Con người cạnh tranh với máy móc như thế nào trong tương lai?

Ảnh minh họa. Nguồn: Leonardo.

Điều cốt lõi trong trải nghiệm của con người, hay những gì có thể thực hiện một cách dễ dàng như con người, có thể giúp chúng ta vượt trội hơn máy móc và tăng cường khả năng phối hợp với chúng.

Một phần lớn trong các nghiên cứu về công việc của tương lai nhấn mạnh rằng kỹ năng của con người ngày càng quan trọng, những điều mà robot hoặc học máy không thể mô phỏng được. Viện Nghiên cứu Toàn cầu McKinsey nhận định rằng: “Khi máy móc đảm nhiệm ngày càng nhiều các hoạt động có thể liệu trước trong thời gian làm việc, những kỹ năng này sẽ trở nên có giá trị. Tự động hóa có thể khiến chúng ta trở nên ‘người’ hơn”.

Các kỹ năng và khả năng của con người có nhiều tên gọi khác nhau: Kỹ năng mềm, kỹ năng xã hội-cảm xúc, kỹ năng phi nhận thức, kỹ năng quyền lực, kỹ năng nền tảng, kỹ năng phổ biến, kỹ năng chuyển đổi, kỹ năng cơ bản, kỹ năng thế kỷ XXI, kỹ năng để được tuyển dụng, kỹ năng sẵn sàng lao động, kỹ năng giao tiếp, năng khiếu, kỹ năng sống và kỹ năng chuyên môn.

Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng những kỹ năng con người này như là một cách để phân loại những thế mạnh của chúng ta và xác định lợi thế cạnh tranh của con người với robot và máy móc. Những thuộc tính như khả năng cảm xúc cao, trí thông minh xã hội, khả năng thích ứng, sự linh hoạt, phán đoán, khả năng phục hồi, tư duy hệ thống và giao tiếp rất được nhấn mạnh.

Thực sự, chúng ta có thể dễ dàng hình dung máy móc sẽ bất lực ra sao trong việc hiểu các cử chỉ và tín hiệu phi ngôn ngữ, từ đó đoán hoặc cảm nhận trạng thái cảm xúc của một người. Máy móc không giỏi như chúng ta trong việc nhận biết sự căng thẳng, sợ hãi, lo lắng, bối rối, phấn khích, hoặc giọng điệu.

Không chỉ những kỹ năng này sẽ ngày càng quan trọng, mà thông tin thị trường lao động cập nhật theo thời gian thực cũng xác nhận rằng các nhà tuyển dụng đang rất cần những kỹ năng con người.

Một phân tích của Emsi về hơn 36 triệu tin tuyển dụng, hồ sơ xin việc và hồ sơ trên mạng xã hội cho thấy rằng, chỉ trong nửa đầu năm 2018, những kỹ năng được yêu cầu nhiều nhất là lãnh đạo, quản lý, giao tiếp, bán hàng và giải quyết vấn đề. Tất cả điều này nghe có vẻ đầy hứa hẹn: Các kỹ năng con người đang được cần hơn bao giờ hết, chúng ta dường như đang ở vị trí thuận lợi (với tư cách là con người) để thể hiện những kỹ năng độc đáo chỉ có ở con người.

Nhưng chỉ vì là con người không có nghĩa rằng chúng ta giỏi trong việc tương tác với người khác trong công việc. Thực tế, các kỹ năng con người đòi hỏi sự luyện tập; chúng không phải là kỹ năng thiên phú. Trong cuốn sách Humans Are Underrated (tạm dịch: Con người đang bị đánh giá thấp), tác giả Geoff Colvin khẳng định: “Đúng vào thời điểm khi các kỹ năng tương tác của con người trở thành yếu tố chính trong giá trị kinh tế của mỗi người, giới trẻ lại đang từ bỏ chính những kỹ năng này để hướng đến giao tiếp số... Sự đồng cảm đang dần trở thành một cơ bắp kém hoạt động”.

Công việc trong tương lai ngày càng đòi hỏi nhiều trí thông minh xã hội và cảm xúc hơn, nhưng cơ hội để chúng ta mở rộng các kỹ năng này và xác định lợi thế cạnh tranh của mình đang dần biến mất trong cuộc sống hàng ngày.

Michelle R.Weise/Thái Hà Books & NXB Công Thương