Cựu Tổng thống Phillippines có được nhậm chức khi đang bị ICC giam giữ?

Chủ tịch Ủy ban Bầu cử (Comelec) George Garcia cho biết, ngay cả khi vẫn bị giam giữ tại La Hay, cựu Tổng thống Rodrigo Duterte vẫn có thể được tuyên bố là Thị trưởng mới đắc cử của thành phố Davao. Nhưng liệu ông Duterte có thể đảm nhiệm chức vụ này hay không, nằm ngoài khả năng quyết định của Ủy ban Bầu cử. Vai trò của Ủy ban Bầu cử chỉ là tuyên bố. Sau khi được tuyên bố, ông Duterte có thể đảm nhiệm chức vụ của mình. Nếu ông không thể tuyên thệ nhậm chức, đó là vai trò của Bộ Nội vụ và Chính quyền địa phương (DILG).

Cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Nguồn ảnh: Philstar

Hãng Philstar trích dẫn chuyên gia pháp lý Rodel Taton, Trưởng khoa Luật sau đại học San Sebastian, trích dẫn Bộ luật Bầu cử, trong đó nêu rõ, nếu một viên chức được bầu không tuyên thệ nhậm chức trong vòng 6 tháng kể từ ngày tuyên bố, vị trí đó sẽ được coi là bỏ trống.

Tuy nhiên có một ngoại lệ: nếu việc không tuyên thệ nhậm chức là do những tình huống nằm ngoài tầm kiểm soát của viên chức được bầu và họ phải chứng minh được điều này, việc tuyên thệ nhậm chức có thể bị đình chỉ. Ủy ban bầu cử (COMELEC) sẽ quyết định xem việc giam giữ ông Duterte có được coi là do nguyên nhân nằm ngoài tầm kiểm soát của người được bầu hay không.

Ông Duterte đang bị giam giữ tại Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ở Hà Lan, với cáo buộc phạm tội ác chống lại loài người liên quan đến cuộc chiến chống ma túy trong nhiệm kỳ của ông với tư cách là Thị trưởng và Tổng thống. Ông đã nộp giấy chứng nhận ứng cử vào tháng 10 năm 2024 và vẫn chưa bị kết án, điều đó có nghĩa là ông vẫn đủ điều kiện để tranh cử Thị trưởng thành phố Davao — một vị trí mà ông đã giữ nhiều lần trước khi trở thành Tổng thống.

Khi được hỏi liệu Tòa án Hình sự Quốc tế có cho phép cựu Tổng thống tuyên thệ nhậm chức hay không, chuyên gia pháp lý Rodel Taton cho biết, điều đó cũng phụ thuộc vào Tòa án. Hiện tại ông Duterte đang ở ngoài phạm vi quyền hạn của Philippines. Tại Tòa án Hình sự quốc tế, ông Duterte chỉ bị buộc tội và chưa bị kết án. Tòa án sẽ quyết định xem họ có cho phép ông tuyên thệ trực tuyến hay không. Ông Duterte cũng sẽ không vi phạm bất kỳ luật nào khi nhậm chức vì Bộ luật bầu cử Omnibus chỉ loại những người bị kết tội.

Với 99,49% kết quả phiếu bầu được kiểm, ông Duterte dẫn đầu với 659.557 phiếu bầu, vượt xa 4 đối thủ của mình. Con trai ông, Sebastian Duterte, cũng đang trên đường giành chiến thắng với tư cách là phó thị trưởng với 648.344 phiếu bầu.

Cuộc bầu cử giữa kỳ tại Philippines diễn ra ngày 12/5 nhằm chọn ra hơn hàng nghìn vị trí trong chính quyền và cơ quan lập pháp từ cấp quốc gia đến địa phương. Cuộc bầu cử năm nay không chỉ định hình cục diện quốc hội và chính quyền địa phương tại Philippines trong 3 năm tới, mà còn tạo tiền đề quan trọng cho cuộc bầu cử Tổng thống năm 2028.

Phạm Hà/VOV-Jakarta