Cuối mùa, Biển Đông có còn đón bão mạnh?

Bão đôi từng xuất hiện nhiều lần ở Biển Đông

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cho biết lúc 7h, bão Toraji trên vùng biển phía bắc của khu vực Bắc Biển Đông, sức gió mạnh nhất 74 km/h, cấp 8, giật cấp 10 và đang theo hướng tây với tốc độ 5 km/h. Hôm nay, bão sẽ đổi sang hướng tây nam, sau đó yếu thành áp thấp nhiệt đới.

Các đài quốc tế cùng chung nhận định bão Toraji sẽ suy yếu trong những giờ tới và tan ngay trên biển. Trong khi đó, Tây Bắc Thái Bình Dương đang có hai cơn bão Usagi và Manyi. Đài Nhật Bản và Hong Kong nhận định bão Manyi sẽ vào Biển Đông khoảng ngày 17-18/11.

Mùa bão vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp.

Sở dĩ bão Toraji không tăng cấp do đi vào vùng biển có nhiều yếu tố bất lợi như nhiệt độ mặt nước biển thấp, độ ẩm thấp, không khí lạnh khô. Các cơn bão nối đuôi nhau vào Biển Đông do đang tồn tại dải hội tụ nhiệt đới hoạt động ở Tây Bắc Thái Bình Dương.

TS Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Khí tượng khoa học, Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, cho biết trong khí tượng học, hiện tượng bão đôi được biết đến là hiệu ứng Fujiwhara (được đặt tên theo nhà khí tượng học Nhật Bản).

Bão đôi xảy ra khi hai cơn bão hoặc hệ thống áp thấp nhiệt đới di chuyển gần nhau và tương tác, xoay quanh một tâm điểm chung. Khi khoảng cách giữa chúng đủ gần, hai hệ thống này có thể bị cuốn vào nhau, hợp nhất hoặc chuyển hướng theo một quỹ đạo mới. Hiệu ứng Fujiwhara thường xảy ra khi khoảng cách giữa hai cơn bão dao động từ 1.000 - 1.500 km.

Nếu hai cơn bão ở khoảng cách gần hơn, chúng có xu hướng hợp nhất và mạnh lên; ngược lại, nếu khoảng cách xa hơn, mỗi cơn bão có thể tiếp tục di chuyển độc lập. Khi hai cơn bão có kích thước không đồng đều, cơn bão lớn hơn sẽ chi phối sự tương tác, khiến cơn bão nhỏ hơn quay quanh mình.

Trong những năm gần đây, Biển Đông cũng từng xuất hiện bão đôi gồm: tháng 10/2020, bão Saudel và bão Molave cùng hoạt động ở Biển Đông, ảnh hưởng mạnh đến khu vực miền Trung Việt Nam; tháng 12/2017, bão Kai-tak và bão Tembin hoạt động trên Biển Đông; tháng 9.2009 có bão Pama và bão Melor hoạt động.

Xa hơn, vào tháng 8/2013, bão Jebi và bão Mangkhut hoạt động gần như cùng thời điểm, ảnh hưởng đến khu vực Biển Đông; tháng 8/2006, 2 cơn bão Saomai và Bopha cũng hoạt động gần nhau và có tác động qua lại về hướng di chuyển. Theo thống kê, hiện tượng này thường xảy ra nhiều hơn những năm thuộc pha lạnh của ENSO.

Nguyên nhân bão xuất hiện dồn dập ngoài biến đổi khí hậu là do chuyển pha nhanh từ El Nino sang pha lạnh La Nina. Quá trình chuyển pha quan trắc được và dự báo được xếp vào chuyển pha nhanh nên đốt nóng và mất cân bằng nhiệt ẩm đại dương đang diễn ra mạnh mẽ, góp phần làm tăng nguồn cung cấp năng lượng cho sự hình thành và phát triển của các cơn bão nhiệt đới.

Biển Đông có còn bão mạnh?

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia nhận định, năm 2024 số lượng bão thấp hơn đến xấp xỉ so với trung bình nhiều năm trên Biển Đông, nhưng lại dồn dập vào cuối mùa. Từ giờ đến hết năm, không loại trừ có khả năng xuất hiện những cơn bão mạnh hay có diễn biến phức tạp về cường độ hay quỹ đạo trên Biển Đông.

Từ nay đến cuối năm, gió mùa Tây Nam và gió mùa Đông Bắc có khả năng gây ra gió mạnh, sóng lớn ảnh hưởng đến các hoạt động trên các vùng biển trong những tháng tới. Hiện tượng mưa lớn, dông, lốc, sét, mưa đá, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các hoạt động sản xuất và sức khỏe cộng đồng ở các khu vực trên phạm vi toàn quốc.

Nhận định về các hình thái thời tiết thời gian tới, Trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Nguyễn Văn Hưởng cho biết, trên khu vực Biển Đông ít có khả năng xuất hiện bão, áp thấp nhiệt đới. Ngoài ra, không khí lạnh tiếp tục gia tăng cường độ, tần suất trong tháng 1-2/2025 gây rét đậm, rét hại trên diện rộng ở khu vực miền Bắc; cần đề phòng khả năng xảy ra hiện tượng thời tiết nguy hiểm sương muối, băng giá, mưa tuyết ở các tỉnh vùng núi khu vực Bắc Bộ.

Hiện nay chưa thể khẳng định chu kỳ xuất hiện những cơn bão chồng bão, hay còn gọi bão đôi, bão ba, bởi các mô hình dự tính tương lai cho bão mới chỉ dừng ở số lượng các cơn bão. Việc hình thành các cơn bão sẽ phụ thuộc vào chu kỳ của các hoàn lưu quy mô lớn, đặc biệt là hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới và thay đổi theo từng năm, cũng như thay đổi ở các khu vực đại dương khác nhau.

Các chuyên gia khí tượng nhận định, thời gian tới, phía bắc có những đợt không khí lạnh tăng cường xuống phía nam sẽ ảnh hưởng đến đường đi và cường độ của bão, nên cần theo dõi và cập nhật trong các bản tin tiếp theo.

Từ đầu năm đến nay, Biển Đông xuất hiện 8 cơn bão. Trong đó Trà Mi, Yinxing, Toraji nối tiếp nhau. Bão Trà Mi vào Thừa Thiên Huế - Đà Nẵng ngày 27/10, gây mưa lớn ở Trung Trung Bộ, làm 8 người chết, 14 người bị thương.

Tô Hội