'Cuộc chiến ' trong hang đá

Bệnh viện trong hang đá

Trên đường Hồ Chí Minh hôm nay, đoạn qua địa phận xã Tân Thành có một tấm biển chỉ dẫn ghi: “Cụm hang xã Hóa Tiến-Hóa Thanh (tên xã cũ), chỉ huy sở Bộ Tư lệnh Đoàn 559 từ năm 1965 đến 1966”. Cách đó non nửa cây số là nhà của bà Đinh Thị Y, một y tá từng làm việc ở Bệnh viện 14, đóng quân trong cụm hang đó.

Năm nay đã 78 tuổi nhưng bà Y vẫn rất minh mẫn. Câu chuyện của bà với chúng tôi đã làm sống dậy quá khứ hào hùng của những năm tháng “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Dòng ký ức của bà như một thước phim quay chậm, cứ hiện về, rõ ràng và đậm nét như mới xảy ra ngày hôm qua.

Theo lời kể của bà Y, những năm đó, bà là y tá thuộc Bệnh viện 14, đóng quân trong hang đá, bây giờ gọi là hang Y tá. Phụ trách bệnh viện ngày đó là bác sĩ Lê Văn Đính, sau này là đại tá, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Phó viện trưởng về chính trị, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

Bên trong những hang đá ở Hóa Tiến-Hóa Thanh vẫn còn lưu nhiều dấu tích của một thời hoa lửa -Ảnh: P.P

Bệnh viện 14 nằm ở vị trí trung tâm ngã ba 2 tuyến đường chiến lược 12A và 15A. Đây là địa điểm thuận lợi để tiếp nhận thương binh, bệnh binh từ các trọng điểm: Khe Ve, La Trọng, Bãi Dinh, Cổng Trời sang đất bạn Lào qua Ba Na Phào, Na Tông, Seng Phan tới Lùm Bùm… (đường 12A) và Khe Rin, đèo Đá Đẽo, Khe Gát, Troóc, phà Xuân Sơn... (đường 15A). Đây cũng là nơi địch đánh thăm dò nhiều trận vô cùng ác liệt, các đơn vị bám trụ liên tục phải đối đầu với những đợt oanh kích suốt ngày đêm của máy bay Mỹ.

Chiến tranh rất ác liệt, ngày nào cũng có hàng trăm thương binh được chuyển về đây. Đội ngũ y, bác sĩ phải làm việc liên tục để cứu thương binh. Như bác sĩ Lê Văn Đính, có ngày ông phải làm việc liên tiếp hơn 10 giờ đồng hồ không nghỉ trong hầm mổ, cố gắng hết sức để giành lại sự sống cho đồng đội.

Đội ngũ y, bác sĩ của bệnh viện không chỉ cấp cứu mà còn là những “anh nuôi” chăm sóc chu đáo cho thương binh mau bình phục. Những ngày vơi bớt tiếng bom, các nữ y tá còn tranh thủ đến từng lán trại cắt tóc, làm đẹp cho thương binh, vừa làm vừa hát vang giúp thương, bệnh binh vơi bớt đau đớn.

“Những y tá như chúng tôi, hằng ngày đi gùi gạo, sơ cứu, cáng thương binh từ các tọa độ lửa trên đường Trường Sơn. Về đến hang đá thì bắt tay ngay cùng các bác sĩ cấp cứu thương, bệnh binh. Tôi nhớ, có những thương binh nặng cần phải cấp cứu ngay nhưng hang đá thì tối om, trên đầu thì máy bay Mỹ quần thảo, không thắp đèn được. Chúng tôi tiêm cho thương binh, nếu thuốc tiêm chảy thì biết họ còn sống, còn thuốc tiêm tắc giữa chừng tức là họ đã hy sinh...”, bà Y hồi tưởng.

Nhiều hang động ở cụm hang Hóa Tiến-Hóa Thanh có thạch nhũ đẹp lung linh -Ảnh: P.P

Ngày ấy, chiến tranh ác liệt, thiếu thốn trăm bề, tất cả mọi thứ đều ưu tiên cho chiến trường. Người dân Tân Thành (Hóa Tiến, Hóa Thanh và Hóa Phúc cũ) không chỉ chia sẻ cơm ăn, nước uống mà những người dân “hay thuốc” còn biết lấy cây dược thảo cứu thương, chữa bệnh cho bộ đội.

Cho đến bây giờ người dân Tân Thành vẫn nhắc nhớ đến gia đình cụ bà Đinh Thị Điền (cụ mất năm 2022, thọ 95 tuổi), chuyên làm thuốc nam cứu thương cho bộ đội. Trong điều kiện thương binh đông, bệnh viện thiếu thuốc, gian bếp “Hoàng Cầm” của nhà cụ Điền vẫn quanh năm đỏ lửa để nấu cơm, cháo, sắc thuốc cho bộ đội.

Chiến tranh, bom đạn ngày đêm không dứt, bộ đội bị thương, bị rắn độc cắn rất nhiều, chính những người “hay thuốc” ở địa phương đã góp phần cùng đội ngũ y, bác sĩ của Bệnh viện 14 vượt qua khó khăn, chiến thắng trong “cuộc chiến” giành lại sự sống cho thương, bệnh binh…

Viết tiếp trang sử hào hùng

Chiến tranh kết thúc, bà Y hoàn thành nhiệm vụ của một y tá ở bệnh viện trong hang đá. Nhưng chồng của bà, ông Đinh Xuân Cộng, một chiến sĩ quân giải phóng thì phải nằm lại ở chiến trường Campuchia năm 1978, khi đang làm nhiệm vụ quốc tế ở đây. Không đi bước nữa, bà Y ở vậy thờ chồng là liệt sĩ và nuôi người con trai ăn học nên người. Trong khi đó, cụ Đinh Thị Điền, trước khi về với thế giới người hiền, cũng đã kịp truyền lại cho con cháu của mình những bài thuốc bí truyền từ cỏ cây của núi rừng Trường Sơn để tiếp tục chữa bệnh, giúp người.

Về Tân Thành trong những ngày tháng Tám lịch sử này, khí thế thi đua lao động sản xuất, chào mừng các ngày lễ lớn của quê hương, đất nước và đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng đang diễn ra sôi nổi.

Bí thư Đảng ủy xã Tân Thành Cao Thanh Hải cho biết, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Tân Thành lần thứ I, nhiệm kỳ 2025- 2030 khẳng định, tiếp tục phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân. Tân Thành nằm ở vị trí giao thông thuận lợi, có Quốc lộ 12A đi Cửa khẩu quốc tế Cha Lo và đường Hồ Chí Minh đi qua. Cùng với đó, xã có cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, nhiều di tích, đặc biệt là cụm hang đá Hóa Thanh-Hóa Tiến (đã được công nhận di tích lịch sử quốc gia), là tiềm năng to lớn để Tân Thành phát triển du lịch, dịch vụ.

“Là một xã miền núi, chặng đường tiếp theo của Tân Thành chắc chắn còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, Đảng bộ và Nhân dân Tân Thành sẽ kế thừa truyền thống cách mạng hào hùng, đồng sức, đồng lòng, xây dựng quê hương trở thành thành trung tâm đầu mối vùng Tây Bắc tỉnh Quảng Trị”, ông Hải bày tỏ.

Phan Phương