đa dạng sinh học biển, phát triển các công nghệ xanh trong nuôi trồng, khai thác và xử lý ô nhiễm.

Chúng ta triển khai các chương trình giảm thiểu rác thải nhựa, khuyến khích các sáng kiến cộng đồng trong thu gom và tái chế; hướng tới phát triển các ngành kinh tế biển xanh, như năng lượng tái tạo từ biển, du lịch sinh thái, nuôi trồng thủy sản công nghệ cao và kinh tế hàng hải thân thiện với môi trường.

Ông Jean Paul Paddack, Giám đốc WWF Khu vực châu Á - Thái Bình Dương phát biểu - Ảnh: Bộ NN-MT

Thúc đẩy các sáng kiến bảo vệ biển và đại dương

Tại lễ phát động quốc gia Tuần lễ Biển và hải đảo Việt Nam 2025, hưởng ứng Ngày Đại dương thế giới (8.6) diễn ra tối 6.6 tại TP.Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), ông Jean Paul Paddack - Giám đốc WWF Khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã chia sẻ một số ý tưởng và đề xuất với Chính phủ, nhằm tiếp tục thúc đẩy các sáng kiến bảo vệ biển, đại dương và phát triển bền vững.

Cụ thể là tiến tới hiện thực hóa các cam kết bảo vệ đại dương một cách nhanh chóng và thiết thực, ưu tiên những giải pháp có tính khả thi cao như mở rộng vùng có giá trị đa dạng sinh học trên biển.

Tiếp tục triển khai mạnh mẽ các giải pháp bảo vệ môi trường biển, đồng thời hỗ trợ các cam kết toàn cầu quan trọng, như Thỏa thuận Paris, Khung đa dạng sinh học Kunming-Montreal và thúc đẩy đàm phán nhựa đại dương.

Khuyến khích gia tăng đầu tư cho quản lý và bảo tồn các hệ sinh thái biển, rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, san hô, nhằm duy trì sức khỏe đại dương và nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu của cộng đồng địa phương.

Tạo điều kiện thuận lợi cho các giải pháp dựa vào thiên nhiên, ứng dụng KH-CN, kỹ thuật số, lồng ghép vào các chiến lược quốc gia về khí hậu, đa dạng sinh học và phát triển bền vững…

Ông Jean Paul Paddack bày tỏ WWF tin rằng với cam kết mạnh mẽ, tầm nhìn chiến lược và sự đồng hành của các đối tác quốc tế, Việt Nam sẽ là hình mẫu đi đầu trong phát triển biển bền vững, cho hiện tại và các thế hệ mai sau.

Nhật Anh