Cựu võ sĩ Nhật Bản nhận số tiền bồi thường kỷ lục sau 47 năm tù oan

Hành trình minh oan dài hơn 4 thập kỷ

Vào tháng 10/2024, ông Iwao Hakamata, nay đã 89 tuổi, chính thức được tuyên vô tội trong một phiên tòa xét xử lại tại Nhật Bản. Vụ án của ông bắt đầu từ năm 1966, khi ông bị cáo buộc cướp của và sát hại một gia đình bốn người, gồm giám đốc điều hành công ty sản xuất miso nơi ông làm việc, vợ của giám đốc và hai người con vị thành niên của họ. Với những bằng chứng đáng ngờ và lời thú tội bị ép buộc, ông Hakamata bị kết án tử hình vào năm 1968, trở thành tử tù bị giam giữ lâu nhất thế giới với 47 năm 7 tháng sau song sắt.

Những ngày tháng đầu trong tù, ông Hakamata liên tục khẳng định mình vô tội. Tuy nhiên, hệ thống tư pháp lúc bấy giờ đã phớt lờ lời kêu cứu của ông, dựa vào lời khai được lấy trong một cuộc thẩm vấn kéo dài và khắc nghiệt cùng các bằng chứng vật chất không rõ ràng. Suốt gần nửa thế kỷ, ông sống trong nỗi tuyệt vọng, đối mặt với án tử hình treo lơ lửng trên đầu. Cuộc sống của một cựu võ sĩ từng tràn đầy năng lượng giờ đây chỉ còn là những chuỗi ngày u tối trong nhà tù.

Những ngày tháng đầu trong tù, ông Hakamata liên tục khẳng định mình vô tội. (Ảnh: DW)

Cuộc chiến pháp lý để minh oan cho ông Hakamata bước sang trang mới vào năm 2014, khi nhóm luật sư bào chữa đưa ra kết quả xét nghiệm DNA mang tính đột phá. Các vết máu trên năm mảnh quần áo – vốn được coi là bằng chứng chính để buộc tội ông – không khớp với DNA của ông Hakamata. Phát hiện này làm dấy lên nghi ngờ nghiêm trọng rằng cơ quan điều tra đã cố ý làm giả bằng chứng để kết án ông, một hành vi vi phạm nghiêm trọng đạo đức và pháp luật.

Trong phiên tòa xét xử lại, thẩm phán Tsuneshi Kunii khẳng định ông Hakamata bị kết án dựa trên “một cuộc thẩm vấn vô nhân đạo” phối hợp giữa nhiều cơ quan điều tra. Tòa án chỉ ra rằng các nhà chức trách đã sử dụng “năm mảnh quần áo” bị làm giả làm trung tâm của vụ án, dẫn đến hàng loạt phán quyết có tội trong quá khứ. Nhờ những nỗ lực không mệt mỏi của gia đình, đặc biệt là chị gái ông, cùng đội ngũ pháp lý, ông Hakamata được tạm tha vào năm 2014 sau 46 năm ngồi tù, trước khi chính thức được minh oan hoàn toàn vào năm 2024.

Số tiền bồi thường kỷ lục trong lịch sử tư pháp Nhật Bản

Sau khi được tuyên vô tội, vào tháng 1/2024, luật sư của ông Hakamata, theo yêu cầu từ chị gái ông, đã đệ đơn đòi bồi thường 12.500 JPY (khoảng 2,125 triệu VND) cho mỗi ngày ông bị giam giữ oan. Tổng số tiền yêu cầu lên tới hơn 217 triệu JPY, tương đương 36,89 tỷ VND. Ngày 24/3, tòa án Nhật Bản đã chấp thuận yêu cầu này, trao cho ông Hakamata khoản bồi thường kỷ lục, số tiền lớn nhất từng được chi trả trong một vụ án hình sự tại quốc gia này.

Hideyo Ogawa, tổng thư ký nhóm bào chữa, nhấn mạnh: “Đây là một vụ án tử hình mà cơ quan điều tra được phép bịa đặt sự thật. Việc trao số tiền tối đa là điều hoàn toàn hợp lý”. Thẩm phán Kunii cũng lưu ý rằng trong khoảng 33 năm giam giữ, ông Hakamata phải sống trong trại tạm giam chờ thi hành án tử, chịu đựng “nỗi đau tinh thần và thể xác cực kỳ nghiêm trọng”. Khoản tiền 36,89 tỷ VND không chỉ là sự công nhận cho những mất mát của ông, mà còn là lời xin lỗi muộn màng từ hệ thống tư pháp Nhật Bản, dù không thể bù đắp hoàn toàn những gì ông đã trải qua.

Ông Iwao Hakamata, nay đã 89 tuổi, chính thức được tuyên vô tội. (Ảnh: AP Images/Human Rights Watch)

Vụ án của ông Iwao Hakamata không chỉ là câu chuyện về sự kiên trì và chiến thắng của công lý, mà còn phơi bày những lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống tư pháp Nhật Bản. Việc cơ quan điều tra sử dụng bằng chứng giả mạo và các phương pháp thẩm vấn khắc nghiệt đã dẫn đến một bản án oan sai kéo dài gần 50 năm. Sự kiện này đã làm dấy lên làn sóng tranh luận về cải cách tư pháp, đặc biệt liên quan đến các vụ án tử hình – nơi sai lầm có thể cướp đi mạng sống của người vô tội.

Các tổ chức nhân quyền và chuyên gia pháp lý kêu gọi chính phủ Nhật Bản rà soát lại quy trình điều tra và xét xử, đồng thời áp dụng rộng rãi công nghệ DNA để đảm bảo tính chính xác của bằng chứng. Vụ án của ông Hakamata cũng đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm giải trình của các cơ quan thực thi pháp luật. Những sai phạm trong quá khứ không chỉ gây tổn thương cho cá nhân ông Hakamata mà còn làm suy giảm niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh để Nhật Bản xem xét lại cách tiếp cận với các vụ án hình sự nghiêm trọng.

Ở tuổi 89, ông Hakamata giờ đây đã suy giảm sức khỏe đáng kể sau gần nửa thế kỷ sống trong tù. Dù không còn ở thời kỳ đỉnh cao như khi còn là một võ sĩ quyền Anh, ông vẫn bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, đặc biệt là người chị gái đã không ngừng đấu tranh cho ông, cùng đội ngũ luật sư và những người ủng hộ ông suốt chặng đường dài. Số tiền bồi thường 36,89 tỷ VND tuy không thể xóa bỏ những năm tháng đau khổ, nhưng ít nhất đã mang lại cho ông sự an ủi và công nhận rằng sự thật cuối cùng cũng được sáng tỏ.

Ngọc Bảo (Theo MSNews)