Đại biểu: Không để lỡ cơ hội phát triển đất nước vì những điểm nghẽn pháp luật

Sáng 23-6, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

“Việc ban hành nghị quyết này tại thời điểm hiện nay là rất cấp bách. Những con tàu tốc hành đang mang đến cho đất nước rất nhiều cơ hội để phát triển, nhưng thời gian tàu dừng lại ở mỗi ga rất ngắn, không thể để lỡ cơ hội phát triển của đất nước chỉ vì những điểm nghẽn của pháp luật”- ĐB Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) nói.

Nhiều ý kiến phát biểu sáng nay đều đồng thuận về sự cần thiết ban hành Nghị quyết nói trên, chỉ góp ý để hoàn thiện dự thảo.

Đề xuất các trường hợp loại trừ

Theo dự thảo Nghị quyết, Chính phủ được ban hành nghị quyết QPPL để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội do Chính phủ trình, nhằm kịp thời tháo gỡ ngay những “điểm nghẽn”; báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội tại phiên họp, kỳ họp gần nhất.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội không do Chính phủ trình. Cơ bản, đây là những nội dung liên quan đến trách nhiệm của các cơ quan khác, như TAND Tối cao, VKSND Tối cao, Kiểm toán nhà nước, các cơ quan của Quốc hội…

ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn). Ảnh: PHẠM THẮNG

Nêu ý kiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Thủy đề nghị cần quy định rõ: Đối với những nội dung liên quan đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân, liên quan đến tội phạm và hình phạt, liên quan đến tố tụng tư pháp thì không áp dụng cơ chế đặc biệt tại nghị quyết này để xử lý.

“Tức là không trao quyền cho Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội được sửa luật, nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này”- bà Thủy nhấn mạnh.

“Đây là những vấn đề liên quan trực tiếp đến sinh mệnh chính trị của con người, liên quan đến có tội hay không có tội, liên quan đến tù hay không tù, liên quan đến hoạt động bắt giam, tha, thả”- ĐB nêu lý do vì sao bà đề nghị những quy định nói trên phải do Quốc hội thảo luận và điều chỉnh.

Mặt khác, theo nữ ĐB, thực tế vừa qua, những lĩnh vực pháp luật này “không phải là những cái điểm nghẽn gây ra sự cản trở phát triển của kinh tế đất nước”.

Về nguyên tắc xử lý, bà Thủy đề nghị bổ sung thêm một nguyên tắc: việc xử lý những khó khăn, vướng mắc cần phải bảo đảm tính hợp hiến và tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Điều này giúp tránh việc sau khi tháo gỡ được những cái vướng mắc ở văn bản pháp luật này lại làm nảy sinh những mâu thuẫn, vướng mắc mới ở các văn bản pháp luật khác...

Cùng quan điểm, ĐB Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) cho rằng cơ chế nêu tại dự thảo khác quy định hiện hành, chỉ áp dụng trong một thời gian ngắn, phải xử lý nghiêm chuẩn, đồng thời phải có sự giám sát cao để bảo đảm sự thống nhất của pháp luật.

Ông đề nghị nghiên cứu bổ sung thêm phạm vi điều chỉnh, cần phải có “quy định loại trừ”. Theo đó, ĐB Khánh Hòa đề xuất bổ sung nội dung kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hôm 18-6 vào dự thảo nghị quyết: “… Các quy định về hạn chế quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, về tội phạm, hình phạt, tố tụng tư pháp thì không áp dụng cơ chế xử lý theo Nghị quyết này”.

Phát biểu cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đánh giá ý kiến các đại biểu là xác đáng, cơ quan chủ trì soạn thảo “hoàn toàn đồng tình” và sẽ tiếp thu, chỉnh lý nội dung này.

Kiến nghị hoàn thiện cơ chế ‘sandbox lập pháp’

ĐB Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) đánh giá dự thảo Nghị quyết “là một sáng kiến quan trọng, kịp thời, đáp ứng yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội và quản lý nhà nước”.

“Thực tiễn đã chứng minh việc chậm xử lý các vướng mắc do quy định pháp luật không rõ, không phù hợp hoặc chồng chéo đã gây cản trở đáng kể cho hoạt động đầu tư công, sản xuất kinh doanh, cải cách hành chính, chuyển đổi số, và các chương trình mục tiêu quốc gia”- ông Hà Sỹ Đồng nói cho hay dù đã có các báo cáo tổng hợp, kiến nghị từ các bộ, ngành, địa phương trong nhiều năm, nhưng quá trình sửa luật thường kéo dài.

ĐBQH Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị). Ảnh: PHẠM THẮNG

Góp ý thêm, ông cho rằng cần bổ sung nguyên tắc bảo đảm minh bạch, không làm phát sinh cơ chế xin – cho. “Một số nội dung giao thẩm quyền xử lý cho bộ, ngành, địa phương, nếu không có nguyên tắc minh bạch rõ ràng sẽ dễ dẫn đến tùy nghi áp dụng. Đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm giải trình và công khai phương án xử lý”- ĐB đoàn Quảng Trị nói.

Ông Hà Sỹ Đồng cũng kiến nghị cần đánh giá tác động sau khi Nghị quyết được thực hiện, để làm cơ sở trong lộ trình sửa đổi luật.

“Việc xử lý tình huống hiện tại không thể thay thế sửa luật một cách căn cơ. Vì vậy, đề nghị Chính phủ đồng thời lập danh mục các luật cần sửa đổi trên cơ sở các nhóm vướng mắc đã nêu, để Quốc hội giám sát tiến độ sửa đổi phù hợp”- ông nói thêm.

Đáng chú ý, ông đề xuất tiếp tục hoàn thiện cơ chế sandbox lập pháp. Theo đó, ông kiến nghị Quốc hội nghiên cứu, thể chế hóa cơ chế "thí điểm lập pháp có kiểm soát" – tức là cho phép xử lý linh hoạt trong khuôn khổ Nghị quyết, nhưng phải có báo cáo, giám sát chặt chẽ. Điều này cũng phù hợp với định hướng của Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị.

“Tôi đồng tình cao với việc ban hành Nghị quyết này và đề nghị Quốc hội giao Chính phủ hướng dẫn thi hành kịp thời, nhất quán, tránh tình trạng Nghị quyết có mà không dám làm”- ông Hà Sỹ Đồng nói, trước khi kết thúc bài phát biểu trước Quốc hội.

NHÓM PHÓNG VIÊN