Đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy tăng trưởng xuất nhập khẩu

Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8 với chủ đề đa dạng hóa thị trường, sản phẩm xuất khẩu; đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, chỉ tiêu xuất nhập khẩu năm nay được Chính phủ giao cho ngành Công Thương hết sức nặng nề nhưng cũng đầy kỳ vọng: Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 12% và xuất siêu đạt khoảng 30 tỷ USD. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để đưa nền kinh tế bước vào giai đoạn 2026 - 2030 với mục tiêu tăng trưởng bền vững, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.

Bức tranh thương mại 8 tháng đầu năm 2025 cho thấy nhiều điểm sáng đáng ghi nhận. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 305 tỷ USD, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm 2024, một kết quả ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, xung đột thương mại và biến động địa chính trị tác động mạnh mẽ đến chuỗi cung ứng quốc tế.

Đáng chú ý, khu vực FDI tiếp tục đóng vai trò chủ lực với 228 tỷ USD, tăng trên 18%, trong khi doanh nghiệp trong nước đạt 76,5 tỷ USD, tăng 3%. Điều này cho thấy sức bật của khối FDI vẫn vượt trội, song cũng phản ánh hạn chế về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa. Đây là thách thức lớn đặt ra cho Chính phủ và Bộ Công Thương trong việc hỗ trợ, nâng cao vị thế của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Xét theo nhóm hàng, nông sản Việt tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ở một số sản phẩm chủ lực: Cà phê tăng gần 60%, hạt điều tăng 16%, thủy sản tăng 11%. Những con số này khẳng định lợi thế truyền thống của nông nghiệp Việt Nam, nhất là trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu về nông sản, thực phẩm an toàn, bền vững ngày càng cao. Tuy nhiên, gạo vốn là ngành xuất khẩu mũi nhọn lại giảm gần 17%, chè giảm 10%, rau quả giảm 2%. Đây là dấu hiệu cảnh báo về sự phân hóa mạnh giữa các mặt hàng, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tái cơ cấu sản xuất, nâng cao giá trị chế biến và chất lượng.

Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8 diễn ra sáng 9/9.

Ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới còn tiềm ẩn nhiều biến động, việc kiên định với mục tiêu đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu và nguồn cung nhập khẩu chính là chìa khóa giúp Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững.

Nhằm nắm bắt được nhu cầu hiện nay tại các thị trường lớn, thị trường tiềm năng, cũng như thị trường còn khó khăn, tại sự kiện, các đơn vị đã đã báo cáo tình hình sản xuất, xuất nhập khẩu trong 8 tháng đầu năm, kịch bản tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu các tháng cuối năm 2025. Đồng thời, đề xuất giải pháp đa dạng hóa thị trường, sản phẩm xuất khẩu, đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu nhằm thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 - 2026.

Bên cạnh đó, các hiệp hội như hiệp hội, ngành hàng… cũng đã chỉ ra những khó khăn, thách thức của ngành hàng, địa phương, doanh nghiệp trong công tác phát triển, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu.

Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ cho biết, căn cứ theo số liệu của hải quan Mỹ, trong 7 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước 114, 5 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt 106, 2 tỷ, nhập khẩu đạt 8,2 tỷ; thặng dư thương mại ở mức 98 tỷ USD. So sánh với cùng kỳ năm 2024, tổng kim ngạch thương mại tăng 41%; xuất khẩu sang Mỹ tăng 44%; nhập khẩu từ Mỹ tăng 13%.

“Có thể nói, các chỉ số kim ngạch thương mại giữa hai nước đều tăng với tốc độ đáng kể. Thị trường Mỹ được nhận định là thị trường nhập khẩu có mức tăng trưởng rất lớn. Có thể thấy, những ngành chủ lực xuất khẩu sang Mỹ trong thời gian qua của Việt Nam đều tăng trưởng ấn tượng (trên 10%), đặc biệt có mặt hàng tăng trưởng đến hơn 100% như nhóm máy móc (HS 84); nhóm đồ chơi (HS 95). Việt Nam đã có gần 10 mặt hàng xuất khẩu trên/tiệm cận tỷ USD sang thị trường Mỹ”, ông Đỗ Ngọc Hưng nhận định.

Tuy nhiên, ông Đỗ Ngọc Hưng cũng chỉ ra những thách thức trong thời gian tới. Hiện nay, mức thuế đối ứng áp dụng với Việt Nam là 20%, mức thuế chuyển tải là 40%. Vấn đề hiện nay là Mỹ đang xem xét để đưa ra cách thức xác định mặt hàng chuyển tải.

Cùng với đó, Hoa Kỳ luôn là đối tác điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại nhiều nhất đối với hàng hóa của Việt Nam. Tính đến tháng 9/2025, Hoa Kỳ đã điều tra 77 vụ việc, chiếm trên 26% tổng số vụ việc các thành viên WTO điều tra với Việt Nam. Hầu hết các vụ việc đều kết thúc với việc áp thuế.

Riêng trong 7 tháng 2025, Hoa Kỳ đã điều tra 7 vụ việc (trung bình 1 tháng/vụ), năm 2024 Mỹ điều tra tổng 11 vụ. Không chỉ Hoa Kỳ, các nước cũng tăng cường tiêu thụ trong nước, dựng lên các rào cản, biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước cũng gây khó khăn cho các nước muốn mở rộng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu….

Trước những thách thức đó, ông Đỗ Ngọc Hưng kiến nghị cần xem xét thúc đẩy trao đổi, đàm phán, ký kết thỏa thuận với phía Hoa Kỳ, tạo tâm lý ổn định, cơ sở, tăng tính dự báo của thị trường, góp phần giữ vững đà tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong những tháng cuối năm. Xem xét, sớm trao đổi với phía Hoa Kỳ về kết luận của NOAA để làm rõ phạm vi ảnh hưởng của kết luận đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam để nghiên cứu biện pháp ứng phó, rà soát. Bộ Công Thương tiếp tục các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ, triển lãm để giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm các cơ hội xuất khẩu với những mặt hàng có tiềm năng. Tăng cường công tác cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại để thông tin kịp thời, tránh bị động ảnh hưởng đến kết quả kháng kiện.

Ông Nông Đức Lai, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho biết, theo số liệu của Việt Nam, kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam – Trung Quốc 7 tháng đầu năm đạt 136,47 tỷ USD, tăng 21,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, giá trị xuất khẩu đạt 35 tỷ, tăng 7,1%, giá trị nhập khẩu đạt 101,4 tỷ USD, tăng 27,1%. Giá trị nhập siêu từ trong 7 tháng là 66,4 tỷ USD (số liệu Hải quan Trung Quốc, tổng kim ngạch 7 tháng đạt 161,0 tỷ USD, tăng 11,2% so với cùng kỳ; trong đó, Việt Nam xuất khẩu đạt 50,9 tỷ USD, giảm 5,1% và nhập khẩu từ Trung Quốc đạt 110 tỷ USD, tăng 20,7%; nhập siêu từ Trung Quốc là 59,1 tỷ USD).

Về xuất khẩu, trong 7 tháng đầu năm có 9 nhóm mặt hàng đạt giá trị xuất khẩu trên 01 tỷ USD, gồm thủy sản, rau quả, cao su, gỗ và sản phẩm gỗ, xơ sợi dệt các loại, máy tính sản phẩm điện tử và linh kiện, điện thoại các loại và linh kiện, máy ảnh máy quay phim và linh kiện, máy móc thiết bị dung cụ và phụ tùng khác.

Nhóm hàng nông lâm thủy sản tiếp tục duy trì tăng trưởng tốt, trong 7/9 nhóm mặt hàng nông sản tăng trưởng thì có 05 nhóm đạt mức tăng trên hai con số như thủy sản tăng 44,1%; gạo tăng 92,2%; hạt điều tăng 47%... Có 2 nhóm mặt hàng giảm là rau quả (giảm 15,1%) và nhóm mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ (giảm 12,9%).

Nhóm hàng công nghiệp chế biến, chế tạo về tổng thể đã có sự sụt giảm so với cùng kỳ, trong đó phải kể đến các nhóm ngành hàng hóa chất, chất dẻo nhóm hàng da giầy, nhóm hàng điện thoại, máy ảnh, máy quay phim và linh kiện…, đặc biệt là nhóm hàng điện thoại các loại và linh kiện, nhóm hàng máy ảnh, máy quay phim và linh kiện với kim ngạch lớn song lại có mức giảm tới hai con số so với cùng kỳ (lần lượt giảm 11,4% và 25,6%).

Ông Nông Đức Lai khuyến nghị để thúc đẩy xuất khẩu sang Trung Quốc trong thời gian tới, doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng và không ngừng nâng cao chất lượng hàng hóa nông lâm thủy sản, doanh nghiệp cần tìm hiểu nắm rõ và tuân thủ quy định của nước nhập khẩu về tiêu chuẩn chất lượng, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc. Phải kiểm soát xuyên suốt từ nuôi trồng, chế biến, bảo quản... đến xuất khẩu, đảm bảo có thể truy xuất ở bất kỳ công đoạn nào trong trong chuỗi sản xuất.

Đồng thời, đầu tư, ứng dụng công nghệ vào sản xuất, chế biến, bảo quản nhằm nâng cao giá trị gia tăng của các sản phẩm nông lâm thủy sản. Đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại vào sâu trong nội địa và các địa phương ở khu vực phía Bắc, Tây Bắc Trung Quốc. Đây là các địa phương có mức sống cao, nhu cầu tiêu dùng lớn đối với các loại thực phẩm cao cấp, rau quả nhiệt đới, vì vậy cần tăng cường triển khai các hoạt động kết nối giao thương, khai thác tiềm năng thị trường các khu vực này;

Bên cạnh đa dạng hóa sản phẩm, doanh nghiệp cũng cần quan tâm, chú trọng đến mẫu mã, bao bì. Việc này đòi hỏi doanh nghiệp phải nghiên cứu nắm bắt nhu cầu thị hiếu, xu thế của thị trường từ đó phát triển sản phẩm, mẫu mã, bao bì phù hợp với nhu cầu thị trường;

“Doanh nghiệp cần chú ý, chú trọng xây dựng thương hiệu cho sản phẩm xuất khẩu. Xây dựng, đăng ký thương hiệu phải được xem là những việc cần làm ngay khi thâm nhập, thậm chí là chuẩn bị thâm nhập thị trường. Về dài hạn, cần đầu tư hệ thống kho lạnh, logistics để bảo quản sản phẩm nông sản, vừa đảm bảo chất lượng, giảm tỷ lệ hư hỏng, giải quyết được tình trạng hết mùa là hết sản phẩm…”, ông Nông Đức Lai nhấn mạnh.

Thu Trang/Báo Tin tức và Dân tộc