'Đặc quyền' quy chế tị nạn từ ông Trump và phản ứng của người Afrikaner da trắng ở Nam Phi

Thời gian qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc chính phủ Nam Phi âm mưu chiếm đoạt các trang trại của người da trắng ở nước châu Phi này và không ngăn chặn được "các cuộc tấn công bạo lực vào những người nông dân thiểu số vô tội bị thiệt thòi".

Tỉ phú Elon Musk – cố vấn hàng đầu của ông Trump và là tỉ phú da trắng sinh ra ở Nam Phi – cũng cáo buộc một số chính trị gia Nam Phi tích cực thúc đẩy "cuộc diệt chủng người da trắng".

Chính quyền ông Trump cũng ban hành quy chế tị nạn cho một nhóm người da trắng ở Nam Phi. Tuy nhiên, không phải ai trong nhóm người này cũng sẵn sàng rời bỏ quê hương của họ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa trong cuộc gặp tại Nhà Trắng hôm 21-4. Ảnh: GETTY IMAGES

Những người được cấp quy chế tị nạn

Ngày nay, người da trắng chiếm khoảng 7% dân số khoảng 63 triệu người của Nam Phi. Người Afrikaner – chiếm khoảng 2/3 trong nhóm người Nam Phi da trắng, tức khoảng 3 triệu người. Người Afrikaner là hậu duệ của người Hà Lan, Đức và những người định cư khác và là những người bảo thủ và sùng đạo sâu sắc. Họ nói ngôn ngữ chung của người Afrikaner.

Người Afrikaner chiếm phần lớn trong số những người nông dân da trắng ở Nam Phi. Mặc dù chiếm số ít trong dân số, những người nông dân da trắng ở Nam Phi sở hữu khoảng một nửa đất đai của Nam Phi. Họ sản xuất khoảng 90% bơ, ngô và các sản phẩm nông nghiệp khác của nước này.

Kể từ khi đảm nhận cương vị tổng thống Mỹ, ông Trump đã thực hiện loạt biện pháp nhằm kiểm soát dòng người nhập cư vào nước Mỹ. Tuy nhiên, ông gần như đang có động thái đi ngược lại chủ trương này khi tạo điều kiện cho người Afrikaner đến Mỹ và được cấp quốc tịch Mỹ.

Lời đề nghị cấp quy chế tị nạn tại Mỹ cho người Afrikaner được đưa ra sau khi ông Trump thẳng thắn chỉ trích một bộ luật Nam Phi mới ban hành mà theo ông Trump là nhằm tịch thu đất của dân.

"Nam Phi đang tịch thu đất đai và đối xử rất tệ với một số tầng lớp người dân" – ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social vào tháng 2.

Tổng thống Mỹ cũng ban hành sắc lệnh cắt đứt viện trợ của Mỹ cho Nam Phi, nêu rõ luật của Nam Phi nhằm mục đích "cho phép chính phủ Nam Phi tịch thu tài sản nông nghiệp của người Afrikaner thiểu số mà không cần bồi thường".

Đáp lại, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa viết trên mạng xã hội X rằng luật mới "không phải là công cụ tịch thu đất". Theo Tổng thống Ramaphosa, Nam Phi luôn có luật "cân bằng nhu cầu sử dụng đất công và bảo vệ quyền của chủ sở hữu tài sản", tương tự quyền chiếm dụng tài sản của chính phủ Mỹ.

Ngày 7-3, ông Trump một lần nữa hứa có "một con đường nhanh chóng để có được quyền công dân Mỹ" cho người Afrikaner và gia đình của họ. Theo đó, người Afrikaner ở Nam Phi có thể nộp đơn xin nhập cảnh vào Mỹ với tư cách là người tị nạn.

Ngày 24-3, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng kêu gọi cần có biện pháp bảo vệ người Afrikaner ở Nam Phi.

“Các nhà lãnh đạo và chính trị gia Nam Phi phải hành động để bảo vệ người Afrikaner và các nhóm thiểu số khác. Mỹ tự hào cung cấp cho những cá nhân đủ điều kiện nhập cảnh vào quốc gia của chúng tôi trong bối cảnh mối đe dọa liên tục này” – ông Rubio viết trên X.

Người Afrikaner diễu hành ủng hộ Tổng thống Mỹ Donald Trump trước Đại sứ quán Mỹ ở Pretoria (Nam Phi) vào tháng 2. Ảnh: AFP

Không phải người Afrikaner nào cũng sẵn sàng đến Mỹ

Hôm 12-5, nhóm người Nam Phi da trắng đầu tiên được cấp quy chế tị nạn theo quy định của chính quyền ông Trump. Khi đến sân bay, những người này được Thứ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Troy Edgar và Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Christopher Landau chào đón. Ông Landau cho biết người dân đã kể với ông về "những câu chuyện đau thương về bạo lực mà họ phải đối mặt ở Nam Phi".

Tuy nhiên, những người trên chỉ đại diện cho một bộ phận người Afrikaner. Theo The Wall Street Journal, chỉ một số ít nông dân Nam Phi nói rằng họ muốn rời bỏ đất nước này.

Tại Nam Phi, đa số người da trắng giàu có hơn mức trung bình của xã hội. Ngay cả các nhóm bảo vệ quyền của người Afrikaner da trắng cũng cho biết họ tập trung nhiều hơn vào việc khắc phục tình hình ở đất nước của họ hơn là rời đi đến đất nước khác.

Ông Maritz Grobler là một người da trắng sở hữu hơn 400 ha trồng ngô, đậu, hoa hướng dương và nuôi gia súc tại Nam Phi. Gia đình ông đã là người Nam Phi trong khoảng 10 thế hệ.

“Đây là đất nước của tôi. Nhưng thật tốt khi biết rằng [ông Trump] sẽ ủng hộ chúng tôi nếu có chuyện gì xảy ra” – ông Grobler nói.

Ông Grobler và vợ. Ảnh: THE WALL STREET JOURNAL

Chỉ một tỉ lệ nhỏ người Afrikaner da trắng cho biết họ muốn chấp nhận lời đề nghị cấp quy chế tị nạn của chính quyền ông Trump. Nhiều người Afrikaner cảm thấy họ cũng là người châu Phi như những người đồng hương da đen, mặc dù địa vị kinh tế xã hội rất khác biệt.

"Tôi nghĩ nơi đây rất đẹp. Thật không dễ dàng khi phải rời xa tất cả bạn bè và gia đình, gói ghém đồ đạc và rời đi" – ông Grobler nói.

“Chúng tôi không muốn chuyển đi nơi khác và chúng tôi sẽ không yêu cầu con cái mình chuyển đến một quốc gia khác lúc này. Chúng tôi có lợi ích cho các thế hệ tương lai và đảm bảo rằng nền văn hóa của chúng tôi được truyền lại cho các thế hệ tương lai. Điều đó không thể thực hiện ở nước ngoài” – ông Kallie Kriel, Giám đốc điều hành của một nhóm thúc đẩy lợi ích của những người Afrikaner, nói trong cuộc họp báo tại Nam Phi vào tháng 2.

KHOA ĐIỀM