Chuyện xóa nghèo ở thôn Đồng Ruộng

“Cuộc cách mạng” chuyển đổi cơ cấu cây trồng với việc quyết tâm phát triển cây tre măng Bát độ trên đất đồi lâm nghiệp thành cây kinh tế mũi nhọn, là cứu cánh và giúp người Mông ở Đồng Ruộng đổi đời.

Câu chuyện xóa nghèo ở Đồng Ruộng và lịch sử ra đời của thôn gắn liền với cuộc đời của Trưởng thôn Giàng A Sáu.

Tiếp chuyện chúng tôi trong ngôi nhà mới xây, ông Sáu từ tốn kể: Năm 1987, 3 hộ người Mông ở Suối Giàng (Văn Chấn) di cư tự do sang đất Mỏ Vàng (Văn Yên), trong đó có gia đình của mình và gia đình người bác ruột đã tìm đến đất Kiên Thành định cư tại thung lũng hoang vắng này.

Ông Giàng A Nhà, bác ruột của mình là Trưởng thôn nhưng không biết chữ. Cha mẹ mình cũng không nhớ chính xác sinh mình năm nào, chỉ mang máng khoảng năm 1971, 1972. Đầu những năm 1990, 1991, vùng này vẫn còn đói lắm, nhà mình và những nhà khác trong thôn phải lên rừng tìm củ nâu về ăn thay cơm…

Lớn lên cùng sự nghèo khó của Đồng Ruộng, hơn ai hết ông Giàng A Sáu thấu hiểu và luôn nung nấu khát khao thoát nghèo. Gần 30 năm (từ năm 1997) được Đảng tín, dân tin bầu làm Trưởng thôn Đồng Ruộng, ông không nhớ đã có bao nhiêu cây, con mới được tỉnh, huyện quan tâm đưa vào đất này để giúp đồng bào phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, song số hộ nghèo của thôn cứ giảm rồi lại tăng. Chỉ đến năm 2004, khi cây tre măng Bát độ được đưa về trồng trên đất này đã thực sự mở ra trang đời mới cho người Mông nơi đây.

Nhớ lại những ngày chuyển đổi sang trồng tre măng Bát độ, ông Hà Văn Luyến, cán bộ Địa chính - Nông lâm và Môi trường xã Quy Mông, nguyên là Trưởng Công an xã Kiên Thành (cũ), cũng là một trong những gia đình cán bộ trẻ tiên phong trồng tre măng Bát độ ở địa phương, bộc bạch: Cây tre Bát độ dễ trồng, hợp thổ nhưỡng nên phát triển rất tốt, sau 2 đến 3 năm đã cho thu hoạch. Khó khăn nhất những năm đầu là thị trường tiêu thụ, sản lượng măng nhiều nhưng không có người mua.

Xã kiên trì vận động và người có công lớn tìm đầu ra cho măng tre Bát độ ngày ấy phải kể đến nguyên Chủ tịch UBND xã Kiên Thành Hoàng Văn Lũy. Dạo đó, mỗi lần ra thành phố Yên Bái học, ông luôn buộc sau xe máy một bao tải măng luộc, tranh thủ mọi lúc, mọi nơi giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm thương lái. Với cách làm ấy, Chủ tịch Lũy đã may mắn kết nối được với Công ty TNHH Vạn Đạt, có trụ sở tại tỉnh Hải Dương (nay là Hải Phòng). Doanh nghiệp đã nhanh chóng ký kết hợp đồng với huyện thu mua sản phẩm cho bà con ổn định từ đó đến nay.

Những khởi đầu tốt đẹp đã củng cố vững chắc niềm tin sắt son của đồng bào với Đảng. Người Mông Đồng Ruộng yên tâm mở rộng diện tích trồng tre măng, nhà ít một vài ha, nhà nhiều cũng có gần chục ha. Mỗi vụ măng bội thu, Đồng Ruộng lại có thêm những hộ mới thoát nghèo.

Gia đình ông Giàng A Thào là một ví dụ. Năm 2004, thôn vận động trồng tre măng Bát độ, gia đình ông cũng trồng vài chục gốc. Mỗi năm trồng thêm vài trăm gốc, có năm trồng nghìn gốc và khi cây tre măng Bát độ cho hiệu quả kinh tế ổn định, gia đình ông đã có gần 7 ha. Sau 4 năm chuyên tâm với cây trồng mới, gia đình ông Thào đã thoát nghèo.

Ông Giàng A Thào chia sẻ: “Chưa có cây gì dễ trồng và cho thu nhập cao như tre Bát độ. Nhà mình hiện có gần 1 vạn gốc, vụ măng năm trước thu khoảng 200 triệu đồng. Nhờ có cây tre măng Bát độ mà gia đình mình và nhiều hộ khác trong thôn mới thoát được nghèo. Nhà mình cũng vừa xây được ngôi nhà mới gần 1 tỷ đồng, phải vay nợ 300 triệu đồng nhưng tính rồi, vụ măng này thu hoạch xong chắc chắn sẽ trả hết nợ. Chịu khó canh tác chăm bón, mỗi gốc măng cho thu tiền triệu nên mua ô tô không phải là chuyện khó với những gia đình trồng tre Bát độ ở xã”.

Vụ thu hoạch măng Bát độ năm nay ở Đồng Ruộng đã được gần 2 tuần và kéo dài đến tháng 12. Thôn hiện có 150 ha tre măng Bát độ, là thôn có diện tích trồng nhiều nhất nhì của xã Quy Mông mới. Tại thôn có 4 điểm thu mua măng. Vụ măng năm trước, người dân trong thôn thu về trên 3 tỷ đồng.

Nhà Trưởng thôn Giàng A Sáu trồng hơn 2 ha, thu gần 200 triệu đồng. Ông cũng đã xây được ngôi nhà mới trị giá gần 1 tỷ đồng, mua 1 xe bán tải vận chuyển hàng hóa, 1 ô tô con để đi lại.

Ông Sáu tự hào lắm, bởi người dân thôn ông rất cần cù, chịu khó: “Ở Đồng Ruộng đất là tiền nên nhà nào có đất trồng được tre măng Bát độ, măng sặt, măng vầu, hay quế là trồng hết, không để đất trống” - Trưởng thôn Giàng A Sáu quả quyết.

Thu nhập bình quân của người dân thôn Đồng Ruộng đang được xếp vào tốp đầu của xã, năm 2024 đạt gần 70 triệu đồng/người. Cả thôn có 55 hộ (3 hộ người Tày, 52 hộ người Mông), hiện còn 1 hộ nghèo do thiếu lao động và 2 hộ cận nghèo.

Cuối năm 2024, Đồng Ruộng được công nhận là thôn nông thôn mới kiểu mẫu. Vùng phát triển cây tre măng Bát độ đã và đang trở thành một trong những vùng kinh tế trọng điểm của xã Quy Mông mới của tỉnh Lào Cai.

Ông Phạm Văn Hoàn, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Quy Mông cho biết: Tre măng Bát độ đang là cây kinh tế mũi nhọn của địa phương. Bám sát các chính sách của Nhà nước, các nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai trong lĩnh vực sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản giai đoạn 2026 - 2030, xã chú trọng tập trung đầu tư vùng nguyên liệu tre măng Bát độ.

Việc hợp nhất 2 tỉnh Yên Bái - Lào Cai thành tỉnh Lào Cai mới rộng lớn sẽ mở ra tiềm năng, cơ hội nâng tầm giá trị các sản phẩm nông sản của địa phương, kỳ vọng có thêm các sản phẩm từ măng tre Bát độ nói riêng vào được thị trường thế giới như Nhật Bản, Đài Loan…

Phạm Thị Thúy