Cú sẩy chân của tượng đài Intel

Ba năm trước, giá trị của Intel cao gấp đôi hiện tại. Khi đó, CEO Pat Gelsinger tìm cách thâu tóm đối thủ khác trong ngành sản xuất chip để củng cố vị thế. Giờ đây mọi thứ đảo ngược khi biểu tượng công nghệ nước Mỹ trở thành mục tiêu sáp nhập.

Theo nhận định của WSJ, những sai lầm về mặt chiến lược cộng hưởng sự bùng nổ chóng vánh của trí tuệ nhân tạo, khiến tập đoàn bán dẫn danh tiếng lâu đời chao đảo dữ dội.

Kẻ đi săn trở thành con mồi

Cuối tuần qua, WSJ đưa tin Qualcomm tìm cách mua lại Intel, tập đoàn công nghệ có lịch sử 56 năm, từng đặt nền tảng cho hàng loạt tiến bộ công nghệ được thế giới sử dụng rộng rãi hiện nay.

Các vấn đề của Intel bắt đầu với những thất bại trong sản xuất trước khi Gelsinger nắm quyền lãnh đạo.

Mọi thứ trở nên tồi tệ hơn khi vị CEO này theo đuổi chiến lược chuyển đổi tốn kém nhưng không lường trước được sự bùng nổ của AI, yếu tố làm thay đổi nhu cầu căn bản sang một loại chip do đối thủ Nvidia sản xuất.

Intel bị "đánh úp" vì chưa sẵn sàng cho thời đại AI. Ảnh: EPA.

"Trong 2-3 năm qua, sự chuyển đổi sang AI thực sự là đòn giáng mạnh vào họ. Intel không có năng lực phù hợp", Angelo Zino, một nhà phân tích kỳ cựu trong ngành bán dẫn tại CFRA Research, bình luận.

Ngay cả khi Intel dễ bị khuất phục trên bàn đàm phán, một thỏa thuận với Qualcomm vẫn chưa chắc có thể hoàn thiện do pháp lý và nhiều vấn đề khác. Tuy nhiên, ý tưởng về việc gã khổng lồ trong ngành sản xuất chip smartphone mua lại Intel gần như là điều viển vông của vài năm trước.

Chậm chạp và sai lầm

Intel thống trị ngành công nghiệp bán dẫn trong nhiều thập kỷ, là công ty sản xuất chip có giá trị nhất thế giới. Sản phẩm của họ có mặt ở khắp mọi nơi trên thế giới, nắm giữ thị phần áp đảo trên thị trường máy tính cá nhân lẫn máy chủ.

Trong ngành công nghiệp mà tính chuyên môn hóa ngày càng trở thành chuẩn mực, đây là công ty hiếm hoi tự đảm nhận cả thiết kế và sản xuất chip, đồng thời dẫn đầu thế giới về cả 2 lĩnh vực này.

Đầu năm 2021, thời điểm Gelsinger trở thành CEO, Intel mất đi một phần vị thế. Họ tụt hậu so với các đối thủ ở châu Á trong cuộc đua sản xuất chip nhanh nhất với bóng bán dẫn nhỏ nhất.

Gelsinger, người từng làm việc tại Intel trong nhiều thập kỷ và là giám đốc công nghệ đầu tiên của hãng, vạch kế hoạch mang lại sức mạnh Intel từng có dưới thời những lãnh đạo tiền nhiệm như Andy Grove và Paul Otellini.

Để đạt được điều đó, Intel phải bắt kịp các đối thủ châu Á như TSMC và Samsung Electronics. Ông lên kế hoạch tăng cường khả năng sản xuất của Intel và cung cấp năng lực đó cho các công ty chip chỉ thiết kế như Qualcomm, phá vỡ lĩnh vực gia công chip mà TSMC và Samsung thống trị.

Sai lầm chiến lược và sự bùng nổ AI khiến Intel lao đao. Ảnh: WSJ.

Đây là một canh bạc tốn kém và đầy tham vọng, nhưng dường như hội tụ đủ các yếu tố để thành công.

Gelsinger nhanh chóng tìm cách sử dụng nguồn tài chính của Intel để xây dựng nhà máy sản xuất chip theo hợp đồng, tham gia vào các cuộc đàm phán để mua GlobalFoundries với giá khoảng 30 tỷ USD vào mùa hè sau khi ông tiếp quản.

Thỏa thuận đó thất bại, nhưng trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 8/2021, CEO cho biết Intel vẫn tiếp tục chiến lược mua lại. "Sẽ có sự hợp nhất trong ngành", ông nói với WSJ. "Xu hướng đó sẽ tiếp tục và tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ là một bên hợp nhất".

Cuối cùng, ông quyết định mua lại Tower Semiconductor, một nhà sản xuất chip theo hợp đồng khác, với giá hơn 5 tỷ USD. Tuy nhiên thương vụ bị hủy bỏ vào năm ngoái, sau khi các cơ quan quản lý Trung Quốc không chấp thuận.

Hoạt động sản xuất theo hợp đồng của Intel có khởi đầu chậm chạp, hướng tới mục tiêu của Gelsinger là đưa Intel trở thành công ty lớn thứ 2 thế giới trong lĩnh vực này vào năm 2030.

Họ bắt tay với nhiều tập đoàn lớn và những khách hàng tiềm năng nhưng cuối cùng phải cắt giảm hoặc ngừng sản xuất khi gặp những sai sót kĩ thuật.

Sự trỗi dậy của Nvidia

Khi Intel còn loay hoay tìm hướng đi trên thị trường chip truyền thống thì AI tạo sinh bắt đầu cất cánh. Sự bùng nổ đó chuyển nhu cầu từ CPU Intel sang GPU của Nvidia, bởi GPU có năng lực tính toán song song cao hơn cho AI.

Trong khi các công ty công nghệ đua nhau săn lùng chip AI khan hiếm của Nvidia, nhiều bộ xử lý của Intel nằm trên kệ.

Gelsinger buộc phải cắt giảm chi phí để bảo toàn nỗ lực xoay chuyển tình thế của mình. Từ năm 2022, Intel sa thải hàng nghìn nhân viên. Năm 2023, họ lại cắt giảm cổ tức.

Nhưng từng đó vẫn chưa đủ. Tháng trước, Gelsinger cho biết sẽ sa thải 15.000 người, cắt giảm chi phí 10 tỷ USD vào năm tới và dừng chia cổ tức.

Vài năm trước, ý tưởng về việc Qualcomm thâu tóm Intel có thể chỉ là suy nghĩ viển vông. Ảnh: WSJ.

"Sự gia tăng AI mạnh mẽ hơn nhiều so với những gì tôi mong đợi", Gelsinger cho biết vào thời điểm đó, đồng thời gọi việc cắt giảm này là "điều khó khăn nhất mà tôi từng làm trong sự nghiệp của mình".

Tuần trước, Intel công bố một loạt chính sách mới, bao gồm kiểm soát chi tiêu chặt chẽ hơn, tách biệt hoạt động thiết kế và sản xuất, mặc dù Gelsinger không bán hoặc tách riêng mảng sản xuất như một số nhà đầu tư thúc giục.

"Chúng ta cần phải chiến đấu cho từng inch và thực hiện tốt hơn bao giờ hết. Bởi vì đó là cách duy nhất để làm dịu những lời chỉ trích và mang lại những kết quả mà chúng ta biết mình có khả năng đạt được", Gelsinger nói với nhân viên.

Tính đến thời điểm sàn chứng khoán đóng cửa vào cuối tuần rồi, cổ phiếu Intel giảm gần 70% so với mức đầu năm 2020. Trong cùng thời gian này, cổ phiếu của Nvidia tăng hơn 18 lần.

'Có thể đã quá muộn'

Stacy Rasgon, một nhà phân tích tại Bernstein Research, cho biết tương lai của Intel phụ thuộc vào sự thành công hay thất bại của công nghệ sản xuất chip thế hệ tiếp theo, dự kiến thực hiện từ năm tới.

Intel hy vọng sẽ vượt qua các đối thủ, ít nhất là về mặt công nghệ. Việc quay trở lại vị trí dẫn đầu về công nghệ có thể giúp cải thiện biên lợi nhuận và tạo dựng lòng tin nơi khách hàng.

Hoạt động kinh doanh cốt lõi của Intel khó phục hồi lại vị thế trước đây. Ảnh: Gizmodo.

Tuy nhiên, Intel vẫn đang gặp phải một vấn đề cơ bản không thể giải quyết. Hoạt động kinh doanh chip cốt lõi của công ty không thể phục hồi nhanh chóng trong bối cảnh nhu cầu vẫn đổ dồn vào chip AI.

"Chúng ta có thể tranh luận liệu chiến lược này đúng hay sai, nhưng vấn đề là hoạt động kinh doanh cốt lõi không hỗ trợ hướng đi đó", Rasgon cho biết. Tuy nhiên, tại thời điểm này, "có thể đã quá muộn để họ dừng lại".

Đối với Qualcomm, việc mua Intel có thể giúp công ty tiến vào các phân khúc mới của ngành công nghiệp chip.

Qualcomm chuyên về chip điện thoại di động, đồng thời chen chân vào lĩnh vực chip ôtô và Internet vạn vật trong những năm gần đây. Intel sẽ bổ sung thêm một loạt chip lớn cho máy tính cá nhân và máy chủ.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ Qualcomm có giữ lại hoạt động sản xuất của Intel trong trường hợp đạt được thương vụ hay không. Hoạt động kinh doanh của Intel rất khác so với Qualcomm - công ty thuê ngoài toàn bộ việc sản xuất chip.

Việc sản xuất chip cực kỳ phức tạp và tốn kém. Năm ngoái, Intel chi tiêu đến 25,8 tỷ USD, tương đương khoảng 48% doanh thu của công ty. Trong khi đó, tổng chi tiêu vốn của Qualcomm trong năm tài chính gần nhất là 1,5 tỷ USD, chỉ hơn 4% doanh số.

Nguyễn Hiếu

Theo WSJ