Công nghiệp quốc phòng Việt Nam: Tự chủ, tự lực, lưỡng dụng, hiện đại - Bài 1: Dấu ấn tiên phong trên mặt trận chế tạo vũ khí

Tuyến bài khắc họa những bước tiến mạnh mẽ của các đơn vị trực thuộc Tổng cục CNQP, từ nghiên cứu, thiết kế đến chế tạo, sản xuất VKTBKT hiện đại, kết hợp nhuần nhuyễn giữa quốc phòng với kinh tế, thể hiện rõ tinh thần tự chủ, tự lực, sáng tạo và khát vọng vươn lên, xây dựng tiềm lực quốc phòng Việt Nam ngày càng vững mạnh.

Bài 1: Dấu ấn tiên phong trên mặt trận chế tạo vũ khí

Trong bức tranh tổng thể về CNQP Việt Nam, mỗi đơn vị trực thuộc Tổng cục CNQP là một mắt xích quan trọng, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp trong quá trình hiện đại hóa Quân đội. Dù mang đặc điểm, nhiệm vụ khác nhau, song tất cả các đơn vị đều hội tụ ở một điểm chung: Chủ động nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, sản xuất VKTBKT cung cấp cho LLVT, nhất là các chủng loại VKTBKT mới, có ý nghĩa chiến lược, khẳng định khả năng tự chủ, tự cường trong lĩnh vực đặc biệt quan trọng này.

Những dấu ấn “made in Vietnam”

Chúng tôi có mặt tại dây chuyền sản xuất súng STV-380 của Nhà máy Z111 vào một ngày cuối tháng 7, được chứng kiến những cánh tay robot hoạt động nhịp nhàng trong hệ thống điều khiển tự động, từng chi tiết súng được gia công, lắp ráp với độ chính xác cao dưới sự giám sát chặt chẽ của đội ngũ kỹ sư, công nhân lành nghề. Các công đoạn từ tiện, phay, mài đến kiểm tra chất lượng đều được tối ưu hóa bằng công nghệ số, độ chính xác cao, giảm sai số và rút ngắn thời gian sản xuất. Bên cạnh dây chuyền hiện đại là những cán bộ kỹ thuật đang theo dõi các chỉ số trên màn hình điều khiển, dễ dàng phát hiện từ những sai lệch nhỏ nhất để kịp thời phân tích, điều chỉnh.

Thực tế ở Nhà máy Z111, mỗi khẩu súng không đơn thuần là một sản phẩm kỹ thuật mà là kết tinh của trí tuệ, trách nhiệm và tâm huyết của hàng nghìn cán bộ, kỹ sư, công nhân lành nghề. Theo Đại tá Đỗ Hồng Quang, Phó giám đốc Nhà máy Z111, từ khâu thiết kế mẫu trên phần mềm CAD 3D, lập trình gia công CNC chính xác đến từng phần nghìn milimet cho tới khâu luyện kim, xử lý nhiệt, lắp ráp, kiểm nghiệm, đơn vị đều tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chất lượng ISO và các tiêu chuẩn quân sự. Vừa dẫn chúng tôi tham quan các lô sản phẩm mới ra lò, Đại tá Đỗ Hồng Quang vừa vui vẻ giới thiệu: “Trước khi xuất xưởng, mỗi sản phẩm đều trải qua quy trình thử nghiệm, kiểm tra độ chính xác, độ bền, khả năng hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt. Mỗi công đoạn đều gắn với trách nhiệm cá nhân, được giám sát chặt chẽ để bảo đảm chất lượng đồng bộ. Từng khẩu súng ra đời là minh chứng sống động cho kết quả lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, chỉ huy Nhà máy và sự nỗ lực, đoàn kết, quyết tâm cao của cán bộ, công nhân viên trong thiết kế, chế tạo vũ khí, trang bị”.

Giờ làm việc của công nhân Nhà máy Z117, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng. Ảnh: HỒNG SÁNG

Nếu ví các viện nghiên cứu như: Viện Vũ khí, Viện Công nghệ, Viện Thiết kế tàu quân sự là những trung tâm sáng tạo, nghiên cứu chuyên sâu, khởi nguồn cho sự ra đời các loại VKTBKT hiện đại thì các nhà máy như: Z111, Z121, Z115, Z113, Z129... là “đầu kéo” công nghiệp hóa, hiện thực hóa những thiết kế thành sản phẩm phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu. Sự phối hợp giữa nghiên cứu và sản xuất đã hình thành nên một quy trình khép kín, từ ý tưởng đến dây chuyền công nghệ, từ phòng thí nghiệm ra thực tiễn các phân xưởng và cho ra đời nhiều sản phẩm tiêu biểu: Súng tiểu liên STV-215, STV-380; tổ hợp súng chống tăng, kính ngắm tích hợp đo xa laser; các dòng đạn pháo hiện đại và đặc chủng... Các sản phẩm VKTBKT “made in Vietnam” không chỉ đạt những tiêu chuẩn kỹ, chiến thuật hiện đại mà còn có khả năng tác chiến cao trong môi trường khắc nghiệt, giá thành rẻ hơn nhiều so với nhập ngoại, mở ra cơ hội xuất khẩu quốc phòng trong tương lai gần.

Những năm gần đây, trong tiến trình hiện đại hóa Quân đội, cùng với Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội (Viettel), ngành CNQP được xác định là một trong những trụ cột chiến lược, đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng, phát triển năng lực tự chủ VKTBKT cho Quân đội. Theo Thiếu tướng Phạm Thanh Khiết, Phó chủ nhiệm, Tham mưu trưởng Tổng cục CNQP, trước đòi hỏi ngày càng cao của nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, tiến lên hiện đại, Đảng ủy, chỉ huy Tổng cục CNQP đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị đẩy mạnh nghiên cứu, thiết kế, chế tạo nhiều dòng sản phẩm quốc phòng hiện đại, đồng thời từng bước hội nhập sâu với nền CNQP thế giới. Mỗi nhà máy, viện nghiên cứu đều đóng vai trò quan trọng, khẳng định tinh thần tự chủ trong nghiên cứu, sản xuất các loại VKTBKT, góp phần đưa ngành CNQP Việt Nam ngày càng phát triển, hiện đại, đủ sức thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ trong tình hình mới.

Điểm sáng lớn nhất chính là việc Đảng ủy, chỉ huy Tổng cục và các cấp ủy đã quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26-1-2022 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh phát triển CNQP đến năm 2030 và những năm tiếp theo, chủ động tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trong hoạch định chiến lược phát triển CNQP phù hợp với thế mạnh, điều kiện thực tiễn của từng nhà máy. Từ đó, các cơ sở CNQP đã khẳng định rõ lộ trình xây dựng và phát triển.

Cán bộ, kỹ sư Nhà máy Z115, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng trao đổi chuyên môn. Ảnh: HỒNG SÁNG

Tự chủ công nghệ làm chủ trận địa sản xuất

Những năm qua, để hiện thực hóa khát vọng hiện đại hóa Quân đội, các đơn vị CNQP đã mạnh dạn đầu tư chiều sâu cho hạ tầng kỹ thuật, dây chuyền công nghệ và con người. Hàng loạt dây chuyền sản xuất được trang bị mới với công nghệ hiện đại, tiêu chuẩn quốc tế. Khảo sát thực tế tại các đơn vị thuộc Tổng cục CNQP, chúng tôi được biết, hơn 10 năm qua, nhiều nhà máy đã ghi dấu những bước nhảy vọt về năng lực sản xuất. Điển hình như Nhà máy Z115. Đại tá Hà Thành Trung, Bí thư Đảng ủy Nhà máy Z115 khẳng định: “Chỉ tính riêng trong giai đoạn 2014-2024, Nhà máy đã sản xuất và bàn giao gần 4 triệu sản phẩm vũ khí, tăng 229% so với giai đoạn trước. Song song với đó là gần 300.000 tấn thuốc nổ công nghiệp. Hay như Nhà máy Z117 đã chủ động nghiên cứu, chế thử, sản xuất một số chi tiết, sản phẩm quốc phòng mới, được hội đồng nghiệm thu các cấp đánh giá cao. Còn tại Nhà máy Z129, thành tích nổi bật của đơn vị là đã làm chủ công nghệ sản xuất các loại ngòi nổ cơ điện tử-“trái tim” của vũ khí bằng 100% vật tư trong nước, đưa Việt Nam vào nhóm ít quốc gia sở hữu công nghệ này. Để vượt qua rào cản công nghệ lõi, Nhà máy Z129 đầu tư đồng bộ dây chuyền cơ khí chính xác, tự động hóa, kết hợp đào tạo nhân lực với chuyên gia nước ngoài, bảo đảm độ chính xác gần như tuyệt đối từng chi tiết. Đội ngũ kỹ sư trẻ đã nghiên cứu, chế tạo thành công ngòi áp suất thủy tĩnh, ngòi đáy cho đạn xuyên động năng 57mm, 100mm, với các chi tiết phức tạp như lò xo quán tính và thuốc hỏa thuật yêu cầu độ chuẩn xác gần như tuyệt đối.

Có thể thấy, sự sáng tạo trong cách làm giữa các đơn vị trong Tổng cục CNQP thể hiện rõ tính linh hoạt và sáng tạo. Có đơn vị lựa chọn con đường tự chủ công nghệ từ nền tảng, phát triển độc lập các dòng vũ khí mới. Có đơn vị đẩy mạnh hợp tác quốc tế để tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật, sau đó nội địa hóa công nghệ. Việc kết hợp cả hai phương thức, độc lập sáng tạo và tiếp nhận tinh hoa công nghệ đã giúp đơn vị làm chủ nhiều công nghệ lõi, nhất là trong lĩnh vực đạn dược và thiết bị điện tử quân sự. Dù cách tiếp cận khác nhau nhưng tất cả đều hướng đến mục tiêu chung: Chủ động, sáng tạo, tự lực trong sản xuất quốc phòng.

Theo Trung tướng Đinh Quốc Hùng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Tổng cục CNQP, trên cơ sở Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị, trong thời gian tới, Đảng ủy, chỉ huy Tổng cục tiếp tục tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện một số nhiệm vụ trọng điểm mang tính đột phá, mũi nhọn để tiếp cận và làm chủ được các ngành công nghệ mới liên quan tới chế tạo vũ khí. Tập trung đầu tư sản xuất thành công các chủng loại vũ khí, trang bị, khí tài hiện đại và chiến lược, trong đó có những chủng loại “made in Vietnam” đạt trình độ tiên tiến, hiện đại tương đương so với thế giới và khu vực để đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa Quân đội. Theo hướng này sẽ ưu tiên ứng dụng hiệu quả các công nghệ nền tảng, những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thực hiện “đi tắt, đón đầu” trong một số lĩnh vực công nghệ quân sự đặc thù để tạo chuyển biến bước ngoặt về năng lực thiết kế, chế tạo các sản phẩm có tính đột phá về tính năng kỹ, chiến thuật. Cùng với đó, chỉ đạo các đơn vị mở rộng phạm vi, nội dung nhiệm vụ, tăng cường liên kết, phối hợp giữa các tổ chức ở trong và ngoài Quân đội; không ngừng hiện đại hóa các dây chuyền công nghệ hiện có trong sản xuất, sửa chữa, cải tiến, hiện đại hóa VKTBKT, các viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm và hạ tầng, phương tiện kỹ thuật phục vụ nghiên cứu, thiết kế và thử nghiệm trong ngành CNQP.

Sự phát triển mạnh mẽ, đồng bộ của các đơn vị thuộc Tổng cục CNQP những năm qua không chỉ khẳng định bước tiến vượt bậc của ngành CNQP Việt Nam mà còn thể hiện rõ sự hội tụ trí tuệ, bản lĩnh và khát vọng vươn lên làm chủ khoa học-công nghệ của thế hệ cán bộ, kỹ sư, công nhân kỹ thuật Quân đội hôm nay. Với định hướng chiến lược đúng đắn, sự quan tâm, đầu tư của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, sự nỗ lực không ngừng của các đơn vị, CNQP Việt Nam đang ngày càng hiện đại, vững vàng, đáp ứng tốt yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới.

(còn nữa)

Nhóm PV Kinh tế - Xã hội - Nội chính