'Cột mốc niềm tin' nơi thượng nguồn sông Mã - Bài 1: Mường Lát bừng sáng từ những công trình

Hạ tuần tháng năm, khi những vạt nắng đầu hè đổ xuống như mật ong trên dãy Pha Đén sừng sững, chúng tôi vượt gần 300 cây số từ thành phố Thanh Hóa ngược dòng sông Mã lên vùng biên Mường Lát. Ở nơi non cao nước thẳm ấy, dấu chân cán bộ, đảng viên Đoàn KT-QP 5 in sâu trên các nẻo đường biên cương để dựng xây cơ sở hạ tầng cho đồng bào vùng biên.

Tổ chức thi công đường giao thông đến bản Đoàn Kết, thị trấn Mường Lát (Mường Lát, Thanh Hóa).

Dựng bản, làm nhà văn hóa mới giúp dân

Sau hơn nửa ngày đường vượt những khúc cua tay áo, cổng trời Mường Lát cũng hiện ra trong bảng lảng áng mây chiều. Đứng nơi đây, nhìn hướng về trung tâm thị trấn Mường Lát, còn trùng trùng điệp điệp núi non. Tôi lại nhớ đến những vần thơ của tác giả Ngô Hoài Chung trong bài “Lên Mường Lát”: “Bản nhỏ ngủ say/ Giữa lưng chừng dốc/ Thoảng dưới thung xa/ Mõ trâu vọng về”.

Thượng tá Nguyễn Duy Trung, Phó chính ủy Đoàn KT-QP 5 đón chúng tôi thân tình ngay cổng đơn vị khi trời đã chạng vạng tối. Anh bảo rằng: “Giờ đã muộn, từ Đoàn vào đến xã Mường Chanh-xã xa nhất nằm trong Khu KT-QP Mường Lát gần 40km. Các đồng chí cứ nghỉ ngơi, cơm nước, sáng mai chúng ta lên đường sớm”.

Hôm sau, đơn vị đổi “chiến mã” với chiếc xe bán tải hai cầu, Trung tá Phùng Văn Đàm, Phó trưởng phòng Tham mưu-Kế hoạch của Đoàn dẫn đường hướng về xã Mường Chanh. Vừa đi, anh Đàm vừa báo tin vui rằng: “Mường Chanh là xã đầu tiên của huyện Mường Lát mới về đích nông thôn mới đầu năm 2025. Để giúp địa phương hoàn chỉnh các tiêu chí, đơn vị đã đầu tư xây dựng nhà văn hóa mới ở bản Na Chừa; hơn 40 cán bộ, nhân viên của Đoàn hỗ trợ địa phương quét toàn bộ vôi ve trên địa bàn xã; làm đường cờ Tổ quốc và nhà phân loại rác cho nhân dân”.

Cán bộ, chiến sĩ Đoàn Kinh tế-Quốc phòng 5 đang thi công đường từ bản Con Dao đến bản Pọng, xã Quang Chiểu (Mường Lát, Thanh Hóa).

Nhắc đến bản Na Chừa, xã Mường Chanh, trong chúng tôi và có lẽ nhiều người vẫn chưa quên trận lũ quét lịch sử năm 2018. Dòng suối Xim thường ngày chảy bình lặng uốn lượn quanh các bản làng. Thế mà khi mưa xuống, lũ về, nó gầm rú và cuốn phăng đi cả một bản Na Chừa xinh đẹp của đồng bào Thái nơi đây. Những mái nhà bị cuốn trôi, những nếp sàn thân thuộc vỡ vụn trong dòng nước hung hãn. Đất đá bồi lấp ngổn ngang, ruộng nương tan hoang, tiếng khóc người thân xen lẫn tiếng thở dài nặng trĩu trong sương núi. Một lần nữa, cái nghèo, cái đói lại đè nặng lên bản làng nhỏ bé ấy.

Trong tình thế nguy cấp ấy, Đảng ủy, chỉ huy Đoàn KT-QP 5 đã họp khẩn cấp, thống nhất cử cán bộ, nhân viên mang lương thực, thuốc men, cắt rừng trực tiếp vào hỗ trợ, giúp đỡ nhân dân. Ông Vi Văn Loàn ở bản Na Chừa nhớ lại: “Khi lũ dữ vừa qua, bà con vẫn còn thẫn thờ trong đói, lạnh. Thế rồi, trong màn sương trắng mờ buổi sớm, bóng dáng bộ đội của Đoàn KT-QP 5 xuất hiện, đem theo gạo, mì ăn liền, lương khô và dụng cụ y tế để sơ cấp cứu cho bà con”.

Những ngày sau lũ, chẳng cần đợi ai gọi tên, cán bộ, đảng viên Đoàn KT-QP 5 âm thầm hòa mình vào nhịp sống còn đổ vỡ. Sau khi địa phương thống nhất chọn mảnh đồi phía bên kia suối Xim làm nơi định cư mới cho bản Na Chừa, Đoàn KT-QP 5 được cấp trên giao nhiệm vụ khẩn trương san gạt nền đất, chuẩn bị hạ tầng cho việc lập bản mới.

Phát huy tinh thần gương mẫu, trách nhiệm của từng cán bộ, đảng viên trong đơn vị, khi công tác san lấp mặt bằng khu tái định cư Na Chừa được tiến hành xong, từng tốp bộ đội của Đoàn KT-QP 5 thay nhau vào giúp dân dựng lại nhà cửa. Trong ký ức của mình, ông Lương Văn Sanh, một người dân nhớ lại: “Bộ đội của Đoàn đã không quản ngày, đêm. Có những đêm mưa rét mà các chú vẫn đội đèn pin, đóng lại từng cột gỗ, buộc từng tấm bạt che mưa cho các hộ dân trong bản”.

Giờ đây, đứng giữa bản Na Chừa đã đổi mới, những mái nhà tôn xanh lấp lánh dưới nắng, con đường xi măng vắt qua khe suối, tiếng cười của trẻ nhỏ vang trong mỗi nếp nhà sàn đồng bào Thái... Ít ai còn nhận ra nơi này từng “tan hoang” trong lũ. Thành quả ngày hôm nay, người dân Mường Chanh ơn Đảng, Chính phủ, chính quyền địa phương và cán bộ, đảng viên Đoàn KT-QP 5 nhiều lắm!

Điểm tô cho sự khởi sắc của bản Na Chừa là ngôi nhà văn hóa của bản vừa được Đoàn KT-QP 5 khánh thành và bàn giao cho địa phương sử dụng. Nhà văn hóa được đặt ngay đầu dốc vào bản, thiết kế rộng rãi, trang bị đủ khánh tiết, bàn ghế. Đồng chí Lò Văn Vâng, Trưởng bản Na Chừa phấn khởi khoe: “Từ khi có nhà văn hóa, bà con có chỗ để họp bản, làm lễ hội. Nhiều gia đình cưới vợ cho con cũng đã chọn nhà văn hóa để tổ chức rồi”.

Chỉ tính từ năm 2020 đến nay, Đoàn KT-QP 5 làm chủ đầu tư, xây dựng 8 nhà văn hóa ở các bản trên địa bàn huyện Mường Lát. Trên đường đi về các bản, đồng chí Bùi Trí Nhân, Chủ tịch UBND xã Mường Chanh nói rằng: “Na Chừa hồi sinh từ năm 2018, có công lớn của bộ đội Đoàn KT-QP 5. Giờ đây, Na Chừa đổi mới, khang trang hơn, sạch đẹp hơn, đầy đủ các thiết chế văn hóa cũng nhờ bộ đội Đoàn KT-QP 5”.

Không chỉ ở bản Na Chừa, bao năm qua, người dân đồng bào Khơ Mú ở bản Đoàn Kết, đồng bào Thái ở bản Piềng Mòn, thị trấn Mường Lát vẫn còn in đậm trong trí nhớ, trái tim mình về tình cảm đặc biệt mà bộ đội Đoàn KT-QP 5 đã hỗ trợ, giúp đỡ tái định cư lại bản, làm đường, cầu, điện sáng cho nhân dân. Già làng Lương Xuân Ban ở bản Đoàn Kết năm nay đã hơn 80 tuổi, tuy sức đã yếu nhưng ông vẫn kể rõ với chúng tôi từng công trình mà Đoàn KT-QP 5 đã giúp nhân dân: “Từ ngày mới thành lập, Đoàn đã làm cầu treo để dân chúng tôi không phải đi bè, mảng qua sông Mã. Thiếu điện, thiếu nước sạch, Đoàn đều hỗ trợ làm, nghĩa tình ấy đồng bào Khơ Mú không bao giờ quên được”.

Một góc bản Na Chừa, xã Mường Chanh (Mường Lát, Thanh Hóa) hôm nay.

“Đường bộ đội” dẫn lối dân đi

Con đường nối từ bản Con Dao đến bản Pọng, xã Quang Chiểu trước đây là một thử thách đúng nghĩa. Cứ mưa xuống là trơn trượt, người đi xe máy phải dắt bộ mấy cây số. Cái khó của giao thông như đòn gánh oằn vai người dân, giao thương hàng hóa bị ngưng trệ nên “bóng ma” đói nghèo cứ mãi bủa vây đồng bào.

Thấu hiểu khó khăn của bà con, Đoàn KT-QP 5 làm chủ đầu tư, xây dựng đường giao thông nối bản Con Dao đến bản Pọng dài 4,13km, chiều rộng mặt đường 4m, được khởi công từ năm 2023. Sau gần hai năm triển khai, đến nay, con đường liên bản cơ bản hoàn thiện. Mặt đường rộng, phẳng, thuận lợi cho các phương tiện giao thông di chuyển giữa hai bản. “Không có bộ đội Đoàn KT-QP 5 thì bản mình chẳng biết bao giờ mới có đường rút ngắn khoảng cách đi lại giữa hai bản như vậy”-đồng chí Lò Văn Hằng, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Pọng chia sẻ với chúng tôi trong niềm phấn khởi.

Công trình được triển khai từ năm 2023 trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, địa hình hiểm trở. Trung tá Phùng Văn Đàm chia sẻ rằng, đơn vị thi công tuyến đường rất vất vả, có những hôm trời mưa tầm tã, xe chở vật liệu không vào được, sợ chậm tiến độ là có lỗi với bà con nên lãnh đạo, chỉ huy của Đoàn thường xuyên đến kiểm tra, đôn đốc cán bộ, nhân viên, người lao động trực tiếp làm đường, khắc phục mọi khó khăn để công trình về đích đúng tiến độ.

Không chỉ có bản Con Dao, bản Pọng, nhiều bản khó khăn như Pha Đén, Hua Pù, Suối Lóng cũng đang dần “thay da đổi thịt” nhờ hệ thống đường dân sinh do Đoàn KT-QP 5 phối hợp với chính quyền và nhân dân địa phương xây dựng. Đường mở tới đâu, kinh tế chuyển động tới đó. Những chiếc xe máy giờ đã vào tận ngõ, mang theo hàng hóa, giống cây, nhu yếu phẩm. Không chỉ vậy, Đoàn KT-QP 5 còn hỗ trợ các xã làm hệ thống nước sạch, đập chứa nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp... Từ những công trình ấy, nụ cười cũng vì thế mà rạng rỡ hơn trên gương mặt người Mông, người Thái, Khơ Mú nơi biên cương này.

Đại tá Mai Văn Tài, Chính ủy Đoàn KT-QP 5 chia sẻ: “Trong Nghị quyết nhiệm kỳ 2020-2025 và Nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ hằng năm, Đảng ủy Đoàn xác định rõ, giúp dân phát triển kinh tế, ổn định đời sống là giữ vững thế trận lòng dân nơi phên giậu Tổ quốc. Do vậy, mỗi công trình hoàn thành, bảo đảm chất lượng, chúng tôi xem như một “cột mốc của niềm tin” đối với nhân dân nơi thượng nguồn sông Mã này”.

Phải khẳng định, những công trình thắm nghĩa tình quân dân ấy không chỉ mang ý nghĩa vật chất, đó còn là biểu tượng cho sự đổi thay bền vững, cho niềm tin được gieo giữa núi rừng. Đằng sau những công trình là bao tháng ngày âm thầm đổ mồ hôi và cả tuổi thanh xuân của biết bao cán bộ, đảng viên ở Đoàn KT-QP 5. Họ đã tạm gác lại những niềm vui sum họp bên gia đình để sống cùng dân giữa núi rừng hoang vu, biên cương xa thẳm. Và khi hạ tầng thiết yếu cho bà con được thiết lập cơ bản, những cán bộ, đảng viên, trí thức trẻ tình nguyện lại bắt tay vào công cuộc xóa mù chữ, xóa đói, giảm nghèo cho miền biên cương này.

(còn nữa)

Bài và ảnh: KHÁNH TRÌNH - MINH HIẾU