Chuyên gia phân tích nguyên nhân mưa lũ, ngập lụt khắp nơi

Vì sao giữa Hà Nội ngập úng dài ngày?

Hơn 10 ngày qua, cuộc sống của người dân huyện Chương Mỹ (Hà Nội) đảo lộn do ngập úng. Toàn huyện Chương Mỹ có hơn 91.300m đường giao thông nội đồng, 15.690m đường giao thông nông thôn, 21 công trình công cộng, di tích bị ngập; 407m đường giao thông nội đồng và 15m đường giao thông nông thôn bị sạt lở; hơn 1.099 ha lúa bị ảnh hưởng; gần 1.600 ha lúa cá và thủy sản, hơn 208.000 con gia cầm, 4.893 con gia súc bị ảnh hưởng...

Mưa lớn gây ngập dài ngày ở Chương Mỹ (Hà Nội)

Lý giải về hiện tượng ngập kéo dài ở đây, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết, sông Bùi dài 91 km, bắt nguồn từ xã Lâm Sơn (Lương Sơn, Hòa Bình), chảy qua Chương Mỹ (Hà Nội), cùng với sông Tích hợp lưu vào sông Đáy tại xã Phúc Lâm, huyện Chương Mỹ.

Do ảnh hưởng của rãnh gió mùa nối với vùng áp thấp do bão số 2 suy yếu, trong ngày 23 và ngày 24/7 khu vực Hà Nội và tỉnh Hòa Bình đã xuất hiện mưa vừa, mưa to có nơi mua rất to. Lượng mưa lớn nhất tại khu vực huyện Lương Sơn trong hai ngày (23, 24/7) đạt từ 200-300mm, tại khu vực huyện Chương Mỹ (điểm Xuân Mai) lượng mưa 450mm.

Do mưa lớn trong thời gian ngắn, nước từ thượng nguồn sông Bùi thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình) đổ về vùng thấp là huyện Chương Mỹ (thành phố Hà Nội) kết hợp với mưa trên khu vực huyện Chương Mỹ làm cho các xã vùng trũng như Nam Phương Tiến, Hoàng Văn Thụ, Tân Tiến… ngập sâu.

Đợt lũ từ ngày 23/7 đến nay đã đạt đỉnh đo được tại trạm Yên Duyệt trên sông Bùi là 7,43m (trên báo động III 0,43m) lúc 14h ngày 28/7 và đang xuống đến 7h ngày 1/8 đạt 6,91m (dưới báo động III 0,09m).

Tuy nhiên, ông Mai Văn Khiêm cho biết, đây không phải đợt lũ cao nhất trong 15 năm qua ở đây. Thực tế năm 2018 đã xuất hiện một đợt lũ trên khu vực này với mực nước có giá trị cao hơn, cụ thể mực nước cao nhất đo được tại trạm Yên Duyệt trên sông Bùi là 7,51m lúc 15 giờ phút ngày 30/7/2018, trên báo động 3 là 0,51m.

Ngập úng ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân.

Lý giải về nguyên nhân đợt mưa lớn diện rộng kéo dài nhiều ngày qua ở miền Bắc, ông Mai Văn Khiêm cho biết, nguyên nhân là do tác động của một vùng xoáy thấp trên khu vực Bắc Bộ phát triển từ tầng thấp (1500m) lên tâng cao (5000m) kết hợp với hội tụ gió Tây Nam dày là nguyên nhân chính gây ra đợt mưa này.

"Trong tháng 7, tại các tỉnh miền núi phía Bắc đã xuất hiện nhiều ngày mưa lớn, khiến kết cấu đất bị bão hòa do đó rất dễ dẫn đến việc sạt lở đất. Trong thời gian tới cũng bước vào thời kỳ cao điểm của mưa lũ của khu vực miền núi phía Bắc, các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và khu vực Tây Nguyên do đó nguy cơ lũ quét, trượt lở đất tại các khu vực này vẫn có nguy cơ cao", ông Mai Văn Khiêm cho biết.

Chủ động ứng phó sớm để giảm thiệt hại

Theo ông Mai Văn Khiêm, để chủ động ứng phó với thiên tai trong thời gian tới, người dân cần thường xuyên theo dõi và cập nhật các thông tin dự báo, cảnh báo trên các phương tiện thông tin đại chúng. Các dự báo thiên tai có các bản tin cảnh báo từ sớm, từ xa ban đầu, sau đó được cập nhật liên tục khi có thêm dữ liệu tính toán mới, càng gần thì bản tin càng chính xác. Từ bài học kinh nghiệm ứng phó các loại hình thiên tai những năm qua, khi cộng đồng và người dân tuân thủ thực hiện các phương án ứng phó sớm thì thiệt hại giảm đi đáng kể.

Chuyên gia cũng cảnh báo, thời gian tới là mùa mưa lũ chính ở Bắc Bộ nên chúng ta vẫn phải đối mặt với tính trạng xuất hiện các đợt mưa lớn cũng như hiện tượng mưa rào và dông, hệ quả nguy cơ gắn liền là lũ quét và sạt lở đất ở vùng núi cần phải cảnh giác ở mức cao.

Dự báo xa hơn trong khoảng thời gian nửa cuối năm 2024 với kịch bản La Nina xuất hiện, phát triển như dự báo trên và bắt đầu tác động đến nước ta vào các tháng cuối năm đúng thời kỳ mùa mưa, bão tập trung ở Trung Bộ nên khả năng diễn biến bão, mưa, lũ trong nửa cuối năm 2024 sẽ có nhiều diễn biến phức tạp cần phải lưu ý ứng phó. Thống kê cho thấy, trong những năm La Nina xuất hiện thì lượng mưa thường vượt trung bình nhiều năm ở các tỉnh ven biển Trung Bộ và Tây Nam Bộ.

Đáng lưu ý, khả năng xuất hiện các đợt mưa lớn ở khu vực Trung Bộ, nhất là trong các tháng mùa thu. Vì vậy các địa phương cần chủ động thường xuyên rà soát các điểm xung yếu lũ quét, sạt lở đất trước mùa mưa bão và trước các đợt mưa lớn để đảm bảo an toàn cho nhân dân. Ngoài ra, một điều gần như chắc chắn là hiện tượng dông lốc trên đất liền và trên các vùng biển, mưa lớn cục bộ thời đoạn ngắn gây ngập úng đô thị sẽ xuất hiện nhiều hơn sẽ ảnh hưởng nhiều đến hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.

Tô Hội