Đại biểu Quốc hội 'hiến kế' thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, công nghiệp

Lạc quan vào xuất khẩu năm 2025

Năm 2025, để đóng góp cho mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức cao là 8%, Bộ Công Thương đặt mục tiêu xuất khẩu tăng 12% so với năm 2024. Hòa chung với nỗ lực của Bộ Công Thương, nhiều doanh nghiệp cũng đặt mục tiêu lạc quan cho xuất khẩu năm 2025.

Hoạt động sản xuất tại doanh nghiệp dệt may

Đơn cử, năm 2025, ngành da giày đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 10% so với năm 2024, đạt kim ngạch khoảng 29 tỷ USD; xuất khẩu dệt may Việt Nam năm 2025 phấn đấu đạt 45,5 - 46 tỷ USD, tăng 5 - 6% so với mức 43,5 tỷ USD của năm ngoái...

Sự lạc quan đó không phải là không có cơ sở, khi nền tảng xuất khẩu từ năm 2024, đặc biệt là việc ký kết và thực thi nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) sẽ là động lực mạnh mẽ cho năm 2025.

Các FTA mà Việt Nam ký kết, đặc biệt là RCEP, EVFTA, CPTPP đã và đang phát huy hiệu quả trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu và giảm thiểu rào cản thuế quan. Những FTA này không chỉ thúc đẩy xuất khẩu, mà còn tạo cơ hội cho Việt Nam gia tăng nhập khẩu công nghệ và thiết bị sản xuất hiện đại từ các quốc gia đối tác.

Việt Nam đang là một trong những nước được hưởng lợi lớn nhất từ xu hướng hội nhập toàn cầu. Đặc biệt, giai đoạn vừa qua, khi chuỗi cung ứng thế giới thay đổi, Việt Nam đã nắm bắt tốt những xu hướng mới như: Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương cho biết, năm 2025, nhiều dự báo cho thấy, có nhiều yếu tố đang hội tụ để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, từ sự ổn định của thị trường quốc tế, lạm phát toàn cầu đã hạ nhiệt, nhu cầu thị trường quốc tế đang trên đà hồi phục, đến việc các FTA tiếp tục phát huy hiệu quả, giúp gia tăng kim ngạch xuất khẩu. Đặc biệt, sự phục hồi của các thị trường lớn như Mỹ, EU sẽ là động lực quan trọng thúc đẩy xuất khẩu, nhất là trong lĩnh vực điện tử, hàng tiêu dùng và dệt may.

Tuy nhiên, để duy trì và phát triển vị thế của một cường quốc xuất khẩu, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, Việt Nam cần các chiến lược rõ ràng và quyết liệt. Một trong số đó là đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa ngành hàng để giảm bớt sự phụ thuộc vào các thị trường/ngành hàng truyền thống.

Tương tự, về phía doanh nghiệp cần tận dụng tiềm năng của các thị trường mà Việt Nam đã ký kết FTA, đồng thời, khai thác các thị trường mới, nhiều dư địa cho xuất khẩu như châu Phi, Trung Đông, Nam Mỹ…; chủ động đối phó với những biến động thị trường sẽ giúp doanh nghiệp trụ vững trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

"Một vấn đề đặt ra, đó là làm sao để chinh phục các thị trường mới, đồng thời giữ chân các bạn hàng cũ trong bối cảnh thách thức bủa vây? Nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng cường năng lực cạnh tranh, minh bạch hóa quy trình sản xuất... chính là câu trả lời. Theo đó, các doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược dài hạn, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là chìa khóa để phát triển bền vững" - đại biểu nói.

Mặt khác, Bộ Công Thương cần tiếp tục làm tốt công tác theo dõi diễn biến thị trường xuất khẩu và thông tin kịp thời cho các hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp để họ kịp thời điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp, định hướng tìm kiếm đơn hàng từ các thị trường; chỉ đạo hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài thường xuyên cập nhật thông tin về các quy định, tiêu chuẩn, điều kiện của thị trường nước ngoài có thể tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu và khuyến nghị đến doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng.

Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ - đoàn Hà Nội cho hay, để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu tăng trưởng, Bộ Công Thương cần tiếp tục theo dõi, thông tin kịp thời cho các hiệp hội ngành hàng và các doanh nghiệp về những diễn biến của thị trường xuất khẩu để các doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp, định hướng tìm kiếm đơn hàng từ các thị trường; duy trì đều đặn các hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Đồng thời, chỉ đạo hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài thường xuyên cập nhật thông tin về tình hình thị trường; các quy định, tiêu chuẩn, điều kiện của thị trường nước ngoài có thể tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu và khuyến nghị đến doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng.

Ngoài ra, triển khai đa dạng các hình thức cả trực tiếp và trực tuyến để giới thiệu lợi thế, ưu đãi từ các FTA đã thực thi, từ đó, tận dụng tốt cơ hội từ các FTA. Tiếp tục đổi mới hoạt động xúc tiến thương mại, trong đó, tập trung thúc đẩy ở mức cao nhất chương trình chuyển đổi số trong các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu.

Cùng với đó, đẩy mạnh phát triển dịch vụ logistics, tiếp tục triển khai các nhiệm vụ được giao về triển khai thực hiện Kế hoạch nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025.

Kỳ vọng vào công nghiệp chế biến chế tạo, bán dẫn

Năm 2024, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của Việt Nam tăng 8,4% so với năm trước. Trong đó, ngành công nghiệp “xương sống” là chế biến, chế tạo tăng 9,6%, đóng góp tới 8,4 điểm phần trăm vào mức tăng chung, ngành sản xuất và phân phối điện tăng 9,5%, đóng góp 0,8 điểm phần trăm; ngành cung cấp nước, hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải tăng 10,7%, đóng góp 0,2 điểm phần trăm...

Kỳ vọng về điểm sáng từ công nghiệp chế biến chế tạo. (Ảnh: Quỳnh Nga)

Trên đà đó, Bộ Công Thương đã đặt mục tiêu năm 2025, chỉ số sản xuất công nghiệp phấn đấu tăng khoảng 9-10% so với năm 2024.

Có thể nói, ngành công nghiệp Việt Nam đang có nhiều cơ hội thị trường hơn từ việc đón nhận dòng vốn đầu tư nước ngoài mới cùng những dự án lớn trong các lĩnh vực trọng điểm của quốc gia. Nếu Việt Nam tận dụng tốt lợi thế xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng của quốc tế, đồng thời có sự chuyển đổi số, chuyển đổi xanh nhanh hơn nữa thì có thể sẽ tạo đột phá trong tăng trưởng công nghiệp năm 2025 và các năm tiếp theo.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, các ngành công nghiệp chế biến chế tạo được kỳ vọng duy trì đà phát triển mạnh mẽ trong năm 2025. Nghị quyết 158/2024/QH15 của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 đã đặt mục tiêu, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP đạt khoảng 24,1%.

Song, đại biểu nhận định, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo của Việt Nam trong nền kinh tế vẫn còn khiêm tốn, đây là "bài toán" đặt ra cho chúng ta trong thời gian tới. Đó cũng là một trong những nguyên nhân mặc dù chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động đã vượt kế hoạch đề ra (năm 2024, ước đạt 5,56% so với mục tiêu 4,8% - 5,3% được Quốc hội giao) nhưng vẫn ở mức thấp, chưa thực sự là động lực, là đột phá để phát triển kinh tế - xã hội.

Bởi lao động của Việt Nam hiện nay đang cơ cấu rất lệch, chủ yếu tập trung trong khu vực có năng suất lao động thấp như khu vực lao động tự do, dịch vụ và khu vực sản xuất nông nghiệp, còn những khu vực có năng suất lao động cao, chúng ta lại chưa tập trung phát triển được như công nghiệp chế biến, chế tạo.

"Chính vì vậy, trong thời gian tới, giải pháp điều hành sẽ phải là tổng thể các giải pháp vĩ mô nhưng chúng ta cần phải nỗ lực nhiều hơn, đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế thế giới năm 2025 vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, biến động địa chính trị toàn cầu còn phức tạp" - đại biểu bày tỏ.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân - đoàn TP. Hồ Chí Minh khẳng định, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, công nghiệp bán dẫn có vai trò rất quan trọng. Theo tôi, với những động lực truyền thống có thể giúp Việt Nam phát triển nhưng công nghiệp bán dẫn là một trong những mũi nhọn có thể giúp Việt Nam tăng tốc.

Để hỗ trợ thúc đẩy phát triển công nghiệp bán dẫn, thu hút nhà đầu tư, nguồn nhân lực tham gia vào lĩnh vực này, chúng ta cần rà soát, có thể chế quy định đủ mạnh, đủ thông thoáng. "Tôi cho rằng, nguồn nhân lực, nhân tài trong lĩnh vực bán dẫn không chỉ là những người Việt Nam đang ở nước ngoài mà kể cả người nước ngoài cùng chung sức góp phần phát triển lĩnh vực; đồng thời, đào tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn ngay ở trong nước" - đại biểu nêu.

Cùng với đó, phải đầu tư hệ thống hạ tầng cũng như hình thành và phát triển hệ sinh thái để phục vụ cho phát triển công nghiệp bán dẫn. Đây là những bước mà Việt Nam cần chuẩn bị.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân chia sẻ thêm, là một trong những động lực mới quan trọng cho phát triển, TP. Hồ Chí Minh cũng như các địa phương khác sẽ có các chính sách ưu đãi cao nhất để thu hút đầu tư vào lĩnh vự bán dẫn. Chẳng hạn, để thu hút công nghệ cao trong đó có bán dẫn, TP. Hồ Chí Minh đã và đang thực hiện chiến lược phát triển cơ cấu lại kinh tế thành phố theo hướng giảm thâm dụng lao động và đẩy mạnh phát triển công nghệ cao.

Trên cơ sở đó, các ngành, lĩnh vực kinh tế, sản xuất kinh doanh, dịch vụ, y tế, giáo dục, khoa học và công nghệ của thành phố cũng chuyển dịch theo hướng này, đó là sự phát triển của một thời đại mới, thời đại khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, thời đại của chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn…

Quỳnh Nga