Chuyên gia nhận định khả năng giá dầu tăng trở thành 'cú sốc' với kinh tế toàn cầu

Kho dầu Shahran ở Tehran, Iran trúng hỏa lực của Israel ngày 14/6. Ảnh: AA/TTXVN

Sau khi bất ngờ tăng vọt 7% vào cuối tuần trước, giá “vàng đen” tiếp tục đà tăng trong phiên giao dịch ngày 16/6. Nguyên nhân là do các cuộc tấn công qua lại giữa Israel và Iran trong hai ngày 14-15/6 làm dấy lên lo ngại nguy cơ xung đột lan rộng tại “điểm nóng” Trung Đông dẫn đến gián đoạn nghiêm trọng hoạt động xuất khẩu dầu.

Tính đến 14 giờ 42 phút (giờ Việt Nam), giá dầu Brent Biển Bắc tăng 0,08%, lên 74,29 USD/thùng. Giá dầu thô kỳ hạn Mỹ (WTI) tăng 0,29%, lên 73,19 USD/thùng.

Theo tờ Guardian (Anh), Iran chiếm khoảng 3% nguồn cung dầu toàn cầu. Trong khi đó, khoảng 20% lượng dầu và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) toàn cầu được vận chuyển qua eo biển Hormuz, khiến nơi này trở thành “động mạch” quan trọng cho kinh tế toàn cầu.

Ông Mohamed El-Erian, cố vấn kinh tế cho công ty bảo hiểm Allianz, nhận định căng thẳng Israel – Iran có thể khiến tăng trưởng toàn cầu chậm lại, áp lực lạm phát gia tăng, giảm linh hoạt trong chính sách của các ngân hàng trung ương. Ngày 15/6, ông El-Erian cảnh báo: "Hai ngày sau khi căng thẳng leo thang, khả năng xảy ra 4 tác động này và mức độ nghiêm trọng tiềm tàng của chúng đều tăng lên. Điều này củng cố nhận định rằng, xét trên phương diện kinh tế, đây là cú sốc bất lợi giáng xuống nền kinh tế toàn cầu vốn đang rất dễ tổn thương”.

Cùng quan điểm, ông Mohammed El-Erian, cố vấn kinh tế trưởng tại công ty Allianz, đánh giá: "Dù bạn nhìn nhận theo cách nào, thì nó cũng tiêu cực trong ngắn hạn, tiêu cực trong dài hạn”. Theo ông, đây là một cú sốc khác đối với ổn định của trật tự kinh tế toàn cầu.

Khói lửa bốc lên từ một cơ sở khai thác dầu ở quận Shahran, thủ đô Tehran (Iran) sau khi trúng không kích của Israel. Ảnh: Anadolu Agency/TTXVN

Theo BBC (Anh), giá dầu hiện cao hơn 10 USD so với một tháng trước và có nhiều lo ngại về việc chi phí năng lượng tăng có thể khiến mọi thứ, từ xăng và thực phẩm, đắt đỏ hơn. Điều này đã xảy ra cách đây 3 năm, sau khi xung đột Nga - Ukraine bùng phát, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân trên toàn cầu.

Chi phí năng lượng gia tăng khiến việc vận hành máy móc nông nghiệp, vận chuyển nông sản, chế biến và đóng gói thực phẩm trở nên tốn kém hơn.Tuy nhiên, điều đó sẽ chỉ xảy ra nếu giá năng lượng duy trì ở mức cao trong một thời gian dài. Ngay cả với xăng và dầu diesel, giá dầu thô tăng cũng chỉ có tác động hạn chế. Ông David Oxley tại công ty tài chính Capital Economics (Anh) nhận định: "Một nguyên tắc chung là giá dầu tăng 10 USD sẽ khiến giá tại trạm xăng tăng thêm khoảng 7 xu”.

Tuy nhiên, ông David Oxley cảnh báo, đây không chỉ là câu chuyện về dầu mỏ. Nhiều người vẫn nhớ cú sốc giá cả sau khi xung đột Nga- Ukraine bùng phát. Khi đó, giá khí đốt tăng mạnh là nguyên nhân chính. Giá khí đốt cũng đã tăng sau các cuộc tấn công vào tuần trước. Nhưng theo ông Oxley, tác động đến các hộ gia đình sẽ chỉ diễn ra chậm, nếu không muốn nói là không xảy ra do cách thức vận hành của thị trường, bao gồm vai trò của cơ quan quản lý trong việc áp trần giá.

Ông Richard Bronze tại công ty tư vấn và nghiên cứu Energy Aspects đánh giá tình hình hiện tại đáng lo ngại nhưng không có nghĩa là nó sẽ dẫn đến tác động lớn như xung đột Nga – Ukraine hoặc thậm chí là những căng thẳng trước đây ở Trung Đông. Câu hỏi chính là căng thẳng Israel và Iran sẽ kéo dài trong bao lâu.

Hơn nữa, điều này phụ thuộc vào việc thực sự có gián đoạn đối với hoạt động vận chuyển ở eo biển Hormuz hay không. Eo biển Hormuz là cửa ngõ duy nhất trên biển vào Vịnh Ba Tư, chia Iran ở một phía, và Oman cùng Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) ở phía còn lại. Eo biển này đồng thời nối Vịnh Ba Tư với Vịnh Oman và Biển Arab thuộc Ấn Độ Dương. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), khoảng 20% lượng dầu tiêu thụ toàn cầu được vận chuyển qua Eo biển Hormuz. EIA mô tả Eo biển Hormuz là “nút thắt trong tuyến trung chuyển dầu mỏ quan trọng nhất thế giới".

Nếu không có gián đoạn đối với hoạt động vận chuyển, giá dầu khó có thể duy trì ở mức cao. Ngoài ra, trong khi Israel nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran được sử dụng trong nước, Tel Aviv lại kiềm chế không nhắm vào cơ sở hạ tầng xuất khẩu dầu quan trọng của Iran.

Vào năm 2022, khi xung đột Nga – Ukraine bùng phát, kinh tế toàn cầu mở cửa trở lại sau đại dịch COVID-19 kèm theo “cơn khát năng lượng”. Hiện tại, nền kinh tế toàn cầu đang phải đối mặt với thời kỳ khó khăn hơn và các nhà sản xuất dầu từ Saudi Arabia đến Brazil có khả năng tăng nguồn cung dầu, qua đó giúp hạ giá.

Capital Economics tính toán rằng nếu giá dầu quay trở lại mức trên 100 USD/thùng, điều đó có thể làm tăng thêm 1% lạm phát ở các nền kinh tế phát triển, gây khó khăn cho khả năng các ngân hàng trung ương hạ lãi suất. Nhưng theo quan điểm của ông David Oxley, đó không phải là kịch bản có khả năng xảy ra nhất. Ông đánh giá: "Bất ổn ở Trung Đông không phải là điều gì mới mẻ, chúng ta đã chứng kiến rất nhiều đợt như vậy”.

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc