Đa dạng sinh kế - bước tiến vững chắc trong giảm nghèo ở Cao Bằng

Hỗ trợ sinh kế, nâng cao năng lực

Trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, Cao Bằng triển khai dự án 2: đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo. Thay vì chỉ hỗ trợ vật chất tạm thời, dự án hướng đến tạo việc làm lâu dài, nâng cao năng lực sản xuất và phát triển chuỗi giá trị nông sản. Người dân được hỗ trợ đầy đủ về giống cây trồng, vật nuôi, vật tư, công cụ sản xuất, đồng thời được tập huấn kỹ thuật, quản lý mô hình và tiếp cận thị trường.

Từ năm 2021 đến 2024, tổng vốn bố trí cho dự án là 229,5 tỷ đồng, trong đó đã giải ngân 208,8 tỷ đồng (91%). Các mô hình trọng điểm chăn nuôi trâu, bò và trồng trọt, đã hỗ trợ 898 hộ trực tiếp - trong đó 247 hộ nghèo, 599 hộ cận nghèo và 67 hộ mới thoát nghèo. Đồng thời, tỉnh triển khai 438 dự án phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, với tổng cộng 22.905 hộ dân tham gia, giúp đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng thị trường và nâng cao thu nhập.

Những lớp tập huấn về kỹ thuật sản xuất, quản lý và thị trường đã được tổ chức với 278 hội nghị và gần 13.000 đại biểu tham dự, giúp người dân nâng cao kiến thức, chủ động trong sản xuất và xây dựng sinh kế bền vững. Đây chính là bước chuyển đổi quan trọng, từ tư duy trông chờ hỗ trợ sang chủ động phát triển kinh tế.

Những mô hình điển hình - niềm tin vươn lên từ cơ sở

Trong các mô hình hỗ trợ, chăn nuôi trâu, bò cái sinh sản tại các xã Thanh Long, Ngọc Động và Yên Sơn đã mang lại kết quả thiết thực; tại Ngọc Động, 36 hộ được hỗ trợ 40 con bò cái; Yên Sơn có 42 con bò cho 42 hộ; Thanh Long nhận 24 con trâu cho 24 hộ. Không chỉ cung cấp giống và vật tư, dự án còn hỗ trợ kỹ thuật, liên kết tiêu thụ sản phẩm và hình thành nhóm cộng đồng, giúp người dân chia sẻ kinh nghiệm, giảm rủi ro và nâng cao thu nhập bền vững.

Bên cạnh chăn nuôi, Cao Bằng khuyến khích người dân chuyển đổi đất bạc màu, đất kém hiệu quả sang trồng cây mắc ca - cây trồng phù hợp với điều kiện tự nhiên, dễ chăm sóc, cho thu hoạch lâu dài từ 50 - 60 năm và có giá trị kinh tế cao. Đây là mô hình điển hình, mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho nông dân.

Tại xã Vinh Quý, nhiều hộ tiên phong trồng mắc ca xen canh với cây ăn quả; gia đình chị Triệu Thị Vanh trồng 2ha từ năm 2021, đến nay cây phát triển tốt, vừa cho quả ăn vừa tạo nguồn thu ổn định từ mắc ca. Công ty cổ phần Liên Việt Cao Bằng bao tiêu sản phẩm, cung cấp giống và phân bón, giúp người dân yên tâm sản xuất.

Cây mắc ca đã thành cây chủ lực trong xóa đói giảm nghèo của Cao Bằng. Ảnh: D. Hiếu

Tại xã Nguyên Bình, gia đình ông Phan Minh Tuấn trồng 4.000 cây mắc ca trên gần 10ha đất. Sau 3 năm, gia đình thu hoạch được 2 tấn quả tươi, tương đương 600kg hạt khô, mang về 90 triệu đồng/năm. Nhận thấy hiệu quả, ông tiếp tục mở rộng thêm 2.000 cây trên 5,5ha đất đồi bỏ hoang.

Gia đình ông Phan Văn Quyết, xã Bế Văn Đàn, trồng 900 cây mắc ca trên hơn 2ha; năm đầu tiên, 30 cây cho thu nhập gần 14 triệu đồng. Dự kiến từ 2026, khi toàn bộ vườn vào kỳ thu hoạch ổn định, thu nhập sẽ đạt vài trăm triệu đồng/năm. Đây là những minh chứng rằng cây mắc ca không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn tạo nền tảng làm giàu bền vững, mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho địa phương.

Liên kết chuỗi giá trị - nền tảng cho phát triển bền vững

Một trong những yếu tố quan trọng giúp cây mắc ca phát triển là xây dựng chuỗi liên kết từ giống - kỹ thuật - chế biến - tiêu thụ. HTX Thuận Phong là điển hình: thành lập năm 2020, đầu tư hơn 300 triệu đồng xây dựng dây chuyền chế biến hiện đại (sấy, đóng gói), bao tiêu quả tươi với giá 23.000 đồng/kg, cung cấp giống, phân bón và hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân; mục tiêu của HTX là mở rộng vùng trồng lên 500 - 1.000ha, xây dựng thương hiệu “Hạt mắc ca Thuận Phong sấy nguyên vị” và hướng tới xuất khẩu. Nhờ liên kết này, người dân được yên tâm sản xuất, giảm rủi ro, nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển chuỗi giá trị bền vững.

Cao Bằng còn thúc đẩy quản trị chương trình giảm nghèo bài bản, phân cấp và trao quyền cho cấp xã, đồng thời ứng dụng công nghệ số trong quản lý, giám sát và nhân rộng mô hình. Hệ thống này giúp tỉnh theo dõi hiệu quả đầu tư, điều chỉnh chính sách kịp thời và bảo đảm các mô hình sinh kế duy trì lâu dài, thích ứng với điều kiện tự nhiên - xã hội.

Với nền tảng đã xây dựng, Cao Bằng tiếp tục nhân rộng các mô hình giảm nghèo hiệu quả, gắn giảm nghèo với xây dựng nông thôn mới. Các mô hình chăn nuôi, trồng trọt, đặc biệt là cây mắc ca đang tạo nền tảng phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống người dân và đóng góp vào mục tiêu giảm nghèo toàn diện, lâu dài cho cả tỉnh.

Từ những vườn mắc ca xanh tốt đến các nhóm cộng đồng liên kết sản xuất, Cao Bằng đang vững bước trên hành trình phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống người dân và xây dựng một tương lai bền vững. Với chiến lược đúng đắn, rõ ràng và sự đồng lòng của người dân, tỉnh không chỉ giảm nghèo về mặt số liệu, mà còn tạo sinh kế dài hạn, giúp người dân làm giàu bền vững ngay trên mảnh đất biên cương.

Dương Liễu