'Chuyển xanh' theo mệnh lệnh thị trường để hàng Việt 'hút' đơn hàng xuất khẩu

Bà Nguyễn Thị Vân Anh, Chủ tịch HĐQT của HTX Tam Nông Việt Nam (chuyên sản xuất mặt hàng tương ớt và một số loại nông sản, ở huyện Củ Chi, Tp.HCM), cho biết trong quá trình phát triển sản phẩm, phía HTX luôn tìm kiếm bao bì đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường Nhật Bản. Chẳng hạn như lựa chọn khay nhôm làm bao bì đóng gói cho tương ớt và sản phẩm chế biến sâu đông lạnh.

“Chìa khóa” chinh phục người mua

Chia sẻ tại hội thảo tổ chức ở Tp.HCM vào ngày 11/3 để bàn về thực hành xanh hóa trong sản xuất và tiêu dùng, bà Vân Anh nhấn mạnh sự kết hợp giữa chất lượng sản phẩm và bao bì đạt chuẩn sẽ là “chìa khóa” để chinh phục thị trường quốc tế.

Mệnh lệnh từ thị trường đang buộc các DN chế biến nông sản phải sớm chuyển đổi sản xuất xanh để thắng đơn hàng xuất khẩu.

Như chia sẻ của vị chủ tịch HTX Tam Nông Việt Nam, việc sử dụng khay nhôm làm bao bì đóng gói sản phẩm sẽ mang 3 giá trị cốt lõi. Thứ nhất là đổi mới và nâng cao chất lượng bảo quản như khay nhôm giúp bảo quản tương ớt tốt hơn, không lo rò rỉ, không oxi hóa, giữ nguyên hương vị và độ cay đặc trưng, đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu cao nhất.

Thứ hai là an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Thứ ba là thân thiện với môi trường và phù hợp xu hướng xanh (khay nhôm có thể tái chế 100%, đáp ứng được tiêu chuẩn về môi trường của Nhật Bản).

Có thể thấy việc sớm chuyển đổi sản xuất xanh, điển hình là “xanh hóa” bao bì sản phẩm của HTX nêu trên là rất đáng khích lệ. Đây không chỉ là một lựa chọn thông minh về mặt môi trường mà còn là một chiến lược đắc lực để xây dựng hình ảnh thương hiệu mạnh mẽ và tạo dựng niềm tin nơi người tiêu dùng quốc tế.

Như nhận định của bà Hồ Thị Quyên, Phó giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Tp.HCM (ITPC), việc phát triển các sản phẩm thực phẩm xanh và áp dụng công nghệ sạch trong sản xuất sẽ giúp HTX, doanh nghiệp (DN) nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế về tiêu chuẩn môi trường. Các HTX, DN áp dụng tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị DN) sẽ có cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu (XK) khó tính và nâng cao uy tín thương hiệu.

Thực ra, theo bà Quyên, ngành chế biến thực phẩm vẫn đối mặt với một số thách thức trong việc đáp ứng các yêu cầu về tiêu chuẩn thực phẩm, môi trường ngày càng khắt khe từ các thị trường XK lớn như Hoa Kỳ, EU...

Không chỉ vậy, vị phó giám đốc ITPC lưu ý ngay như người tiêu dùng ở Tp.HCM cũng ngày càng quan tâm đến các sản phẩm thân thiện với môi trường. Có đến 59% người tiêu dùng mong muốn tăng cường sử dụng các sản phẩm xanh trong thời gian tới, với 44% người dùng sẵn sàng chi thêm từ 5-10% giá so với sản phẩm thông thường để hỗ trợ tiêu dùng bền vững.

Cho nên, việc sớm chuyển đổi sang sản xuất xanh không còn là sự lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để các HTX, DN có thể chinh phục người tiêu dùng trong nước và là yếu tố để “thắng” đơn hàng XK trong bối cảnh có nhiều biến động thương mại như hiện nay. Điều này cũng nên được quảng bá rộng rãi để tăng lòng tin của người tiêu dùng.

Đơn cử như với ngành hàng cá tra. Theo đánh giá mới nhất từ chuyên viên phân tích của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (Vasep), tại thị trường EU và thị trường thuộc Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), với các chiến dịch truyền thông về sản xuất cá tra bền vững, đạt chứng nhận ASC và MSC trên mạng xã hội đã góp phần hỗ trợ tích cực cho XK cá tra sang các khối thị trường này.

Trong bối cảnh biến động thuế quan, giới phân tích cho rằng XK cá tra có thể tăng 5-10% trong năm 2025 nhờ vào lòng tin của người tiêu dùng quốc tế ngày càng tăng đối với việc những DN Việt Nam đã áp dụng kỹ thuật nuôi, chế biến cá tra ngày càng thân thiện với môi trường và theo hướng phát triển xanh.

Thực hiện theo mệnh lệnh thị trường

Thực tế cho thấy việc sớm theo đuổi chiến lược XK xanh đã và đang giúp DN xuất khẩu cá tra có được lợi thế cạnh tranh và tăng cường được hiệu suất tài chính. Việc theo đuổi chiến lược XK xanh với mục đích xanh hóa sản phẩm đã khiến khách hàng trên thị trường nước ngoài có thiện cảm hơn với sản phẩm của DN, đồng thời giúp xây dựng hình ảnh “xanh” của DN trên thị trường quốc tế, tạo nên lợi thế cạnh tranh khác biệt trong tâm trí khách hàng quốc tế.

Hoặc như với ngành hàng da giày. Qua trao đổi với VnBusiness, ông Diệp Thành Kiệt, Phó chủ tịch Hiệp hội Da - giày - túi xách Việt Nam (Lefaso), cho biết các DN da giày trong nước xem xu hướng xanh hóa trên thị trường tiêu dùng quốc tế là áp lực để cho họ sớm chuyển đổi sang sản xuất xanh. Và việc này đã diễn ra từ lâu, trong đó, riêng về sử dụng năng lượng, có khá nhiều DN đã chuyển sang dùng năng lượng sạch như điện mặt trời, điện gió.

Bên cạnh đó, theo ông Kiệt, riêng về nguyên liệu, nếu như trước đây các DN da giày sử dụng những loại keo dán có chứa hóa chất gây độc hại cho người lao động thì hiện nay đã chuyển sang dùng keo nước. Thậm chí các DN còn sử dụng những nguyên vật liệu đã có keo sẵn nhằm giảm tối đa việc sử dụng keo. Đây là một trong những thí dụ để thấy việc đặt áp lực sản xuất xanh, sản xuất tuần hoàn đối với DN da giày đã diễn ra từ lâu và khá quen thuộc với việc chuyển đổi này.

Tuy vậy, không phải ngành hàng nào hay DN nào cũng ý thức được việc sớm chuyển đổi sang sản xuất xanh, thậm chí còn rất lơ là trong chuyện này hoặc là việc phổ biến thông tin vẫn còn hạn chế. Ts. Đặng Thanh Tú, Trưởng Phòng Dịch vụ phát triển bền vững Công ty Eurofins Sắc Ký Hải Đăng, đã dẫn lại kết quả một cuộc khảo sát hồi năm 2024 với 1.000 DN cho thấy 39% chưa từng nghe nói đến ESG và 62% hiện chưa nắm rõ các quy định và chính sách về ESG. Bên cạnh đó, có 32% DN tuân thủ chính sách môi trường nhưng không công khai.

Trước dữ liệu thăm dò như vậy sẽ thấy còn nhiều việc phải làm để các DN Việt hành động nhanh hơn trong việc “chuyển xanh”. Nhất là khi yêu cầu tiêu dùng xanh của người tiêu dùng trong nước và khách hàng quốc tế đang buộc họ phải áp dụng các tiêu chuẩn mới về “xanh hóa” và điều chỉnh hoạt động sản xuất. Đặc biệt là ở các quốc gia phát triển, ngày càng có ý thức hơn về tác động môi trường trong các quyết định mua hàng.

Còn ở Việt Nam, qua thăm dò người tiêu dùng hồi năm 2024 của Hội DN hàng Việt Nam chất lượng cao, rào cản lớn nhất đối với người tiêu dùng trong việc tiêu dùng xanh là sản phẩm xanh có giá cao (78%), kế đến là sự sẵn có (độ phủ) sản phẩm xanh còn hạn chế, thiếu thông tin định hướng, cũng như chưa có chính sách khuyến khích tiêu dùng xanh. Chưa kể, có sự phàn nàn của người tiêu dùng đối với chất lượng hàng hóa không đúng như cam kết của nhà sản xuất cũng là trở ngại làm giảm lòng tin đối với sản phẩm xanh lưu thông trên thị trường.

Do đó, trước mệnh lệnh từ thị trường, đang đòi hỏi các HTX, DN nên mạnh mẽ chủ động “chuyển xanh”. Có như vậy đầu ra sản phẩm của họ sẽ thênh thang hơn giữa nhiều biến động.

Thế Vinh