'Cuộc cách mạng' trong quản lý, đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp

Trao nhiều quyền hơn cho doanh nghiệp

Thông tin tại hội thảo dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN (Sửa đổi Luật Quản lý và sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN (Luật số 69) do Bộ Tài chính phối hợp với Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội phối hợp tổ chức, lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết đã chủ trì tổ chức tổng kết đánh giá, xây dựng hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, cho phép đưa dự án Luật vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2024.

Trên cơ sở đó, tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua và ban hành Nghị quyết số 129/2024/QH15 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 và điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024; trong đó, thống nhất bổ sung dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024. Theo đó tiến độ dự kiến của dự thảo Luật sẽ được Quốc hội cho ý kiến lần thứ nhất tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024), thông qua tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025), dự kiến Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026.

Thông tin về các nội dung cơ bản của dự thảo Luật, đại diện Cục Tài chính DN (Bộ Tài chính) cho biết các quy định tại dự thảo Luật muốn tách bạch, phân định rõ chức năng chủ sở hữu vốn với chức năng quản lý nhà nước, phân công rõ, phân cấp mạnh về công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, báo cáo, giải trình việc đầu tư vốn nhà nước tại DN theo hướng: Nhà nước, Chính phủ quản lý đối với cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn, cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn quản lý theo phần vốn tại DN có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp, DN có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp chịu trách nhiệm quản lý theo phần vốn tại DN có vốn nhà nước đầu tư khác. Xác định rõ nội dung quản lý vốn nhà nước đầu tư tại DN; thực hiện phân công rõ, phân cấp mạnh và cụ thể các nội dung đầu tư vốn quan trọng, có số vốn đầu tư lớn, gắn với lựa chọn người quản lý vốn nhà nước đầu tư; trên cơ sở đó quy định cụ thể trình tự, thủ tục, thẩm quyền về công tác nhân sự, chiến lược kinh doanh, kế hoạch sản xuất kinh doanh hàng năm và phân phối lợi nhuận của DN...

Phần đa các đại biểu đều đánh giá cao các nguyên tắc, nội dung tại dự thảo Luật đã thể hiện tính "đổi mới", "cởi trói", trao nhiều quyền hơn cho các DN.

Hoàn thiện thể chế, phát huy vai trò doanh nghiệp nhà nước

Là một trong những DN nhà nước chịu tác động trực tiếp của chính sách, ông Nguyễn Văn Mậu, thành viên Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) cho biết, dự thảo Luật với các quan điểm, nguyên tắc khá đổi mới khi xác định Nhà nước không quản lý pháp nhân DN mà chỉ quản lý theo dòng vốn, vốn nhà nước đầu tư vào DN là tài sản pháp nhân của DN, không hạn chế quyền kinh doanh của DN, tách bạch cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan giám sát chủ sở hữu, đánh giá DN được thực hiện theo mục tiêu, nhiệm vụ, kết quả tổng hợp…

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Văn Mậu cũng có nhiều góp ý cụ thể đối với các nội dung tại dự thảo Luật như về: Xác định lại đối tượng thuộc điều chỉnh của Luật, làm rõ khái niệm về vốn nhà nước tại DN còn nhiều cách hiểu, phương án trích lập quỹ Đầu tư phát triển để tại DN từ lợi nhuận sau thuế; quản lý DN F1, F2; thẩm quyền đầu tư vốn…

Từ góc độ chuyên gia, TS Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đánh giá, dự thảo Luật thực sự là "cuộc cách mạng" trong quản lý, đầu tư vốn nhà nước tại DN. Tuy nhiên để sửa Luật sẽ là một quá trình rất phức tạp, gian nan. Cách tiếp cận, tinh thần sửa Luật có rất nhiều điểm tích cực. Điểm mới đầu tiên của dự thảo Luật là làm rõ vai trò của Nhà nước đầu tư vào DN, là một nhà đầu tư chuyên nghiệp trong thị trường cạnh tranh, hội nhập, nhà nước không còn quản lý, can thiệp trực tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh của DN. Hay nói theo cách khác là quản lý DN theo dòng vốn đầu tư, không quản lý theo pháp nhân.

Thứ hai, tăng tính minh bạch, quyền hạn, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại DN. Thứ ba, dự thảo Luật thể hiện sự linh hoạt, thích ứng với thị trường, trong quá trình sắp xếp, chuyển đổi lại vốn nhà nước. Điểm mới nữa trong cách tiếp cận là cố gắng xử lý các "ách tắc" hiện nay của DN như vấn đề quản trị, quản lý doanh nghiệp F1, F2, đầu tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo…

Hà An