Đặc sắc lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội

Lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội với những nghi thức văn hóa truyền thống đặc sắc, thu hút đông đảo Nhân dân và du khách tham gia.

Từ bao đời nay, Nhân dân trong vùng vẫn nhắc câu ca “Tháng 6 hội Gai, tháng 2 hội Mía (hội Gai là hội đền Hàn, hội Mía là hội đền Sòng Sơn). Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của vùng đất Bỉm Sơn xưa, ngày nay được tổ chức với quy mô cấp thị xã. Lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội hay còn gọi là lễ rước bóng Thánh mẫu đền Sòng, thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc, tri ân Thánh mẫu Liễu Hạnh - 1 trong 4 vị Thánh bất tử của dân tộc Việt Nam. Lễ hội cũng chính là dịp để các tầng lớp Nhân dân tưởng nhớ công lao to lớn của người anh hùng áo vải Quang Trung - Nguyễn Huệ, cách đây 235 năm đã dừng chân tại đèo Ba Dội để cùng Ngô Thì Nhậm, Ngô Văn Sở chiêu mộ binh lính, tập kết quân lương, luyện tập nghĩa sĩ, luận bàn kế sách trước khi hành quân giải phóng Thăng Long. Chiến công ấy đã ghi tạc vào lịch sử chống giặc ngoại xâm, giành lại giang sơn của dân tộc ta.

Lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội được chuẩn bị trang nghiêm và chu tất trước khi diễn ra lễ hội cả tháng. Trước ngày chính hội sẽ diễn ra một số nghi lễ quan trọng như: lễ rước nước, mộc dục và lễ cáo yết. Trong đó, lễ rước nước, mộc dục được tổ chức trước chính lễ 3 ngày. Nước lấy từ con suối trước đền Chín Giếng, thành kính rước nước về đền Sòng Sơn. Đi sau là các cô, cậu thanh đồng, Nhân dân và đông đảo thiện nam, tín nữ của các bản hội... Lễ cáo yết sẽ được tổ chức vào đêm ngày 25/2 âm lịch, là nghi lễ quan trọng có ý nghĩa báo cáo và thỉnh mời Thánh mẫu Liễu Hạnh, vua cha Ngọc Hoàng và hội đồng thánh quan về chứng giám lòng thành của dân chúng để ban phúc, phù hộ, độ trì cho ngày chính lễ được trời quang, mây tạnh, mọi sự an lành. Cũng trong buổi lễ cáo yết này sẽ tổ chức hầu giá đồng về Thánh Mẫu Liễu Hạnh, thu hút sự quan tâm của đông đảo Nhân dân, du khách thập phương.

Năm nay, theo kế hoạch của ban tổ chức lễ hội, phần hội sẽ được tổ chức trong 2 ngày 23 và 24/3 (tức từ ngày 24 - 25/2 âm lịch), với đa dạng hoạt động gồm: giải cờ tướng, nấu cơm thi, kéo co... và hội hầu văn thánh (vào đêm 25/2 âm lịch). Chương trình chính lễ sẽ chính thức bắt đầu vào lúc 8 giờ sáng ngày 26/2 âm lịch. Phần lễ với các nghi thức quan trọng như: trống chầu khai hội; nghi thức tế lễ (đọc chúc văn); lễ rước bóng Thánh mẫu Liễu Hạnh, kiệu Hoàng Đế Quang Trung lên Nhà bia Ba Dội về đền Chín Giếng hoàn vị; lễ hoàn vị và bái tạ...

Trưởng Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin thị xã Bỉm Sơn Dương Thị Thủy cho biết: "Lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội là hoạt động văn hóa truyền thống ý nghĩa, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của Nhân dân. Đến nay, ban tổ chức lễ hội đã ban hành kế hoạch, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên, phòng chuyên môn và đơn vị liên quan. Trong đó, Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin đã hoàn thành việc xây dựng kế hoạch, chương trình lễ hội; đồng thời đôn đốc, kiểm tra các bộ phận thực hiện theo kế hoạch; chỉ đạo và phối hợp với các đơn vị triển khai các nội dung, chương trình phần hội theo kế hoạch đã được phê duyệt... Đặc biệt, quan tâm chấn chỉnh các hoạt động, dịch vụ văn hóa trước, trong và sau lễ hội. Đảm bảo mang đến cho Nhân dân và du khách thập phương không gian văn hóa lễ hội đặc sắc, văn minh, an toàn".

Lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội là một trong những sự kiện văn hóa đặc sắc của xứ Thanh trong năm, phản ánh nhu cầu văn hóa, tinh thần của Nhân dân thị xã Bỉm Sơn nói riêng và bản sắc văn hóa dân tộc nói chung. Thông qua việc tổ chức lễ hội, nhằm gìn giữ, bảo vệ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, giáo dục tinh thần yêu nước, thương dân, đoàn kết trong quá trình xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Cùng với đó, nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cấp, ngành và các tầng lớp Nhân dân trong việc bảo vệ, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa của các di tích lịch sử, danh lam, thắng cảnh hiện có trên địa bàn thị xã. Hướng tới, đưa thị xã Bỉm Sơn trở thành điểm du lịch hấp dẫn trong hành trình khám phá xứ Thanh của Nhân dân và du khách thập phương.

Bài và ảnh: Hoài Anh

(Bài viết có sử dụng tư liệu trong cuốn sách: “Địa chí Bỉm Sơn”, Nhà Xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội, xuất bản năm 2020).