'Công viên Di sản các nhà khoa học là của nhân dân'

Mới đây, GS.TS, Anh hùng Lao động Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội chia sẻ mong muốn tặng lại Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Meddom Park) cho Nhà nước. Công viên này có quy mô rộng hàng chục hecta, lưu trữ cả triệu tài liệu cùng nhiều công trình giá trị, ước tính khoảng 500 tỉ đồng.

GS.TS, Anh hùng Lao động Nguyễn Anh Trí. Ảnh: NVCC.

Chia sẻ về lý do cho quyết định này, GS Nguyễn Anh Trí cho hay, đây không phải là một ý tưởng bột phát mà đã được ông ấp ủ ngay từ những ngày đầu thành lập Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Meddom). Tại công viên, trong hàng triệu hiện vật, di sản vật thể và phi vật thể của các nhà khoa học đã được thu thập, có rất nhiều tài liệu vô giá.

“Tôi luôn tâm niệm các tài liệu, hiện vật này của chính các nhà khoa học và rộng ra là của nhân dân. Chúng tôi có thu thập, làm được bao nhiêu cũng chỉ thu thập, còn tài sản vô giá này của nhân dân”, GS Nguyễn Anh Trí chia sẻ.

Theo GS Nguyễn Anh Trí, các tài liệu và di sản này có giá trị to lớn trong việc ghi nhận, tôn vinh những đóng góp của các nhà khoa học, qua đó góp phần xây dựng một đất nước văn minh, có chiều sâu văn hóa. Hơn tất cả, chúng còn mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc đối với thế hệ trẻ. Chính những điều này đã củng cố thêm quyết tâm của ông về việc sẽ hiến tặng công viên cho đất nước, cho nhân dân khi hoàn thành, thay vì giữ làm của riêng.

Toàn cảnh Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Cao Phong, Hòa Bình). Ảnh: NVCC.

GS Nguyễn Anh Trí cũng chia sẻ thêm, công viên được xây dựng từ nguồn kinh phí do Medlatec trích ra, phát triển từ con số không, không vay nợ hay huy động vốn bên ngoài và hiện vẫn đang tiếp tục được đầu tư, mở rộng. Do đó, nếu hiến tặng cho Nhà nước vào thời điểm này, Nhà nước sẽ không phải tốn thêm nhiều thời gian, công sức đầu tư ban đầu. Nhà nước có thể đưa vào sử dụng ngay, thậm chí tận dụng đội ngũ cán bộ hiện có của Meddom để phát triển công viên thành một địa chỉ tham quan độc đáo, hiện đại, có một không hai tại Việt Nam cũng như trên thế giới.

“Đây là thời điểm đẹp nhất để hiến tặng bởi tôi có thể thuyết phục ban lãnh đạo Medlatec - gồm vợ, con và những người đồng nghiệp, học trò đi đến đồng thuận. Chúng tôi mong sẽ tiếp tục tham gia đóng góp sức lực, trí tuệ, kinh nghiệm để công viên ngày càng phát triển mạnh mẽ”, ông cho hay.

GS Nguyễn Anh Trí cho biết, ý tưởng xây dựng Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam nảy sinh một cách rất tình cờ. Năm 1993, khi chuẩn bị bảo vệ luận án Phó tiến sĩ, ông đã mang bản thảo đến nhờ các thầy giáo của mình góp ý. Mỗi người thầy đều để lại trong ông những dấu ấn riêng biệt qua nét chữ, văn phong và những lời nhận xét sâu sắc. GS đọc đi đọc lại, nhận thấy những lời góp ý đó vô cùng quý giá, không chỉ cho việc hoàn thành luận văn, luận án mà còn cho cả con đường sự nghiệp của ông sau này.

Tòa nhà Quyển sách - nơi có bảo tàng di sản các nhà khoa học Việt Nam tại Công viên di sản. Ảnh: NVCC.

Từ đó, GS Nguyễn Anh Trí mong muốn giữ gìn những tài liệu này lâu nhất có thể. Sau khi tìm hiểu, ông nhận thấy các phương pháp thông thường như photocopy rồi ép plastic không đảm bảo độ bền lâu dài, từ đó thôi thúc ông tìm kiếm một giải pháp lưu giữ tối ưu hơn.

GS nhận ra rằng, không chỉ riêng bản thân mình, mà nhiều nhà khoa học, nghiên cứu sinh khác cũng sẽ có những kỷ vật và tài liệu quý báu tương tự. “Đây cũng là tiền đề dẫn đến việc làm Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam sau này. Lúc đó, dù mới chỉ là một bác sĩ trẻ, tôi đã thề với chính mình, nếu có tiền, tôi sẽ làm công việc này, để lưu trữ các tài liệu đó cho đất nước, cho Tổ quốc”, GS Nguyễn Anh Trí cho hay.

Năm 1999, GS Nguyễn Anh Trí chia sẻ với vợ con về tâm nguyện xây dựng một công viên vinh danh các nhà khoa học, với dự định sẽ hiến tặng lại cho đất nước khi hoàn thành. Ông đã nhận được sự ủng hộ nhiệt thành từ gia đình, điều vô cùng quan trọng đối với một dự án mà ông tự bỏ vốn đầu tư. Không chỉ gia đình, các đồng nghiệp trong nhóm sáng lập Medlatec, bao gồm nhiều thế hệ học trò và cộng sự, cũng hết lòng ủng hộ và cam kết đồng hành cùng ông.

Trong một chuyến công tác tại Hòa Bình, GS đã nhờ người mua giúp cho Medlatec một mảnh đất nhỏ tại vùng rừng núi xóm Tiềng, xã Bắc Phong, huyện Cao Phong. Sau đó, ông trình bày và xin phép thực hiện dự án Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam, và may mắn được lãnh đạo tỉnh chấp thuận. Nguyện vọng ban đầu của ông đã bắt đầu thành hình.

GS Nguyễn Anh Trí cho hay, đến nay, công viên đã mở rộng quy mô lên khoảng 34 hecta, với địa hình đa dạng gồm suối, đồi và vùng bình địa. Giao thông đến công viên cũng thuận tiện hơn trước nhờ sự phát triển của địa phương. GS Nguyễn Anh Trí đã mời được những nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực bảo tồn và bảo tàng về làm cố vấn chuyên môn.

Trong đó, đặc biệt có PGS.TS Nguyễn Văn Huy, con trai cố GS Nguyễn Văn Huyên, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) đảm nhận vai trò Giám đốc chuyên môn, trực tiếp hỗ trợ đào tạo cán bộ và định hướng phát triển cho dự án.

GS Nguyễn Anh Trí đang giới thiệu di sản của các nhà khoa học cho khách tham quan. Ảnh: NVCC.

Hiện nay, Công viên di sản có Meddom gồm Trung tâm di sản các nhà khoa học Việt Nam ở Hà Nội là nơi giao dịch, làm việc với các nhà khoa học để sưu tầm tài liệu, hiện vật.

Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam ở Hòa Bình là nơi lưu trữ và phát huy giá trị của toàn bộ các tài liệu hiện vật đã tìm kiếm, sưu tầm được.

Tại công viên có Bảo tàng di sản các nhà khoa học Việt Nam và Trung tâm giáo dục kỹ năng sống. Cả hai đều đã được thẩm định và cấp phép hoạt động.

Bảo tàng hiện lưu giữ hơn 1 triệu tài liệu, hiện vật của hơn 7.000 nhà khoa học ở tất cả các chuyên ngành, nhiều lĩnh vực chứ không riêng y khoa. Hầu hết các giáo sư nổi tiếng nhất, đầu ngành ở Việt Nam đều đã có tài liệu, hiện vật trên đó.

“Trải qua hơn 15 năm, chúng tôi đã mất rất nhiều công sức, thời gian sưu tầm nhiều tài liệu, hiện vật rất quý, vô giá. Có nhà khoa học đã tặng hàng chục quyển nhật ký viết tay độc bản. Rồi bộ tài liệu vô giá được các thầy chép tay từ nước ngoài về. Bằng tốt nghiệp tiến sĩ khoa học đầu tiên của nhà khoa học Việt Nam từ Liên Xô (GS Thái Văn Trừng)... Với các tài liệu quý này, học sinh chỉ cần nhìn vào đó có thể thấy rõ các tấm gương, quyết tâm học tập của các thế hệ trước”, GS Nguyễn Anh Trí chia sẻ.

Trong suốt thời gian qua có rất nhiều nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài nước đến tham quan và đều đánh giá rất cao sự độc đáo của công viên, kết hợp giữa bảo tàng, trung tâm kỹ năng sống, là nơi tham quan, trải nghiệm, vui chơi, nghỉ lại...

“GS.TSKH Nguyễn Văn Hiệu lúc sinh thời cũng đánh giá mô hình này "chưa đâu trên thế giới có". Mỗi năm có hàng vạn người, trong số đó có 60 - 70% học sinh đến tham quan, học tập tại đây. Điều này cho thấy ý nghĩa, giá trị rất tốt”, GS Nguyễn Anh Trí cho hay.

Mai Loan