Camera giá rẻ có thể biến thành kẻ bán đứng gia chủ

Camera có thể biến thành một gián điệp phản bội gia chủ

Thiết bị bảo vệ trở thành mối đe dọa

Chị Bạch Phương ở TP.HCM không thể tin được khi thấy hình ảnh phòng khách của mình xuất hiện trên một trang web lạ. Chỉ hai tuần sau khi lắp đặt chiếc camera giám sát giá 300.000 đồng mua từ một shop online, những khoảnh khắc bên trong gia đình đã bị phát tán công khai trên internet.

"Tôi chỉ muốn giám sát con nhỏ khi đi làm, không ngờ lại trở thành nạn nhân của việc rò rỉ dữ liệu", chị Phương chia sẻ. Cũng may là chị Phương chỉ lắp camera ở phòng khách và bếp, chứ không ít nhà còn lắp camera trong phòng ngủ vì có thói quen giám sát nơi cất tài sản riêng tư. Trường hợp kiểu như chị Phương không phải là duy nhất.

Anh Thiên Tuấn, chủ một cửa hàng tạp hóa, cũng đã trải qua nỗi lo lắng tương tự khi phát hiện kẻ trộm đã sử dụng chính chiếc camera mà anh lắp để theo dõi lịch bên trong tiệm và lên kế hoạch đột nhập. Rất may, khóa cửa của anh rất chắc nên những vết kìm cắt không thể tháo tung.

Thị trường camera giá rẻ đang bùng nổ mạnh mẽ tại Việt Nam. Với chỉ vài trăm nghìn đồng, người tiêu dùng có thể sở hữu một thiết bị "đầy đủ chức năng" để giám sát nhà cửa, từ xem trực tiếp qua điện thoại đến ghi âm, quay video. Tuy nhiên, đằng sau mức giá hấp dẫn này là một sự thật đáng lo ngại: nhiều camera giá rẻ được sản xuất từ những cơ sở không rõ nguồn gốc, tích hợp sẵn các phần mềm cài ngầm cho phép truy cập từ xa mà người dùng không hề hay biết.

Từ thiết bị được kỳ vọng sẽ bảo vệ gia đình, camera giá rẻ đã âm thầm trở thành "con mắt" của kẻ xấu ngay trong chính tổ ấm của bạn.

Những lỗ hổng chết người trong hệ thống bảo mật

Trên nhiều hội nhóm, dân trong nghề đúc kết: "Vấn đề lớn nhất của camera giá rẻ không phải là chất lượng hình ảnh, mà chính là việc dữ liệu được truyền tải hoàn toàn không được mã hóa".

Khác với các thiết bị chính hãng thường sử dụng mã hóa AES hoặc TLS để bảo vệ dữ liệu, hầu hết camera giá rẻ truyền hình ảnh qua internet ở dạng thô (plain text). Điều này có nghĩa là bất kỳ ai chặn được luồng dữ liệu đều có thể xem được toàn bộ nội dung mà không gặp bất kỳ trở ngại nào.

Vấn đề nữa không kém phần nghiêm trọng là việc sử dụng mật khẩu mặc định. Đa số camera giá rẻ đều được cài đặt sẵn những mật khẩu đơn giản như "admin", "123456" hoặc thậm chí để trống. Theo các trang web chuyên quét camera công khai, hiện có rất nhiều thiết bị tại Việt Nam vẫn đang sử dụng mật khẩu mặc định, tạo ra "cánh cửa mở" cho tin tặc.

Không chỉ dừng lại ở đó, các ứng dụng điều khiển camera cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhiều app yêu cầu quyền truy cập điện thoại quá mức như danh bạ, vị trí, thậm chí quyền quay phim và ghi âm. Đáng lo ngại hơn, một số ứng dụng đã được phát hiện gửi dữ liệu về các máy chủ đặt tại nước ngoài mà người dùng hoàn toàn không được thông báo.

Dân trong nghề đánh giá điều tồi tệ nhất là hầu hết các hãng sản xuất camera giá rẻ không có cơ chế cập nhật firmware để vá lỗi bảo mật. Điều này khiến những lỗ hổng bảo mật tồn tại vĩnh viễn, biến camera thành một mối đe dọa lâu dài.

Những lỗ hổng bảo mật này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động phạm pháp. Kẻ xấu có thể dễ dàng truy cập vào hệ thống camera để theo dõi lịch sinh hoạt của gia chủ, biết chính xác thời điểm nào nhà trống người, thậm chí nhận diện được những vật dụng có giá trị trong nhà.

Nguy hiểm hơn nữa, dữ liệu thu thập được từ camera có thể bị sử dụng để lừa đảo. Bằng cách ghi lại hình ảnh và âm thanh trong nhà, tội phạm có thể dựng nên những kịch bản tống tiền tinh vi hoặc giả danh để lừa đảo người thân.

Đặc biệt đáng lo ngại là nguy cơ camera bị điều khiển để giám sát trái phép. Nhiều trường hợp đã ghi nhận việc camera gia đình bị tin tặc sử dụng để theo dõi phụ nữ và trẻ em khi ở nhà một mình, gây ra những tổn thương tâm lý nghiêm trọng.

Lời khuyên từ chuyên gia

Để bảo vệ bản thân và gia đình, các chuyên gia khuyến nghị người dùng cần thực hiện những biện pháp bảo mật cơ bản nhưng vô cùng quan trọng:

Đầu tiên, hãy thay đổi mật khẩu mặc định ngay lập tức sau khi lắp đặt. Sử dụng mật khẩu mạnh gồm ít nhất 12 ký tự, kết hợp chữ cái, số và ký tự đặc biệt.

Thứ hai, chỉ mua sản phẩm từ những thương hiệu uy tín có chứng nhận an toàn thông tin. Tránh những sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ hoặc giá quá rẻ so với mặt bằng chung.

Thứ ba, thường xuyên cập nhật phần mềm điều khiển và firmware của thiết bị. Tắt các chức năng không cần thiết như truy cập từ xa nếu không sử dụng.

Cuối cùng, hạn chế sử dụng các ứng dụng quản lý không rõ nguồn gốc và cân nhắc sử dụng mạng riêng (VPN) cho hệ thống camera gia đình.

Hãy luôn ghi nhớ camera giá rẻ có thể tiết kiệm được vài triệu đồng trong ngắn hạn, nhưng cái giá phải trả về mặt bảo mật có thể lên đến gấp nhiều lần, thậm chí không tính được khi liên quan đến danh tiếng và sự an toàn của gia đình.

Đầu tư vào các thiết bị an ninh chất lượng, có chứng nhận bảo mật và từ các nhà sản xuất uy tín không chỉ là việc mua một sản phẩm, mà là đầu tư cho sự bình yên và an toàn của chính bạn và những người thân yêu.

Trong cuộc chiến chống lại tội phạm công nghệ, người tiêu dùng thông thái chính là tuyến phòng thủ đầu tiên và quan trọng nhất.

Bùi Tú