Công nghiệp văn hóa Trung Quốc đạt doanh thu kỷ lục năm 2024

Phim trường Hoành Điếm đón 22 triệu lượt khách du lịch năm 2024

Đằng sau con số ấn tượng này là cả một hệ sinh thái văn hóa sáng tạo đang không ngừng đổi mới, tích hợp công nghệ và lan tỏa sức ảnh hưởng ra toàn cầu.

Tăng trưởng mạnh mẽ từ các lĩnh vực “đầu tàu”

Theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), bốn lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng doanh thu nổi bật trong năm 2024 bao gồm: Sản xuất thiết bị văn hóa: tăng 11,2%; Dịch vụ tin tức và thông tin: tăng 8,6%; Sáng tạo nội dung: tăng 8,4%; Dịch vụ thiết kế sáng tạo: tăng 7,2%.

Những con số này phản ánh xu thế chuyển dịch mạnh mẽ từ công nghiệp văn hóa truyền thống sang công nghiệp nội dung số và thiết kế tích hợp công nghệ cao, nơi sự sáng tạo được số hóa, cá nhân hóa và toàn cầu hóa.

Phim "Hậu cung Như Ý truyện" quay ở phim trường Hoành Điếm

Các điển hình công nghiệp văn hóa nổi bật của Trung Quốc

Trung Quốc phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp Điện ảnh và sở hữu phim trường khổng lồ, từ Hoành Điếm đến Tượng Sơn.

Trung Quốc hiện là quốc gia sở hữu nhiều cụm phim trường quy mô hàng đầu thế giới, trong đó Hengdian World Studios (phim trường Hoành Điếm) tại tỉnh Chiết Giang nổi bật như một biểu tượng quốc gia về công nghiệp điện ảnh - truyền hình và du lịch văn hóa.

Được mệnh danh là “Hollywood của Trung Quốc”, Hoành Điếm không chỉ là phim trường lớn nhất châu Á mà còn là một mô hình kinh tế - văn hóa độc đáo, kết hợp chặt chẽ giữa sản xuất phim ảnh, trải nghiệm du lịch và giáo dục lịch sử.

Với diện tích lên tới hơn 330 ha, Hoành Điếm bao gồm hơn 30 khu bối cảnh phim cổ đại và hiện đại được phục dựng công phu như: Cố Cung, Dương Châu thời Đường, phố Hồng Kông thập niên 1930, cung điện nhà Minh - Thanh, trường thi thời khoa cử xưa...

Đây là nơi ghi hình của hàng trăm bộ phim nổi tiếng mỗi năm, từ cổ trang như: Hậu cung Như Ý Truyện, Trường An 12 canh giờ, Đại Đường Vinh Diệu đến các tác phẩm hiện đại như: Chiếc bật lửa và váy công chúa, Pháp y Tần Minh.

Đáng chú ý, năm 2024, Hengdian World Studios đã đón trên 22 triệu lượt khách du lịch, trở thành một trong những điểm đến đông khách nhất miền Đông Trung Quốc. Nơi đây hiện có hơn 180.000 lao động trực tiếp và gián tiếp, từ diễn viên quần chúng, hướng dẫn viên, nhân viên kỹ thuật đến các dịch vụ vệ tinh như khách sạn, nhà hàng, cửa hàng trang phục hóa trang...

Không phải chỉ là một trung tâm sản xuất nội dung, Hoành Điếm còn là một công viên điện ảnh sống động, nơi du khách có thể hóa thân thành nhân vật cổ trang, tham quan hậu trường ghi hình, trải nghiệm “đóng phim” tại chỗ hay học lịch sử qua các show trình diễn tương tác.

Mô hình tích hợp sản xuất phim - du lịch - giáo dục trải nghiệm đã giúp Hoành Điếm đạt doanh thu kết hợp hàng tỉ nhân dân tệ mỗi năm, chứng minh hiệu quả của việc phát triển công nghiệp văn hóa như một hệ sinh thái có khả năng tự vận hành, sinh lợi và lan tỏa giá trị văn hóa một cách đại chúng.

Đây là minh chứng điển hình cho mô hình tích hợp giữa điện ảnh, du lịch và giáo dục trải nghiệm lịch sử, nơi phim trường không chỉ là công cụ sản xuất nội dung mà còn trở thành sản phẩm du lịch có doanh thu độc lập.

Bên cạnh đó, phim trường Tượng Sơn, “Kinh đô cổ trang” của công nghiệp điện ảnh - du lịch Trung Quốc cũng là một ví dụ điển hình của công nghiệp văn hóa của Trung Quốc.

Nằm bên bờ biển phía Đông tỉnh Chiết Giang, phim trường Tượng Sơn (Xiangshan Film and Television City) tọa lạc tại thị trấn Tân Kiều, huyện Tượng Sơn, thành phố Ninh Ba được mệnh danh là “thành phố cổ trang sống” của điện ảnh Trung Quốc hiện đại.

Đây không chỉ là điểm quay lý tưởng của hàng loạt siêu phẩm truyền hình, mà còn là trung tâm công nghiệp văn hóa kết hợp du lịch có sức lan tỏa mạnh mẽ trong khu vực.

Khởi công từ năm 2005, phim trường Tượng Sơn hiện có tổng diện tích gần 4 triệu mét vuông, với 5 khu quay chính tái hiện sinh động các triều đại và không gian kiến trúc nổi bật trong lịch sử Trung Hoa như: Phố nhà Tống, cung đình nhà Đường, trấn ven sông thời Minh Thanh, Tử Cấm Thành thu nhỏ, đến các bối cảnh huyền ảo của tiên giới, kiếm hiệp và truyền kỳ dân gian.

Nơi đây đã trở thành phim trường của hàng trăm tác phẩm ăn khách như: Thần điêu đại hiệp, Tiên kiếm kỳ hiệp 3, Hiên Viên kiếm - Thiên chi ngân, Lang Nha Bảng, Mị Nguyệt truyện, Thái tử phi thăng chức ký, Tam sinh tam thế: Thập lý đào hoa, Liệt Hỏa Như Ca, Anh hùng xạ điêu…

Sự kết hợp giữa kiến trúc cổ trang quy mô lớn, cảnh quan tự nhiên phong phú (nằm trong khu du lịch sinh thái Cảng Đường Cảng với rừng ven biển, đồi núi, suối thác, hồ nhân tạo…) cùng hệ thống dịch vụ du lịch, khách sạn đồng bộ đã giúp Tượng Sơn vượt khỏi vai trò của một phim trường đơn thuần, trở thành trung tâm điện ảnh - du lịch cấp quốc gia.

Từ năm 2012, phim trường Tượng Sơn chính thức được công nhận là khu du lịch cấp 4A quốc gia, xếp hạng uy tín trong hệ thống đánh giá điểm đến của Trung Quốc.

Mỗi năm, nơi đây đón trên 8 triệu lượt khách du lịch, trong đó có hàng triệu khách đến tham quan phim trường, hóa thân thành nhân vật cổ trang, trải nghiệm hậu trường quay phim và tham gia các hoạt động tương tác văn hóa.

Ngoài ra, khu vực này còn là điểm đến của các lễ hội văn hóa phim ảnh, workshop sáng tạo nội dung, chương trình đào tạo kỹ thuật quay dựng, thu hút đông đảo đạo diễn, nhà sản xuất và sinh viên ngành nghệ thuật từ khắp nơi.

Phim trường Tượng Sơn hiện là một phần trong quy hoạch phát triển vành đai công nghiệp văn hóa phía Đông Trung Quốc, do chính quyền Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang thúc đẩy, nhằm kết hợp ba trụ cột: Điện ảnh - du lịch - sáng tạo nội dung số.

Chính quyền huyện Tượng Sơn cũng ưu tiên phát triển các ngành hỗ trợ như hậu kỳ kỹ thuật số, phục trang truyền thống, mỹ thuật sân khấu, thiết kế tương tác để tạo nên hệ sinh thái công nghiệp văn hóa khép kín.

Sự phát triển vượt bậc của Tượng Sơn, từ một vùng duyên hải ít được biết đến trở thành “kinh đô cổ trang thứ hai” bên cạnh Hoành Điếm là minh chứng rõ ràng cho chiến lược đầu tư bài bản, tích hợp đa ngành và đẩy mạnh trải nghiệm văn hóa du lịch.

Đây là những mô hình mà Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo để xây dựng các khu phim trường - du lịch - sáng tạo số gắn với bản sắc văn hóa riêng, từ đó phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Show diễn thực cảnh "Ấn tượng Lệ Giang" của đạo diễn Trương Nghệ Mưu là màn trình diễn hoành tráng với sự tham gia của 500 vũ công và 200 ngựa giữa sân khấu đá dựng ngoài trời ở độ cao hơn 3000m so với mực nước biển, lấy phông nền trực tiếp chính là đỉnh núi tuyết Ngọc Long, tỉnh Vân Nam

Sự kết hợp ngoạn mục giữa công nghệ, văn hóa và du lịch

Dưới bàn tay tài tình của đạo diễn, “thầy phù thủy” Trương Nghệ Mưu - một trong những biểu tượng đỉnh cao của điện ảnh và nghệ thuật thị giác Trung Quốc, mô hình biểu diễn thực cảnh không đơn thuần là sân khấu ngoài trời hoành tráng mà đã vươn mình trở thành cỗ máy kinh tế - văn hóa quy mô lớn, đóng vai trò “đầu tàu” cho ngành công nghiệp văn hóa của đất nước tỉ dân.

Từ đầu những năm 2000, Trương Nghệ Mưu đã tiên phong biến khái niệm ‘sân khấu thực cảnh” thành hiện thực với các tác phẩm đình đám như: Ấn tượng Lưu Tam Tỷ tại Quế Lâm; Tống Thành thiên cổ tình ở Hàng Châu; Ấn tượng Tây Hồ ở Hàng Châu, Ấn tượng Lệ Giang…

Ấn tượng Lưu Tam Tỷ là vở diễn trên mặt nước với khung cảnh là dòng Ly Giang thơ mộng và các ngọn núi đá vôi đặc trưng của Quảng Tây, có sức chứa tới 2.000 khán giả mỗi đêm, biểu diễn hơn 300 suất mỗi năm, thu hút hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước.

Tống Thành thiên cổ tình tái hiện lịch sử và truyền thuyết thời Nam Tống bằng một tổ hợp sân khấu đa lớp, dàn diễn viên lên tới 500 người, sử dụng hơn 1.000 bộ trang phục thủ công, kết hợp công nghệ âm thanh vòm và ánh sáng laser.

Các buổi biểu diễn không còn là sản phẩm giải trí đơn thuần mà trở thành tác phẩm nghệ thuật đa tầng, kết hợp âm nhạc truyền thống, hình ảnh điện ảnh, trình diễn múa, sân khấu quay, kỹ thuật thực tế ảo (AR), drone bay đồng bộ, tạo ra một không gian kể chuyện có chiều sâu, chuyển động và sống động như chính lịch sử.

Hiệu quả kinh tế - xã hội của các chương trình này là vô cùng ấn tượng. Giá vé dao động từ 300 đến 800 nhân dân tệ, với một số suất VIP lên đến 1.200 tệ nhưng vẫn luôn kín chỗ vào mùa du lịch.

Các buổi diễn không chỉ tạo doanh thu trực tiếp từ bán vé, mà còn kéo theo hàng loạt chuỗi dịch vụ vệ tinh: Nhà hàng, khách sạn, vận chuyển, bán lẻ sản phẩm văn hóa.

Một số địa phương như Quế Lâm, Tây An ghi nhận doanh thu du lịch tăng hơn 20% mỗi năm kể từ khi có các show thực cảnh, đồng thời tạo ra hàng nghìn việc làm ổn định cho người dân địa phương, bao gồm cả nghệ sĩ không chuyên, thợ thủ công, và nông dân được đào tạo thành diễn viên quần chúng.

Đặc biệt, mô hình biểu diễn thực cảnh của Trương Nghệ Mưu còn trở thành một phần trong chiến lược xây dựng “thương hiệu văn hóa địa phương”, giúp Quế Lâm nổi danh khắp thế giới không chỉ vì cảnh sắc thiên nhiên mà còn là nơi gìn giữ và kể lại truyền thuyết Lưu Tam Tỷ bằng ngôn ngữ sân khấu đương đại.

Với sự tích hợp giữa nghệ thuật thị giác, công nghệ sân khấu hiện đại và bản sắc văn hóa bản địa, mô hình biểu diễn thực cảnh do Trương Nghệ Mưu khởi xướng đã trở thành hình mẫu điển hình cho “du lịch trình diễn” - một ngành công nghiệp mới nổi, có sức hấp dẫn mạnh mẽ với khán giả toàn cầu và tiềm năng lớn tại các quốc gia đang phát triển văn hóa như Việt Nam.

Công nghiệp văn hóa của Trung Quốc không chỉ đang tăng trưởng nhanh mà còn góp phần kiến tạo một hình ảnh quốc gia mềm mại, sáng tạo và hiện đại

Âm nhạc và xu hướng “phủ sóng nội địa”

Sự bùng nổ của các nền tảng như: QQ Music, NetEase Cloud Music, Bilibili… đã tạo điều kiện cho các nghệ sĩ độc lập Trung Quốc phát triển vượt ngoài giới hạn của thị trường truyền thống.

Các tour diễn lớn năm 2024 của Trương Thiều Hàm, Hứa Đông, Tần Hạo… liên tục cháy vé tại các đô thị hạng hai như: Trịnh Châu, Côn Minh, Vũ Hán… cho thấy sự dịch chuyển trung tâm tiêu dùng văn hóa từ Bắc - Thượng - Quảng sang khu vực nội địa.

Trung Quốc đang đi đầu trong xu hướng livestream concert, virtual idol và các chương trình truyền hình thực tế kết hợp đa nền tảng. Trong năm 2024, doanh thu từ ngành livestream văn hóa ước đạt hơn 500 tỉ nhân dân tệ, trong đó riêng lĩnh vực giáo dục nghệ thuật trực tuyến đã thu hút hơn 120 triệu người dùng thường xuyên.

Chính sách “đỡ đầu” mạnh mẽ từ Nhà nước

Không thể không nhắc đến vai trò “bệ phóng” từ chính phủ Trung Quốc. Ngay từ năm 2021, quốc gia này đã xác lập Công nghiệp văn hóa là một trong 7 ngành mũi nhọn chiến lược quốc gia, được hỗ trợ bằng cả tài chính công và ưu đãi đặc biệt về đất đai, thuế.

Năm 2024, 162,5 tỉ nhân dân tệ đã được đầu tư riêng cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) của các doanh nghiệp văn hóa quy mô lớn, cho thấy sự dịch chuyển từ khai thác truyền thống sang đổi mới sáng tạo và công nghệ số.

Đặc biệt, chính quyền các địa phương như: Bắc Kinh, Thượng Hải, Thành Đô… đã hình thành “vành đai sáng tạo văn hóa” với các cụm công nghiệp văn hóa được quy hoạch chuyên biệt, tích hợp trung tâm đào tạo, xưởng sáng tạo, không gian biểu diễn, phim trường, bảo tàng tương tác...

Công nghiệp văn hóa của Trung Quốc không chỉ đang tăng trưởng nhanh mà còn góp phần kiến tạo một hình ảnh quốc gia mềm mại, sáng tạo và hiện đại.

HỒNG HIÊN