Cuộc đua của hạ tầng trạm sạc trên toàn cầu

California, Mỹ – “thiên đường” trạm sạc xe điện

Không phải ngẫu nhiên mà bang California được xem là "thủ phủ" xe điện của nước Mỹ. Theo số liệu mới nhất từ Ủy ban Năng lượng California (CEC), tính đến tháng 2/2025, bang này có tới 178.549 cổng sạc công cộng và chia sẻ – con số này vượt cả tổng số vòi bơm xăng (chỉ khoảng 120.000).

Nếu tính thêm khoảng 700.000 cổng sạc tại hộ gia đình, mạng lưới sạc tại California trở nên gần như “phủ sóng” toàn diện. CEC cho biết, 94% người dân tại đây sống trong phạm vi chỉ 10 phút lái xe từ một trạm sạc, khiến việc sở hữu và sử dụng xe điện trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Cơ sở hạ tầng phát triển chính là yếu tố nền tảng thúc đẩy doanh số xe điện. Hiện tại, California có khoảng 1,9 triệu xe điện nhẹ đang lưu hành, trong đó hơn 1,45 triệu là xe chạy hoàn toàn bằng pin (BEV).

Chia sẻ về triển vọng phát triển, bà Liane Randolph – Chủ tịch Ủy ban Tài nguyên Không khí California (CARB) – nhận định:

“Thị trường xe sạch California tiếp tục duy trì sức mua ổn định, dù đang trải qua giai đoạn chững lại – điều thường thấy trong chu kỳ tiếp cận công nghệ mới. Dữ liệu cho thấy cứ 4 người mua xe mới thì có 1 người chọn xe không phát thải – một con số tích cực trong bối cảnh kinh tế bất định.”

CEC cũng cho biết đang tiếp tục đầu tư ngân sách để mở rộng mạng lưới, nhằm đảm bảo trạm sạc luôn đáng tin cậy, hợp lý và dễ tiếp cận cho toàn dân.

Úc: Tận dụng cột điện để giải bài toán sạc xe

Không phát triển ồ ạt như California, nhưng nước Úc lại ghi điểm nhờ giải pháp sáng tạo – sử dụng cột điện công cộng làm trạm sạc xe điện. Giải pháp này đặc biệt hiệu quả với những hộ dân không có chỗ đậu xe riêng, nhất là tại các khu nội đô đông đúc.

Một trong những ví dụ điển hình là câu chuyện của Dani Alexander, sinh sống lại Sydney, Úc, theo đó, khi cột điện ngay trước nhà được chuyển thành trạm sạc, gia đình cô đã nhanh chóng quyết định mua xe điện – điều mà trước đó họ còn do dự vì không thể lắp sạc tại nhà.

Chỉ cần một ứng dụng và dây sạc, Dani Alexander đã có thể nạp đầy pin xe của mình. (Ảnh do Dani Alexander cung cấp)

Hiện tại, Sydney có khoảng 1.500 trạm sạc xe điện, dự kiến sẽ tăng mạnh từ nay đến 2030. Việc tận dụng hạ tầng sẵn có – như 200.000 cột điện khắp nước Úc – đang được đánh giá là giải pháp tiềm năng mở rộng mạng lưới sạc tiện lợi và ít tốn kém.

Các trạm sạc gắn cột điện thường có công suất vừa phải, phù hợp để sạc xe trong lúc đậu tại lề đường, đi làm, mua sắm hay thăm bạn bè. Một số trạm có 2 đầu sạc cho cả hai bên đường, thanh toán qua ứng dụng với giá từ 38–50 cent/kWh, tương đương 12 Đô la Úc cho một lần sạc đầy.

Một trong những đơn vị đi đầu là EVX – startup công nghệ tại Sydney. EVX đã triển khai khoảng 200 trạm sạc tại Sydney và miền Trung NSW, với hỗ trợ tài chính từ Cơ quan Năng lượng Tái tạo Úc (ARENA) trị giá 2,4 triệu đôla, cùng với gói đồng tài trợ 500 trạm từ chính quyền bang New South Wales.

Trạm sạc của EVX được lắp đặt trên một cột điện tại Sydney, Úc. (Nguồn: ABCNews)

Ông Andrew Forster – CEO EVX – cho biết: “Chúng tôi muốn mô phỏng trải nghiệm sạc tại nhà – cả về chi phí lẫn tiện lợi. Với những người không thể lắp sạc tại nhà, thì đây là một lựa chọn đáng giá.”

Không chỉ phục vụ người dùng, trạm sạc ven đường còn góp phần tận dụng điện mặt trời dư thừa ban ngày, giảm tải lưới điện và hỗ trợ giảm giá năng lượng.

Việt Nam: Hạ tầng đi trước, xe điện theo sau

Tại Việt Nam, VinFast là hãng xe tiên phong đầu tư bài bản vào hệ thống trạm sạc, thông qua công ty thành viên V-Green. Hiện nay, hãng đã xây dựng tới 150.000 cổng sạc, phủ sóng cả 63 tỉnh, thành phố.

Hệ thống trạm được bố trí tại các trung tâm thương mại, khu dân cư, trạm dừng cao tốc... với khoảng cách trung bình 50km giữa các trạm trên quốc lộ, và 3,5km tại đô thị – đảm bảo người dùng có thể dễ dàng tìm thấy nơi sạc gần nhất, dù ở bất kỳ đâu.

Chị Lê Thị Minh, người dùng tại TP.HCM - chia sẻ: “Tôi chọn VinFast vì thấy trạm sạc ở khắp nơi. Không phải canh pin từng ngày hay đi vòng vòng tìm chỗ sạc.”

Không chỉ dừng lại ở khu vực đô thị, VinFast đang mở rộng mạng lưới ra khu vực Tây Nguyên, với kế hoạch lắp thêm 3.000 trụ sạc trong năm 2025 tại Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông, Lâm Đồng và Kon Tum.

Chiến lược đầu tư hạ tầng sớm và bài bản góp phần giúp VinFast dẫn đầu doanh số xe điện tại Việt Nam. Trong tháng 4/2025, hãng bàn giao 9.588 ô tô điện các loại, tương đương khoảng 320 xe mỗi ngày. Lũy kế từ đầu năm, VinFast đã bán ra 44.691 xe, tiếp tục giữ vững vị trí thương hiệu ô tô số 1 thị trường, vượt qua nhiều hãng xe và lần đầu tiên đưa một thương hiệu Việt đứng đầu thị trường ô tô trong nước.

Song song với khu vực tư nhân, Hà Nội cũng đang đặt mục tiêu chuyển đổi 100% xe buýt sang điện, năng lượng xanh trước năm 2030. Thành phố đã giao cho Tổng công ty Điện lực Hà Nội xây dựng phương án đảm bảo nguồn điện công suất lớn cho các trạm nạp xe buýt, đồng thời yêu cầu các quận huyện quy hoạch và bố trí quỹ đất cho hạ tầng sạc điện.

Thanh Trà