Công bố Lệnh của Chủ tịch nước về 3 luật vừa được Quốc hội thông qua

Toàn cảnh buổi họp báo Công bố Lệnh của Chủ tịch nước về 3 luật được Quốc hội thông qua

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, có hiệu lực ngay sau khi Quốc hội thông qua vào ngày 17/2/2025. Luật này sửa đổi, bổ sung 21 điều và bãi bỏ 17 điều của Luật Tổ chức Quốc hội, nhằm phân định thẩm quyền rõ ràng giữa Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước. Mục tiêu là cụ thể hóa nội dung về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật và xác định rõ phạm vi nội dung cần được quy định bằng luật, nghị quyết của Quốc hội.

Điểm mới trong Luật là quy định về Tổng Thư ký Quốc hội và Văn phòng Quốc hội. Tổng Thư ký Quốc hội đồng thời là Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, không còn quy định về Phó Tổng Thư ký, Ban Thư ký và các cơ quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Luật cũng sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội như: việc Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ các chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn; việc đại biểu Quốc hội tham gia làm thành viên và tham gia hoạt động của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội; trường hợp tạm đình chỉ việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Quốc hội và thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong xây dựng luật, pháp lệnh nghị quyết, kinh phí hoạt động của Quốc hội; kỳ họp của Quốc hội.

Luật Tổ chức Chính phủ gồm 5 chương, 32 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2025.

Luật đã giải quyết được mối quan hệ giữa Chính phủ với các cơ quan trong hệ thống bộ máy nhà nước, giữa cơ quan thực hiện quyền hành pháp với cơ quan thực hiện quyền lập pháp, cơ quan thực hiện quyền tư pháp.

Luật đã làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ với tư cách là người đứng đầu Chính phủ, lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ Trung ương đến địa phương; làm nổi bật nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ Trung ương đến địa phương.

Các quy định tại Luật đã làm rõ thẩm quyền của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với tư cách là người đứng đầu Bộ và với tư cách là thành viên Chính phủ. Trong đó đề cao trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với tư cách là thành viên Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực theo phân công của Chính phủ.

Với tư cách này, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ chịu trách nhiệm cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực được phân công quản lý; giải trình, trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Luật làm rõ mối quan hệ giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với chính quyền địa phương thông qua các nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền, bảo đảm bám sát phương châm: "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm," tạo cơ chế giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc về thể chế, khơi thông nguồn lực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2025, gồm 7 chương và 50 điều, trong đó đặc biệt chú trọng đến việc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp và ủy quyền giữa các cấp chính quyền địa phương.

Một trong những điểm nổi bật của Luật là quy định về 7 nguyên tắc phân định thẩm quyền, với các nội dung mới nhằm xác định rõ phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn mà chính quyền địa phương có thể quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả. Điều này giúp tránh sự trùng lặp, chồng chéo giữa các cơ quan và các cấp chính quyền, đồng thời bảo đảm tính khả thi dựa trên điều kiện thực tế của từng địa phương.

Luật cũng đề cập đến trách nhiệm giám sát và kiểm tra quyền lực của các cơ quan nhà nước cấp trên, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền cho chính quyền địa phương. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân được giao nhiệm vụ phải được bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện quyền hạn của mình.

Đáng chú ý, để khuyến khích tinh thần chủ động và sáng tạo của chính quyền địa phương, Luật bổ sung quy định cho phép các địa phương chủ động đề xuất việc phân quyền, phân cấp cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân ở địa phương thực hiện nhiệm vụ phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Về phân quyền, Luật quy định rằng việc phân quyền cho chính quyền địa phương phải được quy định trong các luật, nghị quyết của Quốc hội. Chính quyền địa phương có quyền tự chủ trong việc ra quyết định, tổ chức thi hành và chịu trách nhiệm về kết quả trong phạm vi nhiệm vụ được phân quyền. Các cơ quan cấp trên có trách nhiệm kiểm tra, thanh tra và giám sát việc thực hiện quyền hạn của các cấp chính quyền địa phương.

Luật cũng làm rõ quy định về phân cấp, chỉ rõ chủ thể phân cấp và nhận phân cấp, cùng trách nhiệm của các cơ quan trong việc bảo đảm điều kiện thực hiện. Cơ quan nhận phân cấp sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả thực hiện và không được phân cấp tiếp nhiệm vụ được giao.

Đặc biệt, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 mở rộng phạm vi chủ thể ủy quyền và nhận ủy quyền. Các quy định mới làm rõ yêu cầu và trách nhiệm của các cơ quan khi thực hiện ủy quyền, bao gồm việc sử dụng con dấu và hình thức văn bản khi thực hiện nhiệm vụ ủy quyền, cũng như việc điều chỉnh thủ tục hành chính trong quá trình thực hiện ủy quyền.

Huy Tùng (t/h)